بررسی 4 نسبت کلیدی بازار

1) پیش‌بینی بازار ...

سایه اصغری - بورس24 : در شرایطی به‌مصاف معاملات نخستین روز کاری هفته می‌رویم که بازار چهارشنبه فضای بدی نداشت. دقایق ابتدایی را متعادل آغاز کرد و حرکت رو به جلوی آرامی را در پیش گرفت و لذا شاخص‌ها مطابق انتظار مثبت شدند ! اما با گذر از نیمه ابتدایی بازار و بواسطه نگرانی از بابت تحولات سیاسی آخر هفته و ریسک اتخاذ تصمیمات اقتصادی دولت، کمی عرضه‌ها بیشتر شد. در مجموع بازار بدی نبود و بطور کل هفته نخست اردیبهشت بهتر از روزهای تلخ فروردین بود. در نتیجه معاملات روز چهارشنبه، شاخص کل با رشد اندک هزار واحدی در ارتفاع دو میلیون و 304 هزار واحدی قرار گرفت و البته بازدهی شاخص هم‌وزن (4.500 واحد) بیشتر بود. ارزش معاملات باز هم کاهشی بود و با افت 8 درصدی به 4.5 همت رسید که خبر خوبی نیست اما رقمی بالغ بر 140 میلیارد تومان از سوی حقیقی‌ها وارد بازار شد.

بازار سرمایه در شرایطی بستر آماده برای حرکت را دارد که از نبود یک عامل و محرک قوی رنج می‌برد. بازار از نظر بنیادی در نقطه جذابی قرار دارد و رسیدن گزارش‌های 12 ماهه می‌تواند به تقویت روحیه معامله‌گران کمک کند. تنها ریسک بازار در مقطع فعلی اتخاذ تصمیمات جدید منفی از سوی سیاستگذار به ویژه در حوزه مالیات است. طی هفته گذشته بسیاری از شرکت‌ها گزارش ماهانه خود را منتشر کردند. این گزارش‌ها به دلیل تعطیلات مکرر و پر تعداد فروردین ‌ماه سیگنال قوی از ناحیه تولید و فروش نداشت اما رشد نرخ‌ها و انتظارات تورمی نشان داد که فضا برای سال جاری می‌تواند متفاوت پیش برود و از اردیبهشت تحولات جالب‌تری را در گزارش‌های ماهانه داشته باشیم. و این موضوعی است که به تدریج در بازار عیان شده و-اگر اتفاق عجیبی برای حاشیه سود شرکت‌ها رخ ندهد، فضای متفاوتی را رقم می‌زند. امیدواریم تحلیلگران به ویژه حقوقی‌ها، صندوق‌ها و سبدگردان‌ها به این موضوع و همچنین اثرات اصلاح دلار نیما بر وضعیت سودآوری شرکت‌ها توجه بیشتری داشته باشند. به هر جهت بازار چشم به رفتار بزرگان دارد !

در روزهای پایانی هفته گذشته اظهارنظر رئیس اسبق بانک مرکزی را داشتیم. اگرچه همتی هم کارنامه روشنی در دوران ریاست خود نداشته است اما به هر جهت اظهارات ایشان نشان می‌دهد که سیاست‌های فعلی فرزین باعث شده تا رانت عظیمی برای عده‌ای خاص ایجاد شده و از طرف دیگر سفره مردم روز به روز کوچک و کوچکتر شود.

به گفته رئیس اسبق بانک مرکزی، در سال ۱۴۰۲، با توجه به میانگین اختلاف ۱۵ هزار تومانی نرخ نیما با نرخ ارز بازار، مبلغ بالقوه رانت توزیع‌شده بابت ۵۰ میلیارد دلار تخصیص و تامین ارز اعلامی، در حد ۷۵۰ هزار میلیارد تومان می‌شود که قطعا بخش عمده آن بالفعل شده است. درخصو‌ص ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی میانگین اختلاف ۲۵ هزار تومانی آن با نرخ بازار، در سال گذشته رانت بالقوه ۴۷۵ هزار میلیارد تومان می‌شود. با توجه به‌ قیمت فزاینده محصولات و کالاهایی نظیر مرغ و گوشت، اتومبیل، موبایل و عمده کالاهای مصرفی، قطعات و مواد واسطه‌ای مصرفی و بنگاه‌های تولیدی که مردم به‌عینه در بازار لمس می‌کنند، خوش‌بینانه‌ترین نظر این است که حداقل ۵۰ درصد اختلاف نرخ به‌ صورت رانت توزیع‌شده باشد.

این یعنی حداقل ۶۰۰ همت رانت توزیع شده است، بدون تاثیر جدی در کنترل قیمت کالاهای مرتبط و بدتر از آن موجب تاثیر منفی بر ارزش صادرات و تراز تجارت غیرنفتی و نیز زیان شرکت‌های صادرات‌محور بورسی و نهایتا سهامداران بورس شده است. در حال حاضر اختلاف نرخ ارز بازار با نرخ ارز نیما به ۲۵ هزار تومان یعنی بیش از ۶۰ درصد رسیده و اختلاف آن با ارز ۲۸,۵۰۰ تومانی به ۳۷ هزار تومان رسیده؛ یعنی ۲.۳ برابر شده است. به تجربه، توصیه من به مسوولان این است که این فاصله را به‌تدریج و در یک فاصله زمانی معقول اصلاح کنند. تداوم این سیاست نه‌تنها موجب ثبات اقتصادی نمی‌شود، بلکه موجب تحریک حرکت‌های سفته‌بازانه، خروج سرمایه و فاصله گرفتن نرخ بازار با نرخ‌های تثبیتی می‌شود.

اما در این گزارش قصد داریم نگاهی به چند نمودار کلیدی و مهم داشته باشیم که نشان می‌دهد بازار از هر جهت در نقاط جذابی برای سرمایه‌گذاری قرار دارد. ابتدا نگاهی به P/E بازار داشته باشیم. بعد از اینکه نسبت P/E بازار در سالهای 1388 تا 1394 در بازه 5.2 تا 7.2 واحد نوسان کرد، از سال 1394 وارد کانال جدیدی شد و بین دو سطح 7.2 و 11.5 واحد بر مدار نوسان قرار گرفت. (باکس‌های قرمز داده پرت محسوب می‌شوند.) از آنجا که P/E کنونی بازار در سطوح 7.8 واحدی است و با رسیدن گزارش‌های 12 ماهه (به فرض ثبات قیمت‌ها) کمی افت می‌کند، به این نتیجه می‌رسیم که بازار در سطح ارزندگی برای سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. در صورت ایجاد هر تغییر در سیاست‌های پولی و ارزی دولت و بانک مرکزی، P/E بازار به سرعت رشد خواهد کرد.

اما P/S بازار هم نکات جالبی دارد. نسبت P/S بازار در بازه زمانی سال 1388 تا 1398 (دوره حدودا 11 ساله) بین دو محور 1.2 و 2 واحد در نوسان بوده است. در سال 1399 بواسطه دعوت حاکمیت از جامعه جهت سرمایه‌گذاری در بورس، این نسبت به شکل عجیبی تا سطح 9.5 واحد رشد کرد اما در ادامه، حباب شکل‌گرفته در بازه زمانی 2 سال تخلیه شد و این نسبت به سطح کمتر از 2 واحد رسید. نسبت P/S بازار طی دو سال گذشته بین دو سطح 1.5 تا 3 واحد در نوسان بوده و این روزها در محدوده 2 واحدی قرار دارد. با رسیدن گزارش‌های 12 ماهه (در صورت عدم رشد بازار) این نسبت به کمتر از 2 واحد خواهد رسید. با در نظر گرفتن ورود بنگاه‌های جدید طی سالیان گذشته و بزرگتر شدن بازار، به نظر منطقی است که بازار در محور جدید 1.5 تا 3 واحد در نوسان باشد.

نسبت سوم که حکایت از ارزندگی قیمت‌ها دارد، ارزش دلاری بازار است. ارزش بازار (بورس + فرابورس) در پایان هفته گذشته به 9.375 همت رسید. در بازار ارز، دلار در سطوح 64 - 66 هزار تومانی در نوسان است. بنابراین ارزش دلاری بازار اکنون در سطوح 146 میلیارد دلار قرار دارد. این رقم تقریبا پائین‌ترین عدد در یک دهه اخیر بوده و این در شرایطی است که طی این سالها شرکت‌های زیادی وارد دو بازار بورس و فرابورس (بیش از 40 میلیارد دلار) شده‌اند ! ببینید سیاستگذار چه بلایی بر سر بازار آورده که ارزش دلار به چنین اعداد و ارقامی رسیده است !!

نسبت چهارم، شاخص تعدیل شده با تورم است. شاخص کل در ابتدای مرداد سال 1399 در حدود 1.9 میلیون واحد، در اوایل شهریور 1400 مصادف با آغاز به کار دولت سیزدهم (تعدیل شده با تورم) 851 هزار واحد و در انتهای فروردین 1403 (تعدیل شده) 530 هزار واحد بوده است ! اگرچه در عالم واقعیت شاخص‌کل در ارتفاع 2.3 میلیون واحد ایستاده اما تورم افسارگسیخته سالهای اخیر در شاخص‌کل منعکس نشده‌است. حال بماند که‌در بسیاری از سهم‌ها افت قیمت از دوره مورد اشاره‌ شده، 60 - 70 درصد بوده که اگر قرار به تعدیل با تورم یا نرخ ارز باشد، نتیجه اسفناکی حاصل می‌شود ! نکته مهم اینکه، دولت رئیسی شاخص حدود 850 هزار واحدی را تحویل گرفت و اکنون عدد واقعی شاخص 530 هزار واحد است !!

در جمع‌بندی نمودارهای بالا و تاکید بر ارزندگی قیمت‌ها باید گفت، P/E ، P/S و ارزش دلاری بازار در سطوح حداقلی قرار داشته از طرف دیگر شاخص تعدیل شده با تورم حکایت از این دارد که بازار طی 3 سال اخیر موفق به جبران تورم نشده و لذا تصور کنید در بازار خریدار سهامی هستید که قرار است تا دو ماه دیگر به مجمع بروند. یک سود نقدی تقسیم کنند و یکسال بعد به مجمع دیگری برای پرداخت DPS بروند. در واقع طیفی وسیعی از سهام در بازه زمانی 14 ماهه دو تقسیم سود دارند که با توجه به P/Eهای فعلی و فضای ارزی کشور، سرمایه‌گذاری در سهام با شرایط بنیادی مناسب، بسیار جذاب و کم‌ریسک خواهد بود.

اما سه‌شنبه عصر، خبر اصلاح طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی را داشتیم. طبق مصوبه مجلس که احتمالا به تائید شورای نگهبان خواهد رسید؛ انتقال املاک، خودرو، طلا و ارز برای اشخاص غیرتجاری ‌مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شود. نمایندگان مجلس در جلسه علنی روز سه‌شنبه در جریان بررسی ایرادت شورای نگهبان در طرح «مالیات بر سوداگری و سفته بازی» ماده ۱۲ این طرح را اصلاح کردند. صدر ماده (۱۲) به شرح زیر اصلاح می‌شود:

ماده ۱۲- یک ماده به‌عنوان ماده (۴۶) ذیل فصل اول باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم به شرح زیر الحاق می‌شود: ماده ۴۶- کلیه اشخاص غیرتجاری انتقال‌دهنده «عین» یا «حق‌واگذاری‌ محل» درخصوص انتقال دارایی‌های زیر مشمول مالیات بر عایدی سرمایه هستند: 1- املاک با انواع کاربری و حق واگذاری محل ۲- انواع خودروی سواری دارای شماره انتظامی (پلاک) شخصی ۳- انواع طلا، نقره، پلاتین و مسکوکات آنها و جواهرآلات ۴- انواع ارز.

با تصویب قانون مالیات بر عایدی سرمایه، سختگیری شدید بر نقل و انتقالات بانکی و دریافت مالیات از تراکنش‌ها، افزایش نرخ ارز، فروکش تب جنگ، تنها مانع بر سر رشد بورس، بانک مرکزی است که با سیاست‌های پولی (نرخ بهره 30 درصد) و سیاست‌های ارزی (شکاف بالا بین دلار آزاد و نیما) سد راه رشد بورس شده است. هیچ بازاری در اقتصاد نمی‌تواند مداوم زیر ارزش بماند و سرکوب شود. بورس در گام نخست باید عقب‌افتادگی خود را جبران کرده و در ادامه اثرات رشد دلار را لحاظ کند. به نظر تا پیش از انتخابات بعدی ریاست‌جمهوری در خرداد سال 1404، تحولات خوبی در بازار داشته باشیم. و البته در این بین بسیار مهم است که رئیس سازمان بورس در قامت دفاع از حق و حقوق سهامداران ایستاده و سد راه تصمیمات مخرب دولت شود. بورس باید این عقب‌افتادگی جدی نسبت به‌بازارهای موازی را جبران کند.

