تحلیل بنیادی «کپرور»

بورس24 :

مقدمه

صنعت ذغال سنگ

تاریخجه اکتشاف و استخراج ذغال سنگ به بیش از 2000 سال بیش برمى گردد ولى شواهد زیادى نشان می دهد که استخراج اصولى ذغال سنگ از قرن دوازده میلادى آغاز گردیده و طى انقلاب صنعتى در قرن نوزده میلادى، دیگ هاى بخار و تکنولوژى کک سازى عرضه شده است که به کارگیرى کوره هاى بلند در تولید آهن و فولاد در آن ایام شاهدى بر این ادعاست. از آن پس استخراج ذغال سنگ به طور وسیع ترى گسترش یافته است و امروزه بیش از میلیونها تن از این ماده معدنى پرارزش در کشورهاى مختلف جهان استخراج می شود و مورد استفاه قرار می گیرد.

در مجموع ذغال سنگ به دو نوع ذغال سنگ حرارتى و ذغال سنگ کک شو تقسیم بندى می شود. ذغال سنگ حرارتى به عنوان منبع انرژی و در صنایعى مثل سیمان و فولاد و یا تولید برق استفاده می شود. این در حالى است که ذغال سنگ کک شو که با عنوان ذغالسنگ متالوژیک نیز شناخته می شود، انحصاراً به عنوان یک عنصر ضرورى در تولید فولاد مورد مصرف قرار می گیرد. کنسانتره ذغال سنگ کک شو در تولید کک متالوژى در کوره هاى کک سازى به کار گرفته می شود. کک حاصل نیز براى تولید فولاد در روش کوره بلند مصرف می شود. در فرایند تولید فولاد به روش کوره بلند، کربن موجود در کک عاملى براى جذب مولکول هاى اکسیژن اکسید آهن و تولید آهن خالص می باشد. به همین دلیل درصد کربن موجود در کک و عدم وجود ناخالصی هایی از قبیل خاکستر، رطوبت و گوگرد در کنسانتره از اهمیت فراوانى برخوردار است. وجود خاکستر زیاد باعث کاهش تولید فولاد و ایجاد حجم زیاد سرباره در کوره بلند می شود. از طرفى چنانچه گوگرد موجود در ذغال سنگ از حد مشخصى بیشتر باشد، آهن تولید شده ترد و شکننده خواهد بود. فولاد تولید شده در زندگى روزمره، در ساخت ماشین آلات و توربین هاى بادى، نیروگا ههاى هسته ای و جایگزین هاى انرژى ذغال سنگ به کار گرفته می شود.

چنانچه از ذغال سنگ به عنوان انرژى در نیروگاه ها استفاده شود، مهمترین پارامتر ذغال، ارزش حرارتى آن است که با میزان خاکستر، رطوبت و گوگرد مورد ارزیابى قرار مى گیرد. اگر از ذغال سنگ در تهیه فولاد استفاده شود، پارامترهاى کک شوندگى، تورم، میزان خاکستر، گوگرد، فسفر، کربن و امکان مخلوط کردن نمونه هاى ذغال از نکات قابل توجه خواهد بود. در همین راستا نیز آزمایشات مختلف فیزیکى، شیمیایى، شیمى فیزیکى و مکانیکى به منظور دست یابى به اهداف یاد شده باید بر روى نمونه هاى معرف صورت گیرد. این آزمایشات شامل دو نوع آنالیز تقریبى و آنالیز کلى ذغال سنگ می شود. در آنالیز تقریبى پارامترهاى رطوبت، مواد فرار، کربن ثابت و خاکستر مد نظر قرار می گیرد و در آنالیز کلى ذغال سنگ علاوه بر رطوبت و خاکستر، میزان کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و گوگرد (با دقت زیاد) نیز اندازه گیرى می شود.

به طورکلى، حدود 540 کیلوگرم کک و 900 کیلوگرم کنسانتره ذغال سنگ کک شو براى تولید هر تن چدن مصرف می شود. کیفیت کنسانتره ذغال سنگ تعیین کننده کیفیت کک تولیدى، بازدهى کوره بلند و در نتیجه هزینه تمام شده فولادسازى است. برخى عوامل تأثیرگذار بر کیفیت ذغال سنگ نظیر درجه بلوغ قابل تغییر نیست، اما امکان کنترل عواملى مانند درصد گوگرد و خاکستر طى فرایندهاى فرآورى وجود دارد. در فرایند فرآورى یا ذغالشویى ناخالصی های مختلف موجود در ذغال سنگ استخراج شده از معادن حذف و ذغال خام به کنسانتره ذغال سنگ کک شو تبدیل می شود. بر این اساس فرآورى ذغال سنگ را می توان اینگونه تعریف کرد: فرآیندى که طى آن مواد نامطلوب (خاکستر) از طریق روشهاى خاص فیزیکى و یا فیزیکى- شیمیایى از ذغال سنگ حذف شده و محصولى با خصوصیات مورد نظر تولید می گردد. همانگونه که تعریف فوق نشان می دهد، روشهاى بکار گرفته شده براى حذف مواد ناخواسته از ذغال سنگ عمدتاً فیزیکى هستند. ذغالشویى طى مراحل خردایش، فرآورى ذغال سنگ درشت دانه و ریزدانه، آبگیرى و جداسازى باطله ها و دپو صورت می پذیرد.

ایران داراى ذخایر عظیم ذغال سنگ های کک شو و حرارتى به خصوص در دو حوزه طبس و البرز است؛ ناحیه پروده طبس داراى بزرگترین ذخیره ذغال سنگ کک شوى کشور با ذخیره قطعى ٨٣۵ میلیون تن است. توسعه معادن ذغال سنگ کشور همزمان با راه اندازى شرکت ذوب آهن اصفهان در دهه 40 شمسى آغاز شده است، چراکه روش تولید فولاد در کوره بلند ذوب آهن اصفهان با استفاده از کک صورت می گیرد.

صنعت فولاد

بر اساس گزارش انجمن جهانى فولاد ۶۴ کشور تولید کننده فولاد خام در جهان در سال ٢٠١٩ با رشد حدود 3.4 درصدى نسبت به سال قبل 1869.9 میلیون تن فولاد خام تولید کرده اند. چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده فولاد خام جهانى در سال 2019 با افزایش 3.8 درصدى نسبت به سال قبل 996.34 میلیون تن فولاد تولید کرده است. سهم چین از تولید فولاد خام جهانى از 50.9 درصد در سال ٢٠١٨ به53.3 درصد در سال ٢٠١٩ افزایش یافته است. تولید فولاد خام هندوستان نیز با 8.1 درصد افزایش به ١١١ میلیون تن رسیده است. ژاپن با تولید 28.99 میلیون تن، ایالات متحده آمریکا با 87.92 میلیون تن، روسیه با 71.57 میلیون تن، کره جنوبى با 71.42 میلیون تن، آلمان39.67 میلیون تن و ترکیه با تولید 33.74 میلیون تن مقام هاى سوم تا هفتم را در زمینه تولید فولاد خام در جهان به خود اختصاص داده اند. آخرین گزارش انجمن جهاتى فولاد نشان می دهد در سال ٢٠١٩ ایران بعد از کشور برزیل با رشد 30.1 درصدى در قیاس با سال قبل، 31.9 میلیون تن فولاد خام تولید کرده است و رتبه دهم جهانی در زمینه تولید فولاد خام را از آن خود کرده است.

