بورس فقط 150 میلیارد دلار

1) پیش‌بینی بازار ...

میثم بهرامی - بورس24 : در شرایطی به مصاف معاملات نخستین روز کاری هفته می‌رویم که بازار چهارشنبه با همان فرمان رو به پائین روزهای قبل آغاز کرد. با گذر از یک ساعت ابتدایی کمی بهتر شد و رنج رو به بالا در برخی از نمادها منجر به بهبود نسبی بازار شد اما در نهایت بواسطه قرار گرفتن در روزهای پایانی هفته و عدم پذیرش ریسک‌های سیاسی و محافظه‌کاری معامله‌گران، با حال و روز چندان مناسبی به کار خود خاتمه نداد. در نتیجه معاملات روز چهارشنبه شاخص کل با افت 3 هزار واحدی در ارتفاع دو میلیون و 107 هزار واحدی قرار گرفت و مجموع بازدهی بازار در هفته دوم دی ماه‌ به منفی 1 درصد رسید. این در حالی است که نه‌تنها پرتفوی سهامداران افت بیش از 5 درصدی را تجربه کرد که دلار در بازار آزاد رشد بیش از 4 درصدی را ثبت کرد و لذا ارزش بازار تحت تاثیر رفتار معکوس بورس و دلار، با افت 5 درصدی به 150 میلیارد دلار رسید !! ارزش معاملات با افت 9 درصدی به 4.5 همت رسید و از شدت خروج پول از بازار تا حدی کاسته شد.

بازار با ریسک‌های رنگارنگی همراه شده و موج اخبار منفی ول‌کن ماجرا نیست. با این حال بحث ثبات در ارزش معاملات هفته اخیر کمی مشکوک است و نشان می‌دهد با وجود حضور گسترده ریسک‌ها، عده‌ای اعتقاد به ارزندگی قیمت‌ها داشته و لذا در حال خرید و استفاده از هیجانات منفی ایجاد شده‌اند. از آنجا که احساس می‌کنیم این روزها مباحث کلان دارای اهمیت بیشتری است، گزارش امروز را به غیر پوشش خبری، به 5 موضوع مهم "تحولات سیاسی" ، "دستورالعمل بانک مرکزی درخصوص انتشار گواهی سپرده با نرخ سود علی‌الحساب بانکی ۳۰ درصدی سالانه" ، "تحولات بازار ارز و تصمیمات سیاستگذار درخصوص نرخ نیما 1 و 2" ، "اصلاح نرخ حامل‌های انرژی" و "تحولات هفته پیش رو" اختصاص می‌دهیم.

در حوزه سیاسی باید گفت که هنوز پس‌لرزه حمله اخیر خود را نشان نداده و به هر جهت بازار به این موضوع وزن داده است. البته تصور ما این است که این واکنش نهایتا حمله محدود به برخی از مواضع ایران در سوریه و لبنان و یمن باشد و این موج به داخل کشور نرسد. جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی در آمریکا گفت: بدون تصویب و تایید کنگره حمله نظامی به ایران ممکن نیست. او در ادامه افزود: فعلا چنین چیزی مطرح نیست. این استنباط ما از اظهارات طرف مقابل است و ممکن است فضا به شکل دیگری پیش برود اما تصور می‌کنیم اگر اوضاع خیلی کشمشی بود، رفتار بازارها التهاب بیشتری می‌گرفت. لذا امیدواریم در ادامه رفتار غیرعقلانی از طرفین ماجرا نداشته باشیم.

اما به بحث دوم بپردازیم. هنوز اثرات ریسک‌های سیاسی از سر بازار برداشته نشده بود که بحث نرخ سود بانکی علم شد. برخی معتقدند دلیل فشار فروش بازار در نیمه دوم هفته گذشته، خبر انتشار گواهی سپرده با نرخ علی‌الحساب 30 درصد بوده است. به 5 دلیل که در ادامه مورد بحث قرار خواهد گرفت، به این موضوع وزن چندانی نمی‌دهیم و اعتقاد نداریم. اول اینکه، بازار طلا و دلار خیلی به این خبر واکنش نشان نداد و دلیل افت نسبی آنها طی 2 روز اخیر، نزدیک شدن دلار به سقف تاریخی 60 هزار تومانی (به لحاظ تکنیکی) و رنج‌های رو به پائین بانک مرکزی بود. حتی گفته می‌شود در پی جهش نرخ ارز، باری دیگر اقدام به دستگیری برخی از دلالان کرده‌اند ! با نقدینگی فعلی، آخرین تیرهای دولت و بانک مرکزی برای کنترل و نهیب زدن به تورم و نرخ ارز در حال رها شدن است و اگر این سیاست هم جوابگو نباشد، آنوقت است که کار برای حضرات و آنها که تصور می‌کنند اقتصاد دستوری است، دشوار خواهد شد.

دوم اینکه، بورسی‌ها مدت‌ها است که با نرخ بهره 30 درصدی دسته و پنجه نرم می‌کنند و لذا اعلام رسمی این نرخ، نمی‌تواند آثار بااهمیتی بر بازار داشته باشد. سوم اینکه، تصور می‌کنیم سود ۳۰ درصد با نرخ شکست 12 درصدی که خیلی هم جذاب نیست. این گواهی ابهامات زیادی دارد و با توجه به شدت گرفتن انتظارات تورمی، میزان استقبال از آن مشخص نیست. و چهارم اینکه درخصوص بازاری حرف نمی‌زنیم که رشدهای آنچنانی کرده باشد و قیمت‌ها در سقف باشد. بورس مدت‌ها است که حال و روز خوشی ندارد و اگر رشد یک ماهه نیمه دوم آبان تا نیمه اول آذر را فاکتور بگیریم، می‌بینیم که قیمت‌ها نزدیک به 9 ماه است که روند اصلاحی را طی می‌کنند و عملا تمامی پارامترها و نسبت‌های کلیدی بازار در کف‌های تاریخی هستند.

ضمنا به یک نکته خاص هم باید توجه داشت و آن هم اینکه، نقدینگی کشور (پول و شبه‌پول) در پایان دی ماه از مرز 7.5 همت عبور کرده است. سهم پول (اسکناس و سپرده‌های دیداری در اختیار مردم) کمی کمتر از 30 درصد و سهم شبه‌پول کمی بیشتر از 70 درصد است. سرعت گرفتن چرخش پول یکی از عوامل اصلی ایجاد تورم در اقتصاد است. بانک مرکزی برای جلوگیری از چرخش پول و حبس بخشی از نقدینگی مجوز انتشار 280 همت گواهی سپرده خاص را منتشر کرده است. در واقع دولت قصد دارد حدود 10 درصد از پول فعال در اقتصاد را حبس کند. شب عید سال گذشته نیز از مسیر ثبت‌نام خودرو این مسیر را طی کرد. با این تفاوت که در سیاست فعلی چنانچه 280 همت فوق حبس شود، در 3 سال آتی تبدیل به بیش از 600 همت خواهد شد ! (به‌نظر قطار پیشرفت به سرعت در حال طی کردن پله‌های ترقی است !)

البته منکر این موضوع نمی‌شویم که نرخ سود بالا دست و پا گیر است و سرعت ورود نقدینگی به بازار را (در صورت کاهش ریسک‌های سیاسی) کُند می‌کند اما به هر جهت همه متوجه‌ شده‌اند که در حال حاضر سیاست‌های انقباضی پولی و بحث افزایش نرخ سود چاره کار نیست و لذا نمی‌تواند تبعات منفی جدی برای بازار داشته باشد. در مجموع این سیاست هم نشان داد که کماکان بزرگترین ریسک و پاشنه آشیل بازار، دولت است ! دولتی که به واسطه از دست دادن اعتماد عمومی در جامعه، مجبور است برای فریز کردن جریان نقدینگی دست به انتشار اوراق با نرخ بالا و پذیرش هزینه عجیب بزند. البته معتقدیم اگر از همین حالا فرمان عقلانیت به جای تصمیمات غیر عقلایی حاکم شود خسارت آن کمتر خواهد بود. (اما کو گوش شنوا !)

