بهبود فرآیندها در فروش سهام عدالت / یک کارگزار فعال بازار روایت می کند...

بورس24 : صحبت از سهام عدالت است.می گویند عرضه های سهام عدالت توسط بانک ها و کارگزاری ها در چهارشنبه گذشته استارت جدید منفی شدن بازار سرمایه را زد و بعد ماجرای تائیدیه و تکذیبیه های مربوط به صندوق «دارادوم» بهانه ای شد برای ریزش بازار و سهم های بزرگ.

« بورس24 » در گفت و گو با سیدعلی پورقره سید رئیس هیات مدیره کارگزاری بانک ملی ایران به واکاوی موضوع پرداخته است.او در این گفت و گو از عملکرد این کارگزاری بزرگ در فروش سهام عدالت دفاع کرده است...

ما یک تجربه موازی و نسبتا موفق در فروش سهام عدالت داشتیم، در فروش ۳۰ درصد قبلی چرا این اتفاق نیفتاد؟ اصلا ۳۰ درصد قبلی درست عرضه شد و دومی به این شکل...؟

۳۰ درصد قبلی و ۳۰ درصد دوم که مجموعا ۶۰ درصد است، از هم تفکیک نیستند. حتی کسانی که اصلاح مشخصات آنها در این پروسه انجام شده، انحصار وراثت شده اند یا ایران نبوده اند هنوز آن ۳۰ درصد تمام نشده است. نکته ای که وجود دارد این است، که زیرساخت ایجاد شده و دیگرمثل قبل نیست شما یک تیک بزنید و ۳۰ درصدتان فروش برود. نکته ای که وجود دارد علاوه بر سیستم کارگزاری بانک‌ ملی که در آن run شده است، تا سقف ۶۰ درصد پورتفو قابلیت فروش دارد. چیزی که سهام عدالت را از بازار مجزا می کند، این است که سهامداران سهامِ عدالت رفتار متفاوتی با افراد عادی بورس دارند. از نظر دانشِ بازارِ سرمایه ای فاصله دارند، نسبت به سهامداران عادی و برای آنها خیلی مهم است که پول بگیرند. بعضی از آنها راجع به نمادها، شاخص و تعداد سهام اطلاعاتی ندارند و به ما برای فروش سهام عدالت مراجعه می کنند.

مثلا ما می گوییم در پتروشیمی و فولاد این اتفاق افتاده است و او اصلا نمی داند که این ها چیست و فکر می کنند که سهام عدالت یک‌نماد یا شستا است. ما در آنجا به خاطر اینکه صف اول جبهه هستیم می بینیم که چقدر درگیری، دغدغه فکری و مشکل دارند. مشکلات سیستم سهام عدالت خیلی زیاد است. فرض کنید در یک روستایی نزدیک ۳۰۰ نفر رجیستر سهام عدالت شدند. یک مرکز اینترنت آنجا وجود دارد که همه ثبت نام کرده اند. آن زمان اهمیت نداشته است و سیستم‌های OTO وجود نداشته است و ۳۰۰ نفری که آنجا ثبت نام کردند، اطلاعات موبایل ۲۸۰ نفر ۲۸۰ نفر مسئول کافی نت آنجاست. یعنی وقتی که ما می خواهیم OTP پاس کنیم که آنها تایید کنند، موبایل آن را پاس کنیم. ن ما می توانیم اصلاح کنیم و نه سپرده گذاری می تواند این کار را انجام دهد. اکنون در سپرده گذاری تقریباً فکر می کنم یک چیزی نزدیک به ۵ میلیون نفر اطلاعات تمیز و درستی وجود دارد که همین ها به خاطر اینکه سامانه ها با یکدیگر موازی کار می‌کنند و فرض کنید یک نفر کارگزاری مفید رفته و رجیستر کرده است و کارگزاری بانک ملی هم ثبت نام می کند و کارگزاری سومی هم ثبت نام کرده است. از نظر خودش می گوید که من در این سه جا ثبت نام کرده ام که هرکدام که سریع تر شد برای من بفروشند. ولی این برای ما چه مشکلی دارد؟ مشکل کارگزار ناظر را ایجاد می کند. ورژن جدید وب سرویسی که مجموعه سپرده‌گذاری قرار است که ارائه بدهد و در تست ارائه شده است، کارگزار ناظر هم دست سهامدار است و می تواند کارگزار ناظر را تغییر دهد.

