چرا «شپنا» ارزنده است؟

بورس24 : پالایشگاه اصفهان یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های ایران است و به‌عنوان اولین پالایشگاه کشور ازنظر تنوع تولید فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شود.

طراحی اولیه و ساخت این پالایشگاه با مشارکت دو شرکت مشترک آمریکایی و آلمانی به نام فلور و تیسن در فاصله سال‌های ۵۴ تا ۵۷ انجام‌گرفته و قبل از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ۹۰ درصد کارهای ساختمانی آن پایان‌یافته بود؛ بلافاصله پس از انقلاب به همت کارشناسان و کارکنان داخلی، پالایشگاه تکمیل و بدون حضور هیچ نیروی خارجی در بهمن‌ماه سال ۵۸ راه‌اندازی گردید. این واحد صنعتی در سال ۱۳۷۰ با عنوان شرکت پالایش نفت اصفهان (سهامـی خاص) در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید.

خوراک پالایشگاه، نفت خام مارون اهواز است که توسط لوله‌های ۳۲ و ۳۶ اینچی به طول ۴۳۰ کیلومتر پس از گذشتن از هفت تلمبه‌خانه مارون، رامهرمز، باغ ملک، ایذه، دهدز، گندمکار و اصفهان وارد پالایشگاه شده و در مخازن مربوطه تصفیه می‌گردد.

شرکت پالایش نفت اصفهان در کنار پالایش نفت خام و تولید فرآورده‌های نفتی تأمین خوراک صنایع پایین‌دستی (شرکت‌های پتروشیمی اصفهان، پتروشیمی اراک، نفت سپاهان، پالایش نفت جی و صنایع شیمیایی ایران) بر عهده دارد و هم‌اکنون حدود ۲۲% از فرآورده‌های نفتی موردنیاز کشور را تولید ‌می‌نماید.

ایـن مجتمع بزرگ پالایـشی متشکل از دو پالایـشگاه تقریباً مشابه بوده که اصلی‌ترین واحدهای عملیـاتی آن عبارت‌اند از واحدهای تقطیـر، واحدهای تولیـد گاز مایـع، واحدهای کاهش گرانروی، واحد‌های تبدیـل کاتالیـستی، واحد تولیـد هیـدروژن، واحدهای آیزوماکس، مجتمع بنزین سازی، واحد حلال‌های ویژه، واحد آب و برق و بخار، واحدهای آمین، بازیابی گوگرد و…

شرکت پالایش نفت اصفهان که در منطقه‌ای با مساحت کل ۳۴۰ هکتار و دارا بودن فضای سبز به مساحت ۱۱۴/۵ هکتار، در شمال غربی اصفهان واقع‌شده است، در طی سال‌ها شاهد پیشرفت‌های بسیاری بوده، به‌طوری‌که از سال‌های آغازین دهه ۶۰، ظرفیت پالایش نفت خام این شرکت با افزایش ۸۵ درصدی نسبت به ظرفیت طراحی آن از ۲۰۰ هزار بشکه در روزبه بیش از ۳۷۵ هزار بشکه افزایش‌یافته است.

در سال ۱۳۸۱ واحد روغن‌سازی این شرکت با عنوان (شرکت نفت سپاهان) و در سال ۱۳۸۲ واحد قیرسازی شرکت با عنوان شرکت پالایش نفت جی به بخش خصوصی واگذارشده است.

این شرکت با کمک متخصصان داخلی، پیچیده‌ترین کاتالیست پالایشی دنیا مربوط به واحدهای بنزین سازی را (که تا قبل از این، تولید آن تنها در انحصار دو شرکت بزرگ آمریکایی و فرانسوی بود) تولید نموده و از سال ۱۳۹۴ با راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از مجتمع بنزین سازی و تولید متوسط روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ سهم بسزایی در کاهش آلودگی کلان‌شهر اصفهان و کشور ایفا می‌کند.

این شرکت همچنین روزانه حدود ۴ میلیون لیتر گازوئیل یورو ۴و ۵  تولید می‌کند و برای حفظ محیط‌زیست از طریق پخش به اتوبوسرانی اصفهان تحویل می‌دهد؛ با بهره‌برداری از واحد تصفیه گازوئیل که در سال ۱۴۰۱ محقق می‌شود نیز  تمام ۲۰ میلیون لیتر گازوئیل تولیدی این شرکت، یورو ۵ خواهد شد.

شرکت پالایش نفت اصفهان در حال حاضر  ۴۳ درصد سهام پتروشیمی اصفهان  را دارد،  این شرکت با ورود به عرصه سهام‌داری صنایع هم‌جوار ازجمله پتروشیمی و نفت سپاهان، علاوه بر پیگیری استراتژی مدیریت و توسعه زنجیره ارزش و تحقق هدف استراتژیک افزایش درآمد غیرعملیاتی، با حضور مؤثر و تخصصی در تصمیم‌گیری‌های مجموعه‌های یادشده، گام بلندی در تحقق هدف ملی جهش تولید و اعتلای ایران اسلامی برداشته است.

شرکت پالایش نفت اصفهان در سال ۱۳۸۶ با داشتن سودآوری و بهره‌وری بیشتر نسبت به دیگر شرکت‌های پالایشی، به‌عنوان یکی از مراکز نفتی پیشگام در مجموعه صنعت عظیم نفت کشور، مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی قرار گرفت و باعرضه سهام آن در بازار بورس، با نماد "شپنا" به بخش خصوصی واگذار شد. سهام شرکت در حال حاضر نیز در گروه "فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای" در بازار اول (تابلوی اصلی) بورس مورد معامله قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است طی یک سال اخیر با ابهامات و نوسانات ایجاد شده در بازار و روند نزولی شاخص کل، این سهم نیز با نوساناتی همراه بوده اما در مجموع روندی صعودی و مثبت را طی و رشدی 11.5 درصد را تجربه نموده است که این رشد با در نظر گرفتن مشارکت در افزایش سرمایه 84 درصدی از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها و همچنین سود تقسیمی 1200 ریال سال مالی 1399، مورد محاسبه قرار گرفته است.

از سهامداران اصلی شرکت بر اساس آخرین تغییرات تا تاریخ 14 فروردین، شرکت آوای پردیس سلامت (سهامی خاص) با مالکیت 15 درصدی می‌باشد. در رتبه بعدی نیز شرکت توسعه سرمایه رفاه (سهامی خاص) با مالکیت 10.96 درصد قرار دارد. ترکیب سهامداران اصلی شرکت بر اساس آخرین اطلاعات ارائه به صورت جدول زیر می‌باشد:

تولیدات شرکت

دسته اول: فرآورده‌های اصلی

فرآورده‌های اصلی شامل پنج فرآورده گاز مایع، بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره می‌باشند که جهت توزیع به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ارسال می‌شوند.

دسته دوم: فرآورده‌های ویژه باهدف تحویل به مشتریان عمده

شرکت پالایش نفت اصفهان به‌عنوان تأمین‌کننده خوراک پنج شرکت بزرگ تولیدی نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. وکیوم باتوم، نفت سفید ویژه، نفتا، پلاتفرمیت و روغن پایه به‌عنوان محصولات ویژه‌ای هستند که خوراک شرکت‌های نفت جی، صنایع شیمیایی ایران، پتروشیمی اراک، پتروشیمی اصفهان و نفت سپاهان را تشکیل می‌دهند.

دسته سوم: فرآورده‌های ویژه خوراک صنایع کوچک

نفت سفید، آیزوماکس، نفت گاز، نفتا، انواع حلال‌ها، آیزوریسایکل، روغن پایه سبک و سنگین، وکیوم‌‌‌باتوم، گوگرد

عملکرد شرکت طی سال مالی 1400

بر اساس اطلاعات ارائه شده طی گزارش فعالیت ماهانه اسفند، تولیدات شرکت طی دوره 12 ماهه سال مالی 1400 بالغ بر 19.46 میلیون مترمکعب انواع محصولات بوده که نسبت به سال مالی 1399 با تولید بیش از 19.64 میلیون مترمکعب محصول، کاهشی 0.9 درصدی داشته است. مجموع تولید طی یک ماهه اسفند نیز 1.6 میلیون مترمکعب گزارش گردیده که نسبت به دی بهمن ماه کاهشی 1.7 درصدی را نشان می‌دهد.

با کاهش مقداری تولید طی این سال و با توجه به دریافت نهاده‌های تولید شامل نفت خام از شرکت پالایش و پخش و تحویل محصولات به این شرکت، مجموع فروش نیز با کاهش یک‌درصدی همراه و از 19.65 میلیون مترمکعب در سال 1399 به 19.45 میلیون مترمکعب کاهش یافته است. مجموع فروش طی اسفند ماه نیز 1.6 میلیون مترمکعب گزارش گردیده که نسبت به ماه قبل، کاهشی 3.4 درصدی را نشان می‌دهد.

با توجه به نحوه قیمت‌گذاری مواد مستقیم دریافتی از شرکت پالایش و پخش و همچنین تحویل محصولات به این شرکت بر اساس میانگین سه ماهه نرخ دلار در سامانه نیما و نرخ فروش نفت ایران بر اساس فوب خلیج‌فارس، نرخ فروش محصولات به صورت سه ماهه و طی صورت‌های مالی فصلی شرکت گزارش می‌گردد و بر همین اساس طی گزارش فعالیت ماهانه تنها میزان تولید و فروش شرکت ارائه می‌شود.

بر اساس اطلاعات ارائه شده طی صورت‌های مالی سه، شش و نه ماهه سال مالی 1400، مجموع تولید و فروش به صورت زیر بوده است:

همان‌طور که در نمودار فوق می‌توان دید طی سه ماهه سوم سال 1400، با وجود کاهش تولید و فروش نسبت به دوره مشابه سال قبل، مجموع تولید نسبت به فصل گذشته افزایشی 9.1 درصد و مجموع فروش رشدی 9.8 درصدی داشته است. نکته قابل توجه اما افزایش درآمدهای عملیاتی و فروش شرکت با افزایش نرخ فروش محصولات در پی افزایش نرخ نفت خام و همچنین نرخ دلار طی این دوره بوده است چنانکه مجموع درآمد فروش طی سه ماهه سوم سال مبلغ 574.75 هزار میلیارد ریال گزارش شده است که نسبت به فصل گذشته آن افزایشی 31.5 درصدی و نسبت به دوره مشابه افزایشی 63.6 درصدی را نشان می‌دهد.

بر اساس اطلاعات ارائه شده، میانگین نرخ فروش طی سه ماهه سوم سال مبلغ 116.4 میلیون ریال به ازای هر مترمکعب محصول بوده است که نسبت به فصل دوم سال افزایشی 19.8 درصد و نسبت به دوره مشابه افزایشی 66.8 درصدی داشته است.

در مجموع طی سال 1400 حاشیه سود ناخالص شرکت نسبت به سال 1399 طی سه ماهه دوم و سوم کاهش داشته است. اما طی سه ماهه سوم سال با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و با افزایش تقاضا به ویژه برای سوخت در پی بحران انرژی ایجاد شده در سطح جهانی، روند صعودی آوری مثبت و صعودی بوده است چنانکه حاشیه سود ناخالص از 6 درصد در سه ماهه دوم به 9 درصد افزایش یافته است.

البته لازم به توضیح است که کاهش حاشیه سود ناخالص شرکت به معنای کاهش سودآوری آن نمی‌باشد چراکه با افزایش نرخ فروش محصولات و به دنبال آن افزایش ریالی درآمد فروش، مبلغ سود خالص شرکت با وجود کاهش حاشیه سود ناخالص روندی صعودی و مثبت را طی نموده و سود خالص هر سهم آن از 236 ریال در سه ماهه نخست سال مالی 1398 به 669 ریال در سه ماهه سوم سال 1400، افزایش یافته است که این موضوع را می‌توان در نمودارهای زیر به وضوح دید.

نکته قابل توجه دیگر در خصوص سودآوری شرکت، پیش‌بینی تداوم روند صعودی حاشیه سود ناخالص با رشد سریع‌تر میانگین نرخ فروش محصولات نسبت به نرخ نهاده‌های تولید و به ویژه نفت خام به عنوان خوراک پالایشگاه می‌باشد. بر اساس صورت‌های مالی نه ماهه، در حدود 44 درصد از درآمد فروش شرکت طی سال 1400 مربوط به گازوئیل (نفت گاز)، 13 درصد مربوط به نفت کوره، 25 درصد مربوط به بنزین و 6 درصد مربوط به وکیوم باتوم بوده است. ترکیب سبد درآمدی شرکت طی نه ماهه سال 1400 به صورت زیر بوده است.

حال نکته قابل توجه افزایش سریع‌تر نرخ محصولات نسبت به نرخ نفت خام طی ماه‌های پایانی سال می‌باشد که این موضوع علاوه بر افزایش ریالی درآمد فروش و درنتیجه افزایش سود ریالی شرکت، افزایش حاشیه سود ناخالص شرکت را نیز در پی خواهد داشت که خود رشد سریع‌تر سود خالص را برای دوره‌های آتی در پی خواهد داشت. روند قیمتی نرخ نفت خام، بنزین، گازوئیل و نرخ وکیوم باتوم به عنوان محصولات اصلی شرکت بر اساس دلار بر تن طی 18 ماهه گذشته به صورت زیر بوده است.

همان‌طور که می‌توان دید با وجود نرخ پایین‌تر گازوئیل نسبت به نفت خام سبک طی سال 1400، طی چند ماه اخیر با بحران انرژی ایجاد شده در سطح جهانی و افزایش تقاضا برای سوخت‌هایی همچون گازوئیل و نفت کوره، طی سال جاری نرخ گازوئیل نسبت به نرخ نفت خام سبک فراتر رفته است که این موضوع افزایش حاشیه سود ناخالص این محصول را نتیجه خواهد داد و با توجه به سهم 44 درصدی این محصول در ترکیب درآمدی شرکت، تأثیر به سزایی در سودآوری شرکت خواهد داشت. در سایر محصولات نیز نرخ رشد قیمت‌ها نسبت به نرخ نفت خام بیشتر بوده است که خود علاوه بر افزایش درآمدهای عملیاتی طی دوره‌های آتی، باعث افزایش حاشیه سود ناخالص شرکت خواهد شد.

حال با توجه به مواد مذکور در بالا برای دوره‌های آتی می‌توان سودآوری شرکت را برای دوره‌های آتی صعودی پیش‌بینی و چشم‌انداز روشن‌تری را برای آن متصور گردید. همچنین این موضوع را می‌توان دلیل افزایش تقاضا برای سهام شرکت طی هفته‌های اخیر به ویژه از سوی سرمایه‌گذاران و معامله گران حقوقی بیان نمود.

نگاهی به سودآوری شرکت طی سال 1400

بر اساس اطلاعات ارائه شده طی صورت‌های مالی حسابرسی نشده منتهی به 30 آذر، شرکت پالایش نفت اصفهان با سرمایه 76 هزار میلیارد ریال و طی دوره نه ماهه، برای هر سهم خود سود خالص 1.263 ریال محقق نموده است که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل با سود 1.133 ریال، افزایشی 11 درصدی را نشان می‌دهد. طی نه ماهه مذکور، درآمدهای عملیاتی شرکت با رشدی 107 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل مبلغ 1423.8 هزار میلیارد ریال و بهای تمام شده آن با رشدی 112 درصدی مبلغ 1312.8 هزار میلیارد ریال گزارش شده است چنانکه سود ناخالص شرکت با رشدی 67 درصدی از 66.7 هزار میلیارد ریال در دوره مشابه سال قبل به بیش از 111 هزار میلیارد ریال افزایش یافته است.

در ادامه نیز با وجود افزایش 78 درصدی هزینه‌های اداری، عمومی و فروش از 5.82 هزار میلیارد ریال در دوره مشابه به 10.36 هزار میلیارد ریال و با وجود کاهش 65 درصدی سایر درآمدهای عملیاتی از 34.9 به 12.28 هزار میلیارد ریال و با حذف 914.6 میلیارد ریال هزینه تحت سرفصل سایر هزینه‌ها، سود عملیاتی شرکت با رشدی 19 درصدی نسبت به دوره مشابه، مبلغ 112.98 هزار میلیارد ریال محاسبه گردیده است.

درنهایت نیز با وجود شناسایی 4.3 هزار میلیارد ریال هزینه مالی و همچنین تبدیل 4.57 هزار میلیارد ریال درآمد تحت سرفصل سایر درآمدهای غیرعملیاتی و متفرقه به 69.4 میلیارد ریال هزینه و با افزایش 78 درصدی درآمد سرمایه‌گذاری‌ها از 5.2 به 9.3 هزار میلیارد ریال، سود خالص قبل از مالیات شرکت با رشدی 13 درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل، مبلغ 117.9 هزار میلیارد ریال و سود خالص با رشدی 12 درصدی مبلغی بیش از 96 هزار میلیارد ریال گزارش گردیده است.

بر اساس اطلاعات ارائه شده طی صورت‌های مالی شش و نه ماهه و همان‌طور که بیان گردید، با رشد سریع‌تر نرخ فروش محصولات و افزایش کرک اسپرت محصولات طی سه ماهه سوم سال، سود ناخالص شرکت نسبت به فصل گذشته آن افزایش 100 درصدی داشته و از 26 هزار میلیارد ریال به بیش از 51.8 هزار میلیارد افزایش یافته است. همچنین این موضوع باعث افزایش 50 درصدی حاشیه سود ناخالص شرکت از 6 درصد به 9 درصد شده است که با تداوم این روند، همچنان حاشیه سود ناخالص و درنتیجه سودآوری شرکت صعودی و مثبت پیش‌بینی می‌گردد.

با استفاده از اطلاعات ارائه شده طی جداول بالا، سودآوری شرکت برای سه ماهه آخر سال 1400 و سودآوری شرکت در این سال و همچنین سود سال جاری با سرمایه حدود 140 هزار میلیارد ریال، به صورت جدول زیر برآورد شده است:

طی سه ماهه آخر سال 1400، میانگین نرخ محصولات شرکت در مبادلات جهانی با میانگین رشد 21.1 درصد همراه بوده و این در حالی است که میانگین نرخ نفت خام به طور میانگین 18 درصد نسبت به سه ماهه سوم سال رشد نموده است. همچنین میانگین نرخ دلار در سامانه نیما افتی 3.5 تا 4 درصد را تجربه نموده است که این موضوع در صورت تداوم کاهش درآمدها و همچنین هزینه‌های تولید را برای شرکت به همراه خواهد داشت. بر اساس این اطلاعات، مجموع درآمد فروش برای سه ماهه آخر سال مبلغ 2098.1 هزار میلیارد ریال و بهای تمام شده آن نیز 1920.4 هزار میلیارد ریال برآورد گردیده است. برای سایر اقلام صورت سود و زیان نیز از پیش‌بینی‌های شرکت در صورت‌های مالی نه ماهه استفاده شده است و درنهایت سود خالص شرکت مبلغ 54.3 هزار میلیارد ریال برآورد شده است که با در نظر گرفتن سرمایه 140 هزار میلیارد ریالی شرکت، سود خالص هر سهم 389 ریال پیش‌بینی شده است. با در نظر گرفتن سود ابرازی 688 ریال برای نه ماهه، سود خالص هر سهم شرکت برای دوره 12 ماهه نیز مبلغ 1.078 ریال برآورد گردیده که نسبت به سال 1399 افزایشی یک درصدی را نشان می‌دهد.

در پیش‌بینی سودآوری شرکت برای سال 1401، نرخ فروش محصولات و نرخ نفت خام برابر میانگین سه ماهه آخر سال 1400 و نرخ دلار نیز برابر 270 هزار ریال در نظر گرفته شده است. بر این اساس و با فرض عدم‌تغییر در سایر گزینه‌ها نسبت به سال گذشته و همچنین تولید در سطح فعلی، مجموع درآمد فروش مبلغ 2.6 میلیون میلیارد ریال، سود ناخالص شرکت 260 هزار میلیارد ریال و سود خالص 210 هزار میلیارد ریال برآورد گردیده که با سرمایه حال حاضر شرکت، سود خالص هر سهم بیش از 1500 ریال پیش‌بینی شده است.

البته لازم به ذکر است طی فروردین ماه با افزایش تنش‌ها در اوکراین و همچنین بحران انرژی ایجاد شده در اروپا و به دنبال آن افزایش نرخ سوخت به ویژه گازوئیل، میانگین نرخ فروش محصولات نسبت به زمستان 1400، رشدی 36 درصدی داشته و این در حالی است که میانگین نرخ نفت خام نسبت به سه ماهه آخر سال 1400 تنها 18 درصد رشد یافته و از 918 دلار در هر تن به 1085 دلار افزایش یافته است که در صورت تداوم این روند و حفظ قیمت ها در سطح فعلی، سودآوری شرکت به شدت افزایش خواهد یافت و حتی تصور سود بیش از 2500 ریال برای شرکت دور از واقعیت نخواهد بود.