تولید، عرضه و تقاضای ذغال سنگ متالوژیک

بیمارى کووید ١٩ در سال ٢٠٢٠ صنایع مختلفى را تحت تأثیر قرار داده است به ویژه صنایع نیروگاهى، تولیدى و خودروسازى که متقاضى فلزات و مواد معدنى هستند. مصرف داخلى ذغال سنگ کک شو در ایالات متحده در سال 2020 پس از متوقف شدن کوره هاى بلند به علت تقاضاى پایین ناشى از شیوع ویروس کرونا کاهش یافته است. احتمال می رود تولید ذغال سنگ متالوژیک آمریکا در سال 2020 از ٧٣ میلیون تن در سال ٢٠١٩ به 57.7 میلیون تن کاهش یابد و صادرات به میزان ٢۴ درصد کاهش یافته و از ۵۵ میلیون تن در سال ٢٠١٩ به ۴٢ میلیون تن در سال ٢٠٢٠ برسد. همچنین بر اساس پیش بینی های کمپانى بنچ مارک بانک سرمایه گذارى آمریکا ممکن است صادرات در سال ٢٠٢١ به46.1 میلیون تن و در سال 2022 به49.3 میلیون تن افزایش یابد. بازارهاى هدف ایالات متحده آمریکا مانند هندوستان و ترکیه می توانند پایین بودن تقاضا از دیگر نقاط را خنثى نموده و تعادل را برقرار سازند.

ذغال سنگ متالوژی دریایى از کشورهاى دیگرى به غیر از چین همچون هند، ژاپن، کره جنوبى، اروپا و برزیل داراى تقاضاى متنوع ٧٧ درصدى بوده است. کاهش عظیم 25 تا 30 درصدى تولید فولاد در این سال در این مناطق بر روى تقاضا براى ذغال سنگ کک شو اثرگذار خواهد بود. اما، از آنجاکه بلا استفاده بودن کوره هاى کک پرهزینه است، بیشتر کارخانه ها همچنان مشغول به کار هستند. بر اساس دیدگاه تحلیلگران مورگان استنلى این شرایط موجب می شود شیب کاهش تقاضا براى محصول ذغال سنگ کک شو به تندى کاهش شیب تولید فولاد نباشد. بر اساس این منطق در دوران بحران اقتصاد جهانى زمانیکه تولید فولاد در مناطق کلیدى (به استثناى چین) در ماه هاى فوریه تا آوریل 2009، ٣٨ درصد کاهش یافت، واردات ذغال سنگ کک شو تنها ١٣ درصد کاهش یافت.

بر این مبنا تحلیلگران پیش بینی می کنند تولید فولاد خام در سال 2020 در چین ١٣ درصد کاهش و در سالهاى 2021 و 2022 به ترتیب ٨ و ۵ درصد رشد کند و بصورت V شکل بهبود یابد. بطور همزمان پیش بینی می شود میزان تقاضا براى ذغال سنگ دریایى در سال 2020 حدود ١١ درصد کاهش یابد و بطور گسترده مطابق با افزایش تولید فولاد افزایش یابد. چین به میزانى که بر روى قیمت سنگ آهن اثرگذار است بر روى قیمت ذغال سنگ کک شو اثرگذار نیست چرا که ٨٢ درصد از نیازهاى سنگ آهن خود را از طریق واردات تأمین مى کند در حالى که تنها ٩درصد واردات ذغال سنگ متالوژیک دارد. لذا این موضوع سبب می شود که همچنان یک خریدار مهم براى این محصول در سالهاى آتى وجود داشته باشد.

بیمارى همه گیرکووید 19 باعث کاهش مصرف فولاد در کل اتحادیه اروپا و در تمام مناطق جهان شده است. انواع مختلف محدودیت ها (تجارى، اجتماعى و غیره) که از ماه مارس سال ٢٠٢٠ توسط دولت ها اعمال شده است، تأثیر قابل توجهى در فعالیت هاى تولیدى و بخش هاى صنعت فولاد، به ویژه بخش خودرو بر جاى گذاشته است. تقاضاى ذغال سنگ در سه ماهه دوم سال 2020 به طور قابل توجهى کاهش یافته است زیرا متوقف شدن برنامه ها تقاضاى برق را کاهش داده و به نوبه خود باعث کاهش مصرف ذغال سنگ شده است. آژانس بین المللى انرژى (IEA) تخمین می زند که تقاضاى جهانى ذغال سنگ در سال 2020 به میزان ٨ درصد کاهش یابد که بزرگترین کاهش از زمان جنگ جهانى دوم خواهد بود.

محصولات، تامین کنندگان، بازار های اصلی شرکت و عوامل تعیین کننده قیمت کنسانتره ذغال سنگ

ذغال خام مورد نیاز کارخانه فرآورى ذغال سنگ پروده طبس به طور عمده از معادن نگین، معدنجو، چشمه پودینه، تخت زیتون، مهرآذین و یال شمالى تهیه می شود و پس از توزین در محوطه روباز کارخانه بطور جداگانه دپو و پس از نمونه گیری مورد آنالیز قرار می گیرد و سپس طى چندین نوبت وارد چرخه فرآورى شده و به کنسانتره ذغال سنگ تبدیل می شود. کنسانتره ذغال سنگ تولیدى در شرکت فرآورى ذغال سنگ پروده طبس به وسیله کامیون و قطار به طور عمده به شرکت سهامى ذوب آهن اصفهان حمل شده و پس از توزین توسط باسکولهاى این شرکت، نمونه هایى از این محصول در آزمایشگاه هاى شرکت سهامى ذوب آهن اصفهان مورد آنالیز قرار گرفته و درصد رطوبت، خاکستر، گوگرد، مواد فرار و پلاستومترى آن تعیین وسپس وارد انبار مواد اولیه شرکت سهامى ذوب آهن اصفهان می گردد. نیاز صنایع فولادى کشور به محصول کنسانتره ذغال سنگ و بالا بودن بهاى کنسانتره ذغال سنگ وارداتى موجب شده است که تقاضا براى این محصول طى سالهاى گذشته روند صعودى داشته و این شرکت در زمینه بازاریابى محصول در هیچ یک از دوره ها با فشار رقبا روبرو نگردد. با توجه به سند چشم انداز توسعه در افق 1404 جهت تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام؛ پیشى بینى می شود نیاز کشور به محصول کنسانتره ذغال سنگ در سنوات پیش رو نیز همچنان رو به رشد باشد.

همانگونه که در گزارش های قبلى نیز بیان شد قیمت کنسانتره ذغال سنگ از عوامل گوناگونی مانند قیمت ذغال سنگ در بازارهاى بین المللى، میزان تولید آهن در کشور، سیاستگذاری های دولتى، قیمت ارز، حقوق و دستمزد کارگران و کارکنان، قیمت مواد مصرفى در معادن و کارخانه هاى فرآورى از جمله چوب، آهن، سوخت و ...... تأثیر می پذیرد. قیمت ذغال سنگ در سال ١٣٩٧ با توجه به افزایش نرخ تورم در کشور و قیمت مواد اولیه مصرفى در معادن ذغال سنگ افزایش یافت و این افزایش قیمت ها موجب شد دست اندرکاران صنعت ذغال سنگ اقدام به برگزارى جلساتى با وزیر صنعت، معدن و تجارت جهت افزایش نرخ ذغال سنگ نمایند که ماحصل آن نیز افزایش دو مرحله اى قیمت ذغال سنگ در این سال بود. قراردادهاى عمده خرید ذغال خام در سال ١٣٩٩ همچون دیگر سالها با شرکت هاى تولیدکننده ذغال خام به صورت سالانه منعقد شده است. قرارداد فروش کنسانتره ذغال سنگ به شرکت سهامى ذوب آهن اصفهان نیز بر مبناى متوسط قیمت شمش فولاد خوزستان برقرار است. با توجه به اینکه در سالهاى گذشته میزان تولید کنسانتره ذغال سنگ در کشور پاسخگوى نیاز داخلى نبوده است، از صادرات این محصول به منظور تأمین نیازهاى داخلى صرفنظر شده است.

سرمایه

سرمایه شرکت در بدو تاسیس مبلغ ٣میلیارد ریال (شامل تعداد سه میلیون سهم، به ارزش اسمى هر سهم یک هزار ریال) بوده که طى چند مرحله به شرح زیر به مبلغ ٠،٠٠٠ ۵۴ میلیون ریال (شامل تعداد ٠،٠٠٠،٠٠٠ ۵۴ سهم، به ارزش اسمى هر سهم هزار ریال) افزایش یافته است.

شرکت های سرمایه پذیر

شرکت های سرمایه پذیر شرکت فرآوری ذغال سنگ پرورده طبس (سهامی عام) عبارتند از:

• شرکت فولاد افزا سپاهان که فعال در احداث کارخانه تولید دولومیت کلسینه و بهره بردارى از آن می باشد. این شرکت در صنعت فلزات اساسى فعالیت می کند. با در نظر گرفتن حجم فروش شرکت فولادافزا سپاهان در بین شرکت هاى فعال می توان گفت در این صنعت در رده چند شرکت برتر ایران قرار دارد.
• شرکت نسوز اکباتان سپاهان که فعال در تولید آهک و دولومیت کلسینه می باشد.
• شرکت ذغال سنگ طبس احیا سپاهان که فعالیت اصلى شرکت استخراج، بهره بردارى از معادن سنگ آهن و غیره و تولید و کنسانتره آن و تولید گندله، تولید آهن اسفنجى و تولید محصولات فولادى، نصب و راه اندازى و نگهدارى، تعمیرات و بازرسى فنى، سرویس تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز شرکت، خرید و تهیه انواع و اقسام ماشین آلات و تجهیزات وتأسیسات و مصالح مورد نیاز براى انجام موضوع فعالیت شرکت می باشد. همچنین بر این اساس موضوع فعالیت شرکت استخراج ذغال سنگ خام می باشد.
• شرکت مهرآذین که فعالیت اصلى شرکت تهیه و اجراى طرح ها و عملیات اکتشافى، تغلیظ و فرآورى مواد معدنى، سرمایه گذارى در جهت بهره بردارى معدن و غیره می باشد.

راهبردها و روندهای اصلی شرکت

مصرف بهینه انرژى برق از طریق نصب خازن بر روى برخى از الکتروموتورها و لامپها جهت کاهش توان راکتیو، استفاده از کولر سفالى به منظور پایین آوردن دماى محیط ژنراتورخانه و کمپرسورخانه و جایگزینى لامپهاى پرمصرف با لامپهاى کم مصرف در ساختمان ادارى و کلیه بخش هاى کارخانه، استفاده بهینه از آب مصرفى در چرخه تولید از طریق احداث لاگون، جمع آورى آبها و پسماندهاى کارخانه و بازیافت آن، آبیارى فضاى سبز با استفاده از آب جمع آورى شده در لاگونها، جداسازى تانکر آب استحمام پرسنل از مخزن بتونى 500 مترمکعبى از شاخص ترین راهبردهاى شرکت فرآورى در راستاى توجه به بحرانهاى زیست محیطى و کاهش مصرف انرژى می باشد.

• تولید 240هزار تن کنسانتره ذغال سنگ
• انجام مطالعات در جهت افزایش ظرفیت تولید به 300هزار تن در صورت دسترسی به ذغال خام مورد نیاز
• خرید ذغال خام معادن منطقه و تأمین نقدینگی مورد نیاز تولیدکنندگان ذغال خام
• اصلاح خط تولید
• کنترل و کاهش رطوبت کنسانتره ارسالی
• دپوی جداگانه شیفت به شیفت باطله جهت بازیافت مجدد در صورت پائین بودن خاکستر
• استفاده از قطعات با کیفیت در تجهیزات فرآوری به منظور کاهش ضایعات
• اجرای دیوارهای بتونی پیش ساخته اطراف دپوهای ذغال کنسانتره
• خرید فیلتر پرس و سرند تر 2طبقه و ملزومات

همانگونه که جدول فوق نشان می دهد سهم هزینه های ثابت نسبت به فروش پایین بوده و شرکت رشد درآمدی بالایی داشته. لذا شرکت توانسته از رشد دلار بهره مند شده و هزینه های تورمی را مدیریت کند. لازم به ذکر است که عمده بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی (94 درصد) مربوط به مصرف ذغال خام می باشد. شرکت فرآوری ذغال سنگ پرورده طبس (سهامی عام) در سال 1399 توانایی رسیدن به سود 500 تومان و در سال 1400 به سود 800 تومانی را دارد. شرکت فرآوری ذغال سنگ پرورده طبس (سهامی عام) همچنین 30 هکتار باغ پسته دارد.