دامنه نوسان را حذف کنید ؛ با این پیش شرط ها

سعید ویسی زاده

حذف دامنه نوسان بورس به صورت تدریجی و یا به یکباره از جمله اصلاح ساختارهای بازار سرمایه محسوب می شود که از دیرباز دغدغه فعالان و مدیران این بخش از اقتصاد بوده است.

 بی شک اینکه حذف دامنه نوسان بورس به عنوان یک اصلاح ساختاری که به تعمیق بخشی به فرآیند کشف قیمت بازار و افزایش کارایی منجر می شود، شکی نیست لیکن این موضوع از جمله مواردی است که همانند شمشیر دولبه می تواند عمل کند که مزیت های یاد شده یک لبه این شمشیر محسوب می­شود و لبه دیگر آن همانند بسیای از اصلاح ساختارهای اقتصاد کشور ایجاد نارضایتی در کوتاه مدت بین فعالان ذی ربط از محل افزایش تلاطم به دلیل وجود سوگیری های رفتاری زیاد بین سرمایه گذاران بورس تهران و تغییر منفی با اهمیت در ارزش و حجم معاملات و کاهش نقدشوندگی می تواند باشد.

حال سؤال مهم این است که چگونه می­توان اصلاح ساختاری حذف دامنه نوسان را به نحوی انجام داد که ضمن نیل به مزیت­های آن، عوارض احتمالی کمتری گریبان بازار سرمایه را گرفته و تجربه موفقی از این محل به عنوان سکویی برای توسعه بازار سرمایه در جهت افزایش کارکردهای واقعی آن در اقتصاد همپا با بورس های توسعه یافته دنیا را موجب شود.

 یکی از الزامات و بسترهای مهم و پیش نیاز جهت کاهش عوارض احتمالی حذف دامنه نوسان ، توسعه ابزارها  ابزارهای مدیریت ریسک مرسوم در دنیا است، بازار سرمایه کشور در یک دهه اخیر از نظر توسعه نهادهای مالی گام­های بلندی را برداشته است لیکن از نظر توسعه ابزارهای مالی به شکل اثرگذار کار زیادی صورت نپذیرفته است. امروزه در بازارهای مالی دنیا در کنار باز بودن دامنه نوسان ابزار های ریسک متنوعی وجود دارند که بخش جدای ناپذیر بازار در جهت مدیریت انواع ریسک مترتب به سرمایه گذاران هستند.

به نظر می­رسد بازار سهام ایران در این برهه با اولویت گذاری رفع موانع توسعه ابزارهای مالی مدیریت ریسک گام بلندی جهت بسترسازی برای اصلاح ساختارهای کلیدی همانند حذف دامنه نوسان بردارد. توسعه ابزارهای مالی ضمن کمک به مدیریت ریسک سرمایه گذاران، با دو طرفه نمودن بازار امکان معاملات مداوم و افزایش نقدشوندگی بازار بدون نیاز به ایجاد روند لزوما" مثبت را موجب خواهد گردید، امری که امکان آن در فضای یک طرفه فعلی بازار از بین رفته است.

در حال حاضر از جمله ابزار­های موجود در بورس تهران اوراق تبعی می باشد محدود می باشد و حجم معاملات پایینی را دارد و با استقبال فعالان ذی ربط همراه نشده است.از دلایل آن عدم آشنایی عموم مردم و حجم پایین انتشار آن می باشد که عملا" کارایی پوشش ریسک را در پرتفوی های بزرگ را ندارد و با توجه به این که طراحی قراردادهای آتی شاخص(index futures) به دلیل مشکلات فقهی فعلا مسکوت مانده است ، می توان با طراحی  ابزار های آتی بروی صندوق های شاخصی قسمتی از ریسک را پوشش داد.

با عنایت به همبستگی مثبت بازار سهام ایران  با قیمت ارز م یتوان  شاخص های بر روی صندوق های طلا با شکلی متفاوت از صندوق های طلای فعلی طراحی نمود، ضمن آنکه بازگشایی مجدد  بازار آتی سکه با کارایی بالاتر از جمله ظرفیت­های مغفول استفاده نشده در این بخش است. همچنین نظر به سهم بالای صنایع کامودیتی محور در بازار سهام  ایران می توان ضمن طراحی شاخص­های کالایی متنوع در بورس کالا و قرارداد­های آتی بر روی آن امکان پوشش ریسک توأمان ارز و کامودیتی­ها را برای سرمایه گذاران به وجود آورد.

کارشناس بازار سرمایه