شرکت‌های پالایشی از نمادهای بزرگ گروه فرآورده‌های نفتی و پالایشی به حساب می‌آیند و شامل پالایشگاه‌های نفت اصفهان، تبریز، بندرعباس، تهران و شیراز می‌باشند. فعالیت اصلی این شرکت‌ها.....
گروه فرآورده‌های نفتی و پالایشی
شرکت‌های پالایشی از نمادهای بزرگ گروه فرآورده‌های نفتی و پالایشی به حساب می‌آیند و شامل پالایشگاه‌های نفت اصفهان، تبریز، بندرعباس، تهران و شیراز می‌باشند. فعالیت اصلی این شرکت‌ها به این شکل است که نفت خام مورد نیاز خود را از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران دریافت و پس از انجام عملیات‌های مختلف و پالایش، آن را به مشتقات نفتی مانند بنزین، نفت کوره و...تبدیل می‌نمایند؛ بنابراین میزان سودآوری آن‌ها رابطه مستقیمی با قیمت نفت و مشتقات آن به ویژه بنزین، نفت کوره و گازوئیل دارند چنانکه در پالایشگاه نفت تهران محصولات مذکور در حدود 74 درصد از کل تولیدات را شامل می‌شود.
قیمت نفت در بازارهای جهانی کاملاً تحت تأثیر عرضه و تقاضا است و در مواقعی که عرضه از تقاضا بیشتر می‌شود، قیمت نفت پایین می‌آید و در طرف مقابل، زمانی که تقاضا از عرضه نفت بیشتر می‌شود، قیمت نفت افزایش پیدا می‌کند. بنابراین هر عاملی که مکانیسم عرضه و تقاضا را به هم بزند، می‌تواند قیمت نفت را دچار نوسان کند.
رخی از مناطق جهان به عنوان نواحی نفت خیز شناخته می‌شوند و به وجود آمدن هرگونه تنش سیاسی و نظامی در این مناطق می‌تواند بر روی قیمت نفت اثرگذار باشد چنانکه طی ماه گذشته با تنش‌های ایجاد شده در اروپا و آتش جنگ در اوکراین و به دنبال آن اعمال تحریم‌های نفتی روسیه، با افزایش نگرانی‌ها از کاهش عرضه در بازارهای جهانی از یک‌سو و افزایش نرخ گاز به عنوان جایگزین سوختی آن از سوی دیگر باعث افزایش حرکت صعودی قیمت‌ها شده است. روند قیمت نفت و مشتقات آن طی شش ماهه گذشته بر اساس دلار بر هر گالن، به صورت زیر می‌باشد:
همان‌طور که در نمودار فوق می‌توان دید قیمت محصولات و مشتقات آن با سرعت بیشتری نسبت به نفت خام افزایش یافته است و شیب نمودار قیمتی بنزین، گازوئیل و نفت کوره نسبت به نفت خام بیشتر می‌باشد که در واقع بیانگر حاشیه سود ناخالص بالاتر برای شرکت‌های پالایشی طی دوره‌های آتی است.
فعالیت اصلی یک پالایشگاه تبدیل کردن یک بشکه نفت خام به فرآورده‌های نفتی است و اختلاف قیمت یک بشکه نفت خام با یک بشکه از محصولات به دست آمده از آن را کرک اسپرد می‌نامند و افزایش سودآوری شرکت‌های پالایشی رابطه مستقیمی با عدد کرک اسپرد آن دارد.
بر اساس اطلاعات تاریخی قیمت سبد نفتی اوپک و نرخ مشتقات مذکور و با در نظر گرفتن ترکیب استحصال مشتقات بر اساس اطلاعات ارائه شده طی گزارش فعالیت ماهانه شرکت‌های پالایشی برای سال جاری، میانگین کرک اسپرد برای شش ماهه گذشته به صورت نمودار زیر محاسبه شده است.
همان‌طور که می‌توان دید طی اسفند ماه با افزایش فزاینده قیمت نفت، میانگین اختلاف قیمت نفت و مشتقات آن افزایش داشته است چنانکه میانگین کرک اسپرد محصولات پالایشی از 36 سنت در هر گالن در سه ماهه سوم سال جاری به بیش از 72 سنت در اسفند ماه افزایش یافته است. ( 18.6 درصد در سه ماهه سوم سال جاری به 27 درصد افزایش یافته است). همچنین میانگین کرک اسپرد طی سه ماهه آخر سال جاری بیش از 51 سنت در هر گالن ( 22.3 درصد) مورد محاسبه قرار گرفته است که نمود آن در بازار سرمایه ایران را می‌توان در روند صعودی قیمت سهام شرکت‌های پالایشی طی چند ماهه گذشته مشاهده نمود.
تأثیر قیمت نفت خام بر شرکت‌های پالایشی بازار سرمایه
تأثیر قیمت نفت بر سهام پالایشی را می‌توان در فرمول قیمت گذاری وزارت نفت مشاهده نمود؛ به این معنا که فروشنده نفت خام به پالایشگاه‌های ایران، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است که همواره فرمول‌های قیمت گذاری مختلفی برای فروش نفت خام داخلی دارد. به عنوان مثال بر اساس آخرین فرمول‌های قیمت گذاری شرکت پالایش و پخش، نرخ نفت خام برای شرکت‌های پالایشی را 95 درصد میانگین قیمت نفت برنت، دبی و عمان یا بر مبنای درصدی از قیمت فوب خلیج فارس مورد محاسبه قرار داده است.
از طرف دیگر، وقتی که مبنای محاسبه قیمت نفت خریداری شده توسط پالایشگاه‌ها، قیمت فوب خلیج فارس، برنت و یا قیمت‌های جهانی مندرج در نشریه پلتس باشد، به شکل غیرمستقیم نرخ‌های داخلی نیز تحت تأثیر قیمت نفت جهانی خواهد بود و تأثیر قیمت نفت بر سهام پالایشی، خود را در تابلو معاملات نشان می‌دهد.
ولی آیا با افزایش نرخ نفت خام سود پالایشگاه‌های به طور قطع افزایش خواهد داشت؟ باید در نظر داشت که قیمت نفت و مشتقات آن بر اساس سیستم عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد و این امکان وجود دارد که در نبود تقاضا بر اثر برخی مسائل همچون همه‌گیری ویروس کرونا و به دنبال آن اعمال محدودیت‌ها از سوی دولت‌های بزرگ و درنتیجه کاهش حمل و نقل، تقاضا برای بنزین کاهش یابد در حالی که با کاهش عرضه از سوی اوپک و یا اعمال تحریم علیه کشورهای تولید کننده همچون ایران و روسیه و درنتیجه اخلال در نظام عرضه از سوی این کشورها، قیمت نفت خام در بازارهای جهانی روندی صعودی را طی نماید. به همین دلیل، نگاه یک طرفه به تأثیر قیمت نفت بر سهام پالایشی، نمی‌تواند درست باشد و بایستی قیمت فرآورده‌های نفتی مانند بنزین، نفت کوره، گازوئیل به عنوان محصولات اصلی پالایشگاه‌ها داخلی نیز در نظر گرفته شود.
در طی ماه گذشته با افزایش تنش‌ها در سطح جهانی از یک‌سو و افزایش تقاضا با کاهش محدودیت‌ها تردد و حمل و نقل در سطح جهانی از سوی دیگر، شاهد روند صعودی قیمت‌ها در بازار بودیم چنانکه طی چند روز گذشته با انتشار خبر اعمال تحریم‌ها نفتی علیه کشور روسیه، قیمت بنزین در برخی کشورها همچون ترکیه و آمریکا به بالاترین سطح قیمتی چند سال اخیر رسیده است که این موضوع در بازار سرمایه ایران نیز اقبال سرمایه‌گذاران به نمادهای گروه فرآورده‌های نفتی و پالایشی را به دنبال داشته چنانکه شاخص گروه فرآورده‌های نفتی و پالایشی طی یک ماهه اسفند رشدی 12.5 درصدی را تجربه نموده است.
اطلاعات تاریخی صورت‌های مالی پالایشگاه‌ها
بر اساس اطلاعات صورت‌های مالی منتشره در سامانه کدال، طی نه ماهه سال سهم مواد مستقیم مصرفی شامل نفت خام در بهای تمام شده تولیدات شرکت‌های پالایشی در حدود 98.3 درصد بوده است. همچنین طی سه ماهه سوم سال جاری حاشیه سود ناخالص شرکت‌های پالایشی حاضر در بازار سرمایه ایران به صورت میانگین 10 درصد محاسبه شده است. با استفاده از نسبت‌های مذکور، سهم مواد خام مصرفی از درآمد فروش در حدود 88 درصد و میانگین کرک اسپرد در حدود 12 درصد محاسبه گردیده است که نسبت به میانگین کرک اسپرد محاسبه شده بر اساس نرخ نفت خام و مشتقات آن در بازارهای جهانی پایین‌تر می‌باشد و می‌توان بخشی از این اختلاف را ناشی از نحوه قیمت گذاری محصولات خریداری شده توسط شرکت پالایشی و پخش و نفت خام فروخته شده به پالایشگاه‌های توسط این شرکت بیان نمود.
حال با فرض عدم تغییر در نحوه قیمت گذاری نفت خام خریداری شده توسط پالایشگاه‌ها و همچنین نرخ فروش محصولات به شرکت پالایش و پخش و با در نظر گرفت افزایش 20 درصدی میانگین کرک اسپرد مشتقات نفتی طی سه ماهه آخر سال و نسبت به سه ماهه سوم، می‌توان حاشیه سود ناخالص را برای نمادهای پالایشی در فصل آخر سال در حدود 12 درصد برآورد نمود که با توجه به مبلغ ریالی گزارش شده طی صورت‌های مالی این شرکت‌ها و حاشیه سود ناخالص نسبتاً پایین در این گروه، این موضوع می‌تواند مبلغ ریالی سود خالص این شرکت‌ها را به شدت افزایش دهد. برای مثال با فرض عدم تغییر در نسبت‌های سودآوری شرکت پالایش نفت تهران و با استفاده از اطلاعات ارائه شده طی گزارش فعالیت ماهانه بهمن و فرض تداوم تولید به میزانی برابر با میانگین ماهانه دوره 2 ماهه گذشته طی اسفند ماه و با در نظر گرفتن میانگین نرخ نفت خام طی سه ماهه آخر سال جاری و با حاشیه سود ناخالص 12درصد در فصل آخر سال جاری، سود خالص هر سهم شرکت مبلغی بین 320 تا 420 ریال برآورد می‌گردد که نسبت به سه ماهه سوم آن افزایشی 15 تا 48 درصدی را نشان می‌دهد.
از طرفی میانگین کرک اسپرد مشتقات نفتی طی اسفند ماه و نسبت به سه ماهه سوم سال جاری افزایشی 40 درصدی را نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن محاسبات فوق‌الذکر و در صورت ثبات در قیمت‌های فعلی، می‌تواند سود شرکت‌های پالایشی را به شدت افزایش دهد.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.