همانند دارا که دقیقا همینگونه است...

من بانک ملی را عرض می‌کنم چون دو روز پیش یک جلسه در وزارت اقتصاد بوده است، ما ارتباط تنگاتنگی با سازمان داریم و اپلیکیشن های موبایلی که در مجموعه بانک بود را حذف کردیم و همه این ها را یک اپلیکیشن مرکزی ساپورت می کند. با مدلی که ما پیاده سازی کردیم، مغایرت اطلاعات بانکی و کارگزاری وجود ندارد و همه این ها در یک سیستم مرکزی ثبت می شوند و با عددی که ما پرداخت کردیم نسبت به فروشی که انجام شده است، با توجه به این که ما ۴۰ درصد بازار را داریم، بیشترین عدد از کارگزاری بانک ملی بوده است و تا ۲۲ مرداد غیر از مغایرت ها هیچ پرداختی نداریم. فقط کسانی که اطلاعاتشان دارای مغایرت است و در سامانه سپرده گذاری یا سامانه بانکی است، همه را صفر کرده ایم. در حال حاضر سعی کرده ایم در این حوزه پیشتاز باشیم. در کارگزاری های بانکی شعب بانک به کمک آن ها می آیند و دسترسی مردم بیشتر است، در بانک ملی با ۳۵۰۰ شعبه بیشترین مشکل را داشتیم. در جلسه ای که با مجموعه سپرده گذاری داشتیم، تقریبا تمام کیس هایی که خطا وجود دارد، کدملی اشتباه، شماره موبایل اشتباه و... تمام کدهای خطا دار و تمام اشتباهات در کارگزاری بانک ملی حداقل چند نمونه از آن وجود دارد ، را بررسی کردیم. این ها برطرف شده است، ما نمونه‌ای شده ایم که کارگزاری های دیگر مخصوصا بانکی ها از همین مدل برای پیاده سازی استفاده کنند. اپلیکیشنی که در حال حاضر در اختیار سهامداران محترم گذاشتیم، امکانات جالبی دارد و می توانند ببینند که چه سهمی برایشان مانده است و سقف مجاز برای آن ها چقدر است، اختیار دارند که این کار را انجام دهند. تکمیل تر هم می شود. امروز با یکی از مدیران سازمان صحبت می کردم، چند مورد داشتند که به نظرشان جالب می آمد و برای اپلیکیشن ما مفید بود و ما با پیمانکار صحبت کردیم و قول دادیم که در اسرع وقت آن را درست کنیم.

به نظر شما از ۳۰ درصد قبلی و ۳۰ درصد جدید کلا چه عددی از سهام عدالت مانده است؟ برای این که این اتفاق دوباره نیفتد این راهکار چقدر می تواند کمک کند؟ خودِ کارگزاری ها چگونه می توانند عرضه های بعدی را انجام دهند که ما این اشتباه و تجربه را دوباره نداشته باشیم و انگشت اتهام به سمتشان نباشند اگر هم مقصر نباشند؟

از دوشنبه یک اتفاق دیگری که افتاده است، سهام عدالت در بازار معاملات بلوکی انجام می شود. این باعث می شود که یکی از اعتراضاتی که مردم داشتند، راجع به این بود که چرا پول خرد به حسابشان واریز می شود، ما وقتی معاملات بلوکی انجام می دهیم، عدد درشت تری برای سهامداران می توانیم بگوییم.

ما یک عدد یک تجمیعی می گیریم و بین آن ها تقسیم می کنیم. نکته ای که وجود دارد، تعداد مشتریان کارگزاری بانک ملی است، با توجه به این که بالا رفته است، بعضا باعث می شود که سهم افراد از این کیک کوچکتر می شود، عدد معاملات دست ما نیست. اعتراضات مردم به جا است.

پیشنهاداتی در این جلسات هم اندیشی که در کانون انجام می شود، داده شده است. مثلا یکی از آن ها فایفو بوده است که کسانی که می آیند، اول بتوانیم تسویه کنیم و بعد نفرات بعدی بیایند. ولی در روش فایفو شاید بعضی از سهامدار ها نزدیک به 2 تا 3 ماه در ثبت فروش هستند.

این برای این است که همه این فروش را ببینند، ممکن است 3 ماه دیگر بازار بریزد یا مثبت باشد. چون این را ما نمی توانیم، پیش بینی کنیم. فعلا مدلی که الان در دسترس همه ما است، این که همه به یک نسبت از آن فروش، بر اساس آن فایل ای پی ای که سپرده گذاری می شود بین شان تقسیم شود.

چون دیگر در اختیار سهامدار ها است، دیگر ما نمی توانیم مانند 30 درصد ضریبی از تعداد ثبت نام کرده بگیریم،ضرب در 30 درصد سهام عدالت کنیم و بگوییم این قدر. این دقیق می گوید: 60 درصد اختیار دست شان است، یعنی می توانند عرضه نکنند و هوشمندانه بایستند و تا زمانی که بازار بهتر شد عرضه کنند، این دیگر در اختیار ما نیست که ما بتوانیم عدد بدهیم.

تغییر کارگزار ناظر به چه معناست؟

بر اساس مدل قبلی افرادی که در بانک ملی حساب داشته اند، می آمدند و ما با آی دی فایل کارگزار ناظر شان می شده ایم و ما به آن ها خدمت ارائه می دادیم یا کارگزاری های دیگر می رفتند و ثبت نام می کردند.

الان در بعضی از کامنت ها که من در مصاحبه قبلی در بحث شفاف سازی داشته ام، بعضی ها از برخی کارگزاری ها ناراضی بودند، اتفاقا از کارگزاری بانک ملی راضی بودند. این افراد می توانند اگر کارگزاری دیگری دارند، کارگزاری بانک ملی را به عنوان کارگزار ناظر سهام شان انتخاب کنند که وقتی فروش انجام می شود، تسویه هم از کارگزاری بانک ملی انجام شود.

یا برعکس می توانند، کارگزاری ناظر شان را از بانک ملی تغییر دهند. مثلا فرض می کنند، یک کارگزاری دیگری وجود دارد که اپلیکیشن بهتری دارد، سرعت فروش آن بهتر است. انجام دهند و بعد از آن که فروش شان انجام شود، تسویه شان با آن کارگزاری است.

که این هم روی همان سامانه آنلاین است، گزینه به نام تغییر کارگزاری ناظر که می توانند، با استفاده از آن کارشان را انجام دهند. وب سرویس نوشته شده است و پیاده سازی احتمالا تا چهارشنبه انجام شود و برای همه است.

در مورد این موضوع بلوکی که در بازار دوم هم می شود، عرضه کرد، توضیحی می دهید؟

حالا دیگر در بازار دوم به صورت بلوکی سهام عدالت عرضه می شود، یعنی به جای این که ما اردر روی بازار بگذاریم، ممکن است این تاثیر منفی روی بازار بگذارد. این دیگر یک تکه در سامانه معاملات بلوکی معامله می شود. دیگر نیاز نیست، ما آن را روی کانتر بگذاریم که صف صعودی به وجود بیاید. که حالا جو های اینجوری هم در این چند وقت داشته ایم، برایمان درست کنند.

چرا از اول این کار را نکرده اند؟

واقعیتی که وجود دارد، اول این سهام عدالت تصمیم گیری شد، با یک فورماژوری این سهام عدالت شد، بعدا تازه مرحله به مرحله مشکلات آن برطرف شد و درست شد، بهینه شد، راه حل های بهینه آمد، سامانه های بهینه آمدو دیتا بیس بهینه آمد.

اوایل آن یک اتفاق وحشتناکی افتاده بود و فایل سی دی آفلاینی که مجموعه خصوصی سازی داشت، دیتا بیس این فایل بود، یعنی اگر در این اکسل یک عددی جابه جا می شد، واقعا کنترل آن خیلی برای مجموعه ها سخت بود.

الان دیگر این ها برطرف شده است، به این نتیجه رسیده اند که در بازار دوم بلوکی عرضه شود، مردم می توانند، خودشان بیایند و اوردر بگذارند. حالا کسانی که هوشمندانه تر در بازار سرمایه گذاری می کنند، می توانند بیایند و تصمیم بگیرند، فولاد شان یا صنایع پتروشیمی شان را بفروشند.

هر چیزی را که صلاح می دانند، حجم نقدینگی بازار هم بالاتر بود، آن موقع ما تقاضای خوبی برای شان داشته ایم. می بینید که الان هم برای کسانی که سهام بلوکی شان را می خواهند، عرضه کنند، بخشی از آن را در بازار می دهند. در همین 1 یا 2 ماه اخیر به خاطر اینکه حجم نقدینگی بازار هم بالا تر بود، می توانستند، بدهند همان کاری که دولت کرد.

الان با توجه به اینکه حجم نقدینگی تراکنش مالی مخصوصا خیلی کم تر شده است تصمیم گیری شده است که معاملات بلوکی انجام دهند که خریدار مشخص فروشنده مشخص در یک مرحله که این صف ها هم خیلی جو ایجاد نکند.

در پورتفوی اصلی چه زمانی می آید؟ فکر می کنم باید به طور کامل آزاد سازی سهام عدالت انجام شود و بعد در پورتفو اصلی بنشیند؟

این الان در دو مرحله آزاد سازی شده است، اگر اشتباه نکنم بالای 99 درصد فکر کنم بهمن امسال برای 22 بهمن دولت بخش باقیمانده را آزاد می کند، این دیگر وارد پورتفو اصلی شان است و دست ما نیست. سپرده گذاری باید نهادینه کند تا در پورتفوی اصلی بیاید شاید آن هایی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند در آن موقع می توانند، در پورتفوی اصلی شان ببینند.

کارگزاری ها با سپرده گذاری به عنوان وکیل یا ناظر جلسات مستمر ندارد که مثلا این چالش هایی که قرار بوده است، در بازار اتفاق بیفتد با همدیگر بنشینند و صحبت کنند و توصیه کنند، اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است بعد از آن این اتفاق بیفتد، که بعد بحث عمدی بودن خیلی از مسائل مطرح نشود که دستکاری بوده است و خودشان خواسته اند که بازار بریزد؟

اتفاقا اگر الان ما به یک مرز پختگی رسیده ایم یا شاید هنوز پختگی کامل در بحث فرآیند های سهام عدالت نرسیده باشیم، پشت آن همین جلسات بوده است. یعنی همین جلسات مستمری که مجموعه نظارتی سازمان بورس، کانون کارگزاری ها و سپرده گذاری مشترک گذاشته اند، حرف های کارگزاری ها را شنیده اند، دغدغه سهامدار ها را شنیده اند.

چون بالاخره این شکایت ها همه اش در سازمان بورس مجموعه های نظارتی قوه قضائیه ریاست جمهوری این ها همه منعکس شده است. آن ها به نهاد ناظر انتقال داده اند. در دغدغه کارگزاری ها و دغدغه عمد گذاشته اند.

ببینید یک سری چیز ها در تصمیم گیری بسیار ساده است، ولی در اجرا که می آییم آن موقع مشکلات بیرون می زند. الان در اجرا ما به مرز پختگی رسیده ایم، یعنی قبل از اینکه بخواهد این کار انجام شود، نمی دانسته اند، چه اشکالاتی ممکن است بزند. شاید به نظر شان می آمد که همین دیتا بیس آفلاین می تواند، قابل استناد باشد و دیگر ما مشکلی نداشته باشیم. با همین دیتا بیس آفلاین همه می توانند بدون دغدغه بفروشند.

این فاصله طولانی است که تا سهام عدالت در دسترس مالک قرار بگیرد، خیلی ها متاسفانه فوت کرده اند، خیلی ها موبایل شان تغییر کرده است، شماره حساب شان را تغییر داده اند و خیلی اتفاق ها افتاده است که در آن ثبت نام اولیه نبوده است.

ثبت نام اولیه هم هنوز سیستم ها به این پیشرفتگی الان نبود، سیستم اتیوپی نبوده است که کسی بخواهد این کار را بکند، وارد سیستم شود و پسورد اش را بگیرد و تایید بگیرد که درخواست دارد یا خیر.

بعدا این ها به وجود آمده است، الان دارد درست می شود، دیتا کلین می شود، خود دیتا کلین شدن بخش عمده ای از مشکلات را برطرف می کند. هم دیتای کارگزاری هم دیتای سهامدار چون الان این اتفاق افتاده است، الان با مشکلات کمتری فروش می رود.

مثلا اگر این زیر ساخت قبل از زمان عرضه 30 درصد وجود داشت، قطعا مردم می توانستند 30 درصد اول را خودشان اردر بگذارند که بخرند، بفروشند، چند درصد از چه سهم شان فروش رود، شاید اصلا دوست داشتند در 30 درصد اول پتروشیمی شان را خالی می کردند. در اختیارشان بود آن موقع اصلا چنین زیر ساختی وجود نداشت. الان چندین مرحله وب سرویس ها ورژن جدید گرفته است، آپدیت شده است و هر روز دارد به بلوغ بهتری می رسد.