افق اقتصاد جهان تیره شده است؟

بورس24 : روز گذشته صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی خود از نرخ رشد اقتصاد جهان در سال جاری میلادی را پایین آورد و اعلام کرد امسال نرخ رشد اقتصاد جهان 3.6 درصد خواهد بود. برای سال آینده نیز همین رقم پیش بینی شد. علت این اقدام صندوق بین‌المللی پول، اثرات فراگیر و عمیق جنگ روسیه علیه اوکراین بر اقتصاد جهان است. اقتصاددان این نهاد می گوید: "افق اقتصاد جهان تیره شده و علت اصلی این تحول منفی، جنگ اوکراین است. تردیدی وجود ندارد که اثرات این جنگ گسترده تر خواهد شد، زمینه برای افزایش بیش از پیش فشارهای تورمی فراهم می شود و بانک‌های مرکزی مجبور هستند برای مهار تورم اقدامات موثرتری انجام دهند."

تقریباً دو ماه از شروع حمله روسیه به اوکراین می‌گذرد. مذاکرات آتش‌بس بین دو کشور به بن بست رسیده و بر شدت حملات روسیه به اهدافی در اوکراین افزوده شده است. یکی از مقامات ناتو می گوید: "روسیه قصد دارد کل اوکراین را به تصرف خود در آورد." از همان ابتدای جنگ، غرب اعمال تحریم‌های فراگیر علیه روسیه را آغاز کرد و به تدریج بر اثرات این تحریم ها افزوده خواهد شد. بسیاری از بخش‌های اقتصاد روسیه تحریم شده‌اند و با آنکه بخش انرژی هنوز بطور کامل تحریم نشده اما از صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی این کشور کاسته شده است.

صندوق بین‌المللی پول معتقد است تحت تاثیر تحریم ها اقتصاد روسیه سال جاری و سال آینده به ترتیب 8.5 درصد و 2.3 درصد کوچک خواهد شد. وضعیت اقتصادی اوکراین امسال بسیار بدتر از روسیه خواهد بود. پیش‌بینی شده اقتصاد این کشور سال جاری 35 درصد کوچک می شود. تخریب شدید زیرساخت‌ها و آوارگی شهروندان اوکراینی برای سال‌های طولانی به فعالیت‌های اقتصادی در اوکراین لطمه می زنند.

نگرانی بزرگ تری که وجود دارد تاثیر حمله روسیه به اوکراین بر عرضه کالاهای گوناگون است. روسیه عرضه کننده بزرگ نفت و گاز، فلزات، گندم و ذرت است. کاهش عرضه این کالاها سبب رشد قیمت‌ها شده است و بدون شک خانوارهای کم درآمد در سراسر جهان از این تحول لطمه می بینند. اختلال های یاد شده برای مدتی طولانی وجود خواهد داشت و نرخ های تورم برای مدتی طولانی تر از آنچه قبلا تصور می شد بالا خواهند ماند. بنا به پیش بینی صندوق بین المللی پول، نرخ تورم آمریکا و منطقه یورو در سال جاری به ترتیب 7.7 درصد و 5.3 درصد خواهد بود.

در حال حاضر یکی از عوامل مهم نگرانی سرمایه گذاران این است که بانک های مرکزی برای مهار تورم اقدامات بزرگ تر انجام دهند. بانک مرکزی آمریکا ماه قبل نرخ های بهره را بالا برد و قصد دارد تا پایان سال جاری ۶ بار دیگر این اقدام را انجام دهد. بانک مرکزی اروپا نیز قصد دارد در سه ماهه سوم سال جاری خرید اوراق قرضه را متوقف کند. اگر نرخ‌های تورم بالا باقی بماند ممکن است اقدامات بیشتری از سوی این دو بانک انجام شود و اگر این اتفاق رخ دهد شاهد رکود در اقتصاد آمریکا یا اروپا در فصول آینده خواهیم بود.

دیدگاه بانک جهانی

بانک جهانی نیز پیش‌بینی خود از نرخ رشد اقتصاد جهان در سال جاری را پایین آورده است. این نهاد معتقد است سال جاری اقتصاد جهان 3.2 درصد رشد خواهد کرد. از دید بانک جهانی نیز جنگ روسیه علیه اوکراین سبب ضعف در اقتصاد جهان خواهد شد و بیشترین لطمه به اقتصاد اروپا و کشورهای آسیای مرکزی وارد می شود. افزایش قیمت مواد غذایی و سوخت نیز از نرخ رشد اقتصاد جهان می‌کاهد. تحریم‌هایی که غرب و برخی همپیمان های دیگر آمریکا علیه روسیه اعمال کرده اند و اختلال ها در زنجیره‌های تامین سبب رشد قیمت‌ها می‌شود و از پیش این روند شروع شده است.

روسیه بنادر اصلی اوکراین در دریای سیاه را محاصره کرده و به همین دلیل کشتی ها نمی توانند محصولات صادراتی اوکراین را به بازارهای خارجی برساند. بانک جهانی معتقد است سال جاری تولید ناخالص داخلی اوکراین  ۴۵ درصد کاهش خواهد یافت و این کشور برای سال‌های متمادی از اثرات جنگ لطمه خواهد دید. هیجان هایی که ماه گذشته با شروع جنگ اوکراین در بازارهای مختلف مشاهده شد کمتر شده اما سرمایه گذاران باید خود را برای دورانی طولانی از بی ثباتی در بازارها و ضعف در اقتصاد جهان آماده کنند. امروز قیمت نفت و فلزات پایه نوسان های بزرگ نداشته و در بورس های بزرگ نیز سرمایه گذاران رویکرد انتظار دارند. فردا رییس بانک مرکزی آمریکا در یک پنل نشست صندوق بین المللی پول و بانک جهانی سخنرانی خواهد کرد و محتوای سخنان او برای تمامی سرمایه گذاران اهمیت دارد.

در زیر نمودار تغییرات شاخص استاندارد اند پورز در بورس آمریکا در شش ماه اخیر نشان داده شده است: