ترکیه در آستانه بحران ارزی جدید؛ اردوغان بار دیگر اشتباه کرد!

بورس24 : در دو روز گذشته شاخص بورس و ارزش لیر یعنی پول ملی ترکیه نوسان های بزرگ داشته اند و عامل این بی ثباتی، تصمیم روز شنبه اردوغان، رییس جمهوری این کشور برای برکناری رییس بانک مرکزی است. این اقدام به سقوط ارزش لیر منجر شد و نیز شاخص بی آی اس تی 100 بورس استانبول به شدت کاهش یافت. روز گذشته سرمایه گذاران برای استفاده از فرصت پدید آمده یعنی کاهش شدید قیمت سهام، به خرید اقدام کردند در نتیجه شاخص بورس که طی دو روز، بیشترین کاهش دو روزه در بیست سال اخیر را تجربه کرده بود رشد کرد. صبح روز گذشته شاخص بی آی اس تی 100 تقریبا 9 درصد سقوط کرد اما پس از چند ساعت، این کاهش جبران شد و در پایان معاملات، میزان کاهش آن تنها 0.1 درصد بود. البته رقم شاخص نسبت به ابتدای معاملات روز دوشنبه 10 درصد پایین تر بود.

پس از یک روز پرتنش در بورس که به دلیل اقدام اردوغان رخ داد، اظهارنظرهایی برای اطمینان بخشیدن به سرمایه گذاران صورت گرفت. یکی از مشاوران ارشد اردوغان گفت بانک مرکزی در دوره ریاست رییس جدید قصد ندارد اقدامات بزرگ و شوک آور انجام دهد. او همچنین تئوری اردوغان در حوزه سیاست های پولی را تکرار کرد. اردوغان معتقد است نرخ بالای بهره سبب رشد نرخ تورم می شود.

یکی از تحلیلگران می گوید: "ما در حال بررسی بازار هستیم و فکر می کنم فرصت هایی برای سرمایه گذاری سودآور پدید آمده است. قصد داریم در سهام شرکت های صادرکننده کالا، آنهایی که بدهی به ارز خارجی ندارند و شرکت هایی که از لحاظ نقدینگی در وضعیت خوبی هستند سرمایه گذاری کنیم." روز سه شنبه رشد شاخص بورس استانبول عمدتا حاصل افزایش قیمت سهام این گروه از شرکت ها بود. البته سهام بانک ها در پایان معاملات 8.5 درصد کاهش یافت.

برخی تحلیلگران معتقدند برکنار شدن رییس بانک مرکزی و نامشخص بودن سیاست هایی که در آینده اتخاذ می شود سبب هراس سرمایه گذاران شده است. روز دوشنبه ارزش لیر در برابر دلار 15 درصد کاهش یافت و شرکت مشاوره سرمایه گذاری رنسانس کپیتال پیش بینی کرده که ارزش این ارز تا پایان سال 12 درصد دیگر کاهش خواهد یافت. همچنین تحلیلگران کامرتس بانک معتقدند ارزش لیر همچنان کاهش خواهد یافت. رییس بخش استراتژی ارزی این بانک می گوید: "برخلاف دوره های پیشین از جمله سال 2018 و نوامبر سال گذشته، رشد نرخ های بهره از افت ارزش لیر جلوگیری نخواهد کرد زیرا ثابت شده که هرگونه رشد نرخ بهره کوتاه مدت خواهد بود. مشخص نیست چه عاملی می تواند دوره کاهش ارزش لیر را به پایان برساند."

تحلیلگران معتقدند اقدامات اخیر اردوغان سبب بی اعتمادی سرمایه گذاران می شود و اثرات منفی خواهد داشت. اقدام رییس جمهوری ترکیه و سقوط ارزش لیر که بیشترین کاهش یک روزه از سه سال پیش بود ترکیه را در آستانه یک بحران ارزی قرار داده است. تحلیلگران می گویند اقدام اردوغان اعتماد سرمایه گذاران را از میان می برد و این درحالیستکه اقتصاد این کشور در وضعیتی حساس قرار دارد. انتظار می رود نرخ تورم رشد کند و دولت مجبور شود یا جریان سرمایه را کنترل کند یا نرخ های بهره را بالا ببرد.

روز دوشنبه ارزش لیر در برابر دلار به نزدیکی پایین ترین میزان رسید و هر دلار با 8.39 لیر معاوضه شد. دفعه قبل که ارزش لیر سقوط کرد سال 2018 بود. در بحران ارزی آن سال، لیر تقریبا نیمی از ارزش خود را از دست داد. آقای ناجی اقبال تنها پنج ماه در سمت ریاست بانک مرکزی بود و دو روز قبل از برکنار شدن، نرخ های بهره را دو درصد بالا برده بود تا از نرخ تورم بکاهد. از اواسط سال 2019 تاکنون اردوغان سه رییس بانک مرکزی را برکنار کرده است.

آقای اقبال در دوره کوتاه ریاست بر بانک مرکزی از استقلال این نهاد و اصلاحات اقتصادی حمایت کرده بود و این تلاش ها سبب جلب اعتماد سرمایه گذاران داخلی و خارجی شده بود. تحلیلگر بانک سوسیته جنرال معتقد است ترکیه بزودی دچار بحران ارزی می شود زیرا از یک سو بانک مرکزی برای حفظ ارزش لیر، تنها 11 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد و از سوی دیگر سرمایه ها از ترکیه خارج خواهند شد. نکته مهم دیگر این است که به دلیل همه گیری کرونا، درآمد ارزی ترکیه به شدت کاهش یافته است. همچنین بنا به اعلام سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، شرکت های ترکیه ای بسیار مقروض هستند و هرگونه کاهش ارزش لیر سبب می شود آنها برای بازپرداخت بدهی های خود و خروج از اثرات همه گیری کرونا با مشکلات بزرگ تر مواجه باشند. احتمالا رییس جدید بانک مرکزی در نشست ماه آینده این نهاد، اقدامات اخیر ناجی اقبال را لغو خواهد کرد.

این نگرانی وجود دارد که وضعیت بحرانی در ترکیه به دیگر اقتصادهای نوظهور سرایت کند. این همان اتفاقی است که سال 2018 رخ داد. اما تحلیلگران معتقدند این بار احتمال رخ دادن این اتفاق کم است. اردوغان از مردم ترکیه خواسته به فروش دلار و طلا و خرید ابزارهای مالی مبتنی بر لیر اقدام کنند تا ارزش لیر رشد کند. نرخ تورم ترکیه 15 درصد و نرخ بیکاری جوانان 25 درصد است.

در زیر نمودار تغییرات ارزش دلار در برابر لیر ترکیه در شش ماه گذشته نشان داده شده است: