مدیریت ریسک های حضور در بازار سهام

ولی نادی قمی

رشد اقتصادی سال ۱۳۹۷ منفی ۵ درصد و سال ۱۳۹۸ منفی 6/5 درصد بودهاستوبرایسال۱۳۹۹ منفی ۷ درصد پیش‌بینی می شود. مهم تر آن که رشد سرمایه‌گذاری ثابت ( اعم از دولتی و خصوصی) که در غیاب رشد عوامل بهره‌وری و نوآوری، مهمترین عامل تقویت کننده رشد اقتصادی پایدار در سال های آینده به شمار می آید، هم در سال ۱۳۹۷ و هم در سال ۱۳۹۸ منفی گزارش شده است. با این حال و با وجود کاهش توان و قدرت تولید اقتصاد کشور، بازار سهام از ابتدای سال ۱۳۹۸ تا کنون بیش از ۱۰ برابر شده است و طی چهار ماه اخیر، ارزش بازار به بیش از 3/5 برابر رسیده است. یعنی ۵۸۰۰ هزار میلیارد تومان به ارزش بازار سهام طی مدت کمتر از چهار ماه افزوده شده است که حرکت بخش کوچکی از این رقم ، می تواند بازارهای مختلف را با تلاطم مواجه کند.

علت اصلی رونق بازار سهام را می توان در رشد نقدینگی اقتصاد ( تورم) و تصمیم سیاست‌گذار برای مدیریت این نقدینگی جستجو کرد. رشد نقدینگی طی یک دهه اخیر سرسام آور بوده است و یکی از عوامل اصلی این موضوع به تنگنای نقدینگی و اعتباری بانک ها و بالا بودن نرخ سود سپرده ها مرتبط می شود. لذا سیاست‌گذار سعی کرد که نرخ سود سپرده ها را از رقم غیررسمی ۲۳ الی ۲۸ درصد به رقم رسمی ۲۰ درصد کاهش دهد. در مرحله بعد نرخ سود سپرده ها به ۱۸ درصد و سپس ۱۵ درصد کاهش یافت و زمزمه کاهش نرخ به ۱۲ درصد و ۱۰ درصد به گوش می رسید.

در حالت کاهش نرخ سود، تعادل موجود در اقتصاد بر هم خورده و بخشی از نقدینگی اقتصاد که در نظام بانکی آرام گرفته بود، برای کسب بازدهی بیشتر به سایر بازارها حرکت می کند. در چنین شرایطی ، سیاست‌گذار با افزایش جذابیت بازار سهام، نقدینگی را به آن سو هدایت کرد. لذا کدهای فعال بورس از ۴ الی ۵ میلیون به ۱۵ میلیون کد فعال افزایش یافت و پذیره‌نویسی صندوق ETF دارا یکم، راه را برای حضور آحاد