افزایش تنش بین چین و آمریکا، تلاطم در بازارها

بورس24 : روز جمعه مقامات ارشد چین و آمریکا مذاکرات پرتنش خود را در آلاسکا به پایان بردند و مذاکرات یاد شده عمق تنش بین دو اقتصاد بزرگ جهان را به روشنی نشان داد. مذاکرات دو روزه که نخستین گفتگوی رو در روی دو طرف از زمان استقرار بایدن در کاخ سفید است هیچ پیشرفت دیپلماتیک نداشت اما مواضع دو طرف نشان داد آنها برای متحول کردن روابط دو کشور که در دوران ریاست جمهوری ترامپ به سردترین حد از چند دهه اخیر رسید، زمینه های لازم را ندارند.

قبل از نشست یاد شده، مقامات آمریکایی به ژاپن و کره جنوبی سفر کرده بودند. موضع گیری های واشنگتن و پکن به روشنی نشان داد تغییری در مسیر حرکت آمریکا و چین ایجاد نشده است. وزیر خارجه آمریکا پس از مذاکرات گفت: "چین موضع دفاعی اتخاذ کرد و این کاملا طبیعی بود زیرا آمریکا در زمینه نقض حقوق بشر از سوی چین و نیز حملات سایبری ادعاهایی علیه این کشور مطرح کرد."

در دوران ریاست جمهوری ترامپ، بر شدت تنش ها بین آمریکا و چین بر سر تجارت، دارایی های معنوی، حقوق بشر و فناوری افزوده شد و ترامپ بر صدها میلیارد دلار از کالاهای صادراتی چین تعرفه اعمال کرد. دولت بایدن این تعرفه ها را لغو نکرده و بعید است در آینده نزدیک تغییری در مواضع تند آمریکا در قبال چین ایجاد شود. همچنین دولت جدید آمریکا بیش از ترامپ بر مسایل مربوط به حقوق بشر و دموکراسی تاکید دارد. در واقع انتظار می رود در این دو زمینه بر تنش ها افزوده شود.

بایدن و رییس جمهوری چین ماه گذشته نخستین تماس تلفنی را برقرار کردند و به نظر می رسد آنها در اکثر زمینه ها اختلاف نظر دارند. این درحالیستکه از دید رییس جمهوری چین، رویارویی دو اقتصاد بزرگ جهان برای هر دو طرف "فاجعه بار" خواهد بود.

در هفته های اخیر جمهوریخواهان از بایدن خواسته اند از طریق احیای روابط آمریکا با همپیمان های این کشور، به مقابله با چین اقدام کند. حرکت هماهنگ آمریکا و اروپا علیه چین یک تغییر بزرگ نسبت به دوران ریاست جمهوری ترامپ محسوب می شود زیرا ترامپ به تنهایی تلاش کرد چین را مهار کند. در واقع، هم دموکرات ها و هم جمهوریخواهان، با موضوع ضرورت مقابله با چین موافق هستند. تحلیلگران می گویند دولت بایدن در حال ارزیابی شرایط است و قصد دارد بفهمد آیا با گفتگو می توان به نتایج واقعی دست یافت یا نه.

درباره تلاش دولت آمریکا برای مهار چین و وادار کردن این کشور به تغییر رفتار در حوزه های گوناگون هیچ تردیدی وجود ندارد اما بدون شک روش بایدن با ترامپ متفاوت است. تقابل بین چین و آمریکا که بزرگ ترین اقتصادهای جهان هستند به روند بهبود شرایط اقتصاد دنیا لطمه وارد خواهد کرد و نیز اختلال هایی در دو اقتصاد بوجود می آورد. فعلا سرمایه گذاران در حال ارزیابی اقدامات آمریکا و چین هستند اما درباره تحولاتی که در آینده رخ خواهد داد نگرانی های جدی وجود دارد.

اما باید به چند واقعیت توجه کرد. نخست آنکه همگام کردن اروپا برای مقابله با چین یک روند زمانبر و پیچیده است. اروپایی ها فعلا با همه گیری کرونا دست به گریبان هستند و روابط اقتصادی این قاره با چین عمیق است. از سوی دیگر، سال جاری میلادی اولویت دولت بایدن، مهار کرونا و کمک به رونق اقتصاد است در نتیجه بعید است فعلا تقابل با چین در اولویت قرار گیرد. تحلیلگران معتقدند تنش در روابط دو طرف ادامه پیدا خواهد کرد زیرا چین قصد ندارد امتیاز بدهد. این کشور حتی به تمامی تعهدات خود در فاز نخست توافق تجاری که با دولت ترامپ منعقد شد عمل نکرده است. چین سومین شریک تجاری آمریکاست و حجم مبادلات تجاری آنها سال 2019 به 560 میلیارد دلار رسید. این حجم بالای مبادلات تجاری از 911 هزار شغل در آمریکا حمایت می کند. چین همچنین سومین بازار بزرگ صادرات محصولات کشاورزی آمریکاست.

در حال حاضر اقتصاد چین و آمریکا به شدت در هم تنیده هستند و جدایی آنها غیرممکن است. بایدن چند هفته پیش با صدور فرمان های اجرایی از نهادهای آمریکایی خواست زنجیره های عرضه اقتصاد را مورد بازبینی قرار دهند. دولت بایدن نشان داده قصد ندارد به هر قیمت به تجارت با چین ادامه دهد و نیز برای حفظ مبادلات تجاری حاضر نیست مسایل مربوط به امنیت ملی را نادیده بگیرد. اگرچه در فرمان های اجرایی بایدن، به چین اشاره نشده اما از نهادهای آمریکایی خواسته شده شکاف ها در تولید داخلی و زنجیره عرضه را که تحت سلطه کشورهای رقیب یا متخاصم است بازبینی کنند. ترامپ برای وادار کردن چین به تغییر رویه، از تعرفه و تحریم استفاده کرد و حالا باید دید بایدن چه سیاستی را دنبال خواهد کرد. تشدید تنش در روابط چین و آمریکا برای اقتصاد جهان که در مسیر شکننده بهبود در حرکت است زیانبار خواهد بود.

به نظر می رسد در ماه های آینده یکی از عواملی که بر بازارهای مختلف بویژه بازار مواد خام اثر خواهد گذاشت تنش در روابط چین و آمریکاست. دولت چین سال 2019 برای کاهش اثرات جنگ تعرفه ای آمریکا مجبور شد بر برنامه های حمایتی خود بیفزاید. اگر این تنش ها شدت یابد دولت چین باید تدابیری برای خنثی کردن اثرات آن بیندیشد.