موضوع سوم و چهارم که البته مطلب جدیدی نیست، اتخاذ تصمیمات سخت سیاستگذار در دو حوزه دلار نیمایی 1 و 2 و بنزین است. دولت باید هرچه سریعتر نسبت به اصلاح نرخ این 3 مورد اقدام کند و تکلیف بازارها را روشن کند. اثرات این تصمیمات همه ابعاد اقتصاد کشور به‌خصوص بازار سرمایه را در بر می‌گیرد. به نظر می‌رسد اصلاح نرخ نیمای 1 نزدیک است و احتمالا دولت و بانک مرکزی متوجه شده‌اند که با ضعف واردات اسکناس از عراق از یکسو و از سوی دیگر فضای پیچیده سیاسی، نمی‌توانند به کنترل نرخ ارز ادامه دهند. البته ممکن است چند صباحی به تلاش خود برای سرکوب دلار آزاد ادامه دهند و منابع بیشتری را هدر دهند اما ناگزیر به افزایش نرخ دلار ترجیحی تن خواهند داد.

نکته دیگر اینکه طی یکسال اخیر شدت تورم در کالاهایی که ارز ترجیحی دریافت می‌کردند، بسیار بالاتر از تورم سایر کالاها بوده و همین مساله به وضوح نشان می‌دهد که سیاست‌های تاریخ‌ مصرف گذشته اینچینی نه‌تنها نتیجه مثبتی ندارد که فقرا را فقیرتر و ثروتمندان را غنی‌تر می‌کند. نمونه بارز این موضوع چای دبش و اتفاقات خاص این مجموعه است که شفاف شد. حال ببینید چه رانت‌هایی که به عده‌ای خاص تخصیص داده شده و ما از آن بی‌اطلاعیم !!

اما درخصوص نیمای 2 یا نرخ حواله باید گفت که اکنون دلار در بازار آزاد حدود 50 درصد بالاتر از دلار نیما است و یکی از بالاترین گپ‌ها را تجربه می‌کنیم. در دولت سیزدهم عموما گپ‌ها افزایشی بوده اما معمولا زمانی که از یک حدی بالاتر می‌رود، با رشد دلار نیما، مقداری از گپ ایجاد شده کاسته می‌شود. به نظر می‌رسد چشم‌انداز افزایشی برای نرخ حواله باعث شده تمایل به خرید نمادهای دلاری کمی افزایش یابد. علی‌الخصوص که بورس کالا به عنوان بازاری هوشمندتر از بورس اوراق به استقبال این رویداد رفته و می‌بینیم که تقاضا برای محصولاتی نظیر شمش و برخی کالاهای پتروشیمی افزایش یافته است.

و سر آخر به بحث اصلاح نرخ بنزین می‌رسیم. احساس می‌کنیم با گذر از انتخابات پیش رو و با آغاز سال جدید، اصلاح نرخ انرژی (بنزین و گازوئیل) در دستور کار دولت قرار خواهد گرفت و لذا فضای کشور از نظر تورم طی 6 – 7 ماه پیش رو، با دو شوک و طوفان جدی مواجه خواهد شد. به‌خصوص که برخی معتقدند این طوفان باید فاصله معناداری با انتخابات بعدی ریاست جمهوری داشته باشد تا دولت فرصت برای ریکاوری وضعیت و برقراری آرامش داشته باشد !! از این رو به تحلیلگران و فعالین بازار توصیه می‌کنیم با فاصله گرفتن از نوسانات روزانه، اثرات اتفاقات پیش رو را در تحلیل‌های خود لحاظ کرده و با نگاه دقیق‌تری، P/E-forward سهام و بازار را محاسبه کنند. هر چند که می‌دانیم همه در انتظار آغاز رفتار گله‌ای برای پیوستن به این موج هستند ... !

اما برای هفته پیش رو چه در انتظار معامله‌گران و سهامداران خواهد بود. کماکان تمام تمرکز بازار به روی اخبار و تحولات سیاسی و جنگی منطقه است. در حوزه اقتصادی، سهامداران بحث نرخ اوراق و اخبار بودجه در مجلس را دنبال می‌کنند. نوسانات نرخ ارز و تحولات نیما موضوع دیگری است که توجه تحلیلگران و فعالین کلیه بازارها را به خود جلب کرده است. بازار فعلا درگیر حواشی و موضوعاتی است که اخیرا ایجاد شده اما به نظر اگر کمی از شدت تنش در منطقه کاسته شود و تکلیف پاسخ آمریکایی‌ها روشن شود، فضای بازار سر و شکل بهتری بگیرد. به‌خصوص که حجم معاملات هم نشان از حضور خریدار در بازار دارد.

در نیمه‌های معاملات چهارشنبه بود که خبر دستور معاون اول رئیس‌جمهور برای بازنگری دستورالعمل نحوه محاسبه قیمت خوراک و فرآورده‌های نفتی پالایشگاه‌ها را داشتیم. به نظر خبر بدی نیست و در بهبود نسبی بازار بی‌تاثیر نبود؛ هر چند که سهامداران و معامله‌گران اعتمادی به دولت و وعده‌هایش ندارند. اما به هر جهت اگر خبر مثبتی از این ناحیه منتشر شود، تاثیر مثبتی در روحیه بازار خواهد گذاشت. برای امروز بازاری متعادل با رگه‌هایی از تقاضا مدنظر است. به نظر بازار برای هفته پیش رو هم کمی درجا بزند تا اثرات اتفاقات اخیر را هضم کرده و به یک آرامش نسبی برسد اما تصور می‌کنیم از هفته چهارم دی و با قرار گرفتن در محدوده زمانی تحلیل‌های تکنیکی، شاهد تحرکات قوی‌تری در بازار باشیم. (اگر به خاطر داشته باشید، بازار سال گذشته هم در دی و بهمن پر عرضه بود و حرکت اصلی از نیمه دوم بهمن آغاز شد. امیدواریم امسال هم مشابه همین اتفاق را داشته باشیم.

2) جدول بررسی آخرین وضعیت شاخص‌ها، بازار، نوسانات بازارهای جهانی و منحنی ارزش معاملات :

3) سر تیتر خبرهای سیاسی و اقتصادی – اخبار و شایعات بازار :  

* بایدن: به دستور من، نیروهای نظامی ایالات متحده به تاسیساتی در عراق و سوریه که سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان وابسته به آن برای حمله به نیروهای آمریکا استفاده می‌کنند، حمله کردند. پاسخ ما از امروز آغاز می‌شود و در طول مدت زمانی ادامه خواهد یافت. آمریکا به دنبال جنگ در خاورمیانه یا هیچ جای دیگر جهان نیست. (شواهد نشان دهنده آن است که دامنه درگیری ها گسترش پیدا نخواهد کرد.)

* توییت مهم آنتونی بلنکین وزیر خارجه آمریکا دقایقی قبل: من در هفته آینده به خاورمیانه بازخواهم گشت تا با شرکای خود در مورد چگونگی دستیابی به صلح پایدار در منطقه با امنیت پایدار برای اسراییلی ها و فلسطینی ها همکاری کنم.

* رییس‌کل بانک مرکزی گفت: منابع ارزی مناسبی داریم و هیچ مشکل و محدودیتی از نظر منابع ارزی نداریم. نرخ رشد خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در دی‌ماه مثبت ۵.۲ درصد شد. پایه پولی هم با روند نزولی طی یکسال گذشته به ۳۱.۷ درصد کاهش یافت. نرخ رشد نقدینگی نیز بعد از ۵۵ ماه به پایین‌ترین میزان خود یعنی به ۲۵.۲ درصد رسید. هدف ۲۵ درصدی نرخ رشد نقدینگی برای ۱۴۰۲ محقق شد.

* با دستور مخبر معاون اول رییس‌جمهور «دستورالعمل نحوه محاسبه قیمت خوراک و فرآورده‌های نفتی پالایشگاه‌ها» با رویکرد حفظ قابلیت پیش‌بینی‌پذیری و حمایت از صنایع بورسی مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

* صندوق بین‌المللی پول چشم‌انداز رشد تولید ناخالص داخلی جهانی را در سال جاری از 2.9 به 3.1 درصد به دلیل قدرت اقتصادی ایالات متحده و حمایت مالی چین افزایش می‌دهد.