و موضوع آخر مربوط به صنعت خودرو است. از مدت‌ها قبل این بحث به درست یا غلط مطرح بوده که بازار بدون خودرو جایی نمی‌رود. خودرو نقش دوشاخه برق را دارد که اگر به پریز وصل شود، جریان برق برقرار خواهد شد ! طی سالهای اخیر این موضوع را به‌عینه دیده‌ایم که خودرو لیدر بوده و البته در ریزش‌ها هم آسیب زیادی به کلیت بازار وارد کرده است. حتی برخی معتقدند با بازی‌های نوسانی در دو سهم اصلی این صنعت می‌توان یک بازار از عرش به فرش و یا از فرش به عرش رساند ! البته ما هم به مانند بسیاری از معامله‌گران و تحلیلگران اعتقاد داریم گره زدن سرنوشت بازار به این گروه کار درستی نیست اما به هر جهت با روند نمی‌توان جنگید و باید به دنبال اصلاح برخی از گزاره‌ها و کمک به بازار بود.

موضوع اول، بحث تجدید ارزیابی دارایی‌ها در این گروه و بطور کل کاهش دوره زمان تجدید با توجه به فضای اقتصادی و تورمی کشور است. مطابق با آخرین خبرها قرار بود این موضوع در جلسات روزهای پایانی سال 1402 سران قوا بررسی شود اما هنوز خبری در این خصوص منتشر نشده است. برخی منابع معتقدند این موضوع در آخرین جلسه قوا تائید شده و وارد مراحل ثبت در دبیرخانه و بروکراسی اداری شده است ! این موضوع را تائید و یا تکذیب نمی‌کنیم و صرفا شنیده‌ها را بیان می‌کنیم. اما پرسشی که در این بین مطرح می‌شود این است که موضوع به این مهمی نباید توسط وزارت صمت، اقتصاد و حتی سازمان بورس پیگیری شود ؟! به نظر این موضوع باید هر چه سریعتر توسط نهاد ناظر پیگیری شده و تکلیف آن (چه تائید و یا ملغی) برای بازار روشن شود.

موضوع دوم، تعیین تکلیف واگذاری شرکت‌های تودلی خودروسان است که طبق قانونی که در هیات دولت مصوب شده، این اتفاق نهایتا باید تا پایان مهر و آبان سال 1403 رخ دهد. به گفته سرپرست سازمان خصوصی‌سازی اراده این موضوع ایجاد شده و مجموعه‌های مختلف در وزارت اقتصاد آن را در دستور کار قرار داده‌اند. به نظر این موضوع هم مساله مهم و تاثیرگذاری است که طی سالهای اخیر با شایعات و حرف و حدیث‌ها درخصوص این موضوع نوسانات سنگین و زیادی از بازار گرفته شده و موجب شده حالا که کار به مراحل پایانی رسیده، بازار خیلی به اثرات این موضوع توجه نکند. به نظر نهاد ناظر باید در تسهیل امور و به پایان رساندن این موضوع مداخله کرده و فرآیند فوق را تسریع بخشد.

و موضوع آخر، مربوط به شوی ویدئویی اخیر برخی از افراد در اعتراض به افزایش قیمت خودرو است. به‌نظر این شومن‌ها، همان دلال‌هایی هستند که از رانت عظیم ایجاد شده سوءاستفاده می‌کنند و حالا با ادا و اطوار جلوی دوربین ظاهر شده و گریه و زاری می‌کنند. انصافا اگر قرار به برگزاری تئاتر و شیون و زاری باشد، فعالین بازار و سهامداران این صنعت پتانسیل قوی‌تری برای ایفای نقش و بیان آسیبی که طی این سالها به بورس وارد شده داشته باشند ! یادمان نرفته که دلالان و افراد با نفوذ چطور خودرو را با فساد و در راستای کسب منافع کثیف خود از بورس کالا بیرون کشیدند تا مردم در صف بنشینند و سراغ سامانه‌های ریز و درشت و غیرعادی بروند !

به نظر سازمان باید جلوی این موضوع هم بایستد تا خدای ناکرده دلالان آسیب جدیدی به این صنعت و بطور کل بازار سرمایه وارد نکنند. به‌خصوص‌که وضعیت این صنعت روز به روز حادتر می‌شود. به هر جهت با آخرین مصاحبه رئیس سازمان بورس، انتظارات از مجید عشقی جهت برقراری ارتباط مجدد با سهامداران بالا رفته است. بحث امروز ما بسیار طولانی شد. اما به هر جهت توجه به این مطالب و برخی از شاخص‌های کلیدی بسیار بااهمیت بود. امیدواریم تحلیلگران و معامله‌گران توجه ویژه‌ای به این موارد داشته باشند. با توجه به معاملات روز چهارشنبه، برای امروز بازاری متعادل با رگه‌هایی از تقاضا مدنظر است. اثر رشد بازارهای جهانی را نمی‌توان نادیده گرفت.

2) جدول بررسی آخرین وضعیت شاخص‌ها، بازار، نوسانات بازارهای جهانی و منحنی ارزش معاملات :

3) سر تیتر خبرهای سیاسی و اقتصادی – اخبار و شایعات بازار :  

* معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت: نظری درباره روش‌های ارتباط برقرار کردنمان با ایران نمی‌دهم، جز این که با ایران مذاکرات مستقیمی درباره برجام (توافق هسته‌ای) نداریم، نه در نیویورک و نه در هیچ کجای دیگر.

* نمایندگان مجلس در اصلاح مالیات بر عایدی سرمایه که از سوی شورای نگهبان رد شده بود، بورس را از مالیات بر عایدی سرمایه معاف کردند. طبق این مصوبه مقرر شد عایدی سرمایه حاصل از انتقال اوراق بهادار یا کالای مورد معامله در بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس مانند صندوق‌های کالایی و صندوق‌های املاک و مستغلات و گواهی سپرده سکه طلا، مشمول مالیات نخواهد بود.

* جلسه دوم همگرایی سیاست‌های ارزی امروز بین دولت و مجلس به میزبانی قوه مقننه برگزار شد.

4) بررسی صنایع :

* در گروه تجهیزاتی، روز چهارشنبه فاراک تحت تاثیر قرار گرفتن بانک دی در مسیر خروج و اتمام سهام باقی مانده، با تشکیل صف میلیونی تقاضا آغاز کرد و با عرضه‌های روز چهارشنبه، به نظر سهام بانک دی در این شرکت به کمتر از 50 میلیون سهم رسید. بنابراین ریسک عرضه این بانک از سر فاراک برداشته شده اما این مساله الزاما به معنای آغاز رالی صعودی نیست. فاراک برای قرار گرفتن در کانون توجهات، نیاز به گذر پر قدرت از مقاومت 190 - 195 تومانی دارد و لذا هفته مهمی برای فاراک در پیش است. در این گروه فاذر هم شرایط بدی ندارد. فاذر برای صدور سیگنال خرید، نیاز به گذر پر قدرت از مقاومت 180 تومانی دارد. به نظر هر دو سهم به همراه تپکو را بیشتر باید زیر نظر داشت.

* در گروه تایرسازی شاهد تحرکات مثبت و معاملات نسبتا خوبی بودیم. هر چند که حجم‌ها تعریف چندانی نداشت. در این گروه پارتا شفاف‌سازی زد و خبر از اخذ مجوز افزایش نرخ 20 درصدی 62 درصد از محصولات خود (تایرهای رادیال سواری) را داد. آخرین نرخ فروش تایر رادیال پارتا در اسفند ماه 1.066 میلیون ریال به ازای هر تن گزارش شده است. با در نظر گرفتن افزایش نرخ 20 درصدی، نرخ این محصول نیز باید به 1.280 میلیون ریال برسد که خبر خوبی نه‌تنها برای پارتا که برای سایر تایرسازان است. پتایر نیز شفاف‌سازی مشابهی داشت و نرخ محصولات او هم رشد کرد. به نظر تایرسازان برای سال 1403 هم شرایط مناسبی در فروش و سودسازی داشته باشند.

* در گروه خودرویی گزارش ماهانه زامیاد از راه رسید. سهمی که در تلاش است با گذر از مقاومت 490 تومانی و کمی دست به دست شدن، روند صعودی جدیدی را در پیش بگیرد. زامیاد در سال 1401 به فروش 17.415 میلیارد تومانی رسید. میانگین فروش هر ماه 1.485 میلیارد تومان بوده است. این شرکت در سال 1402 فروش قوی‌تری به ویژه در زمستان داشت. جمع درآمد زامیاد در این سال 27.650 میلیارد تومان (میانگین ماهانه 2.287 میلیارد تومان) بوده است. گفتنی است زامیاد فروردین 1403 را با فروش قوی 2.878 میلیارد تومانی آغاز کرده است. این درآمد 26 درصد بیشتر از میانگین فروش ماهانه سال گذشته است. البته بخشی از این فروش از محل موجودی انبار بوده است. بازار در انتظار گزارش 12 ماهه شرکت است و به نظر زامیاد برای سال 1403 هم بتواند به روند رو به جلوی خود در فروش و سودسازی ادامه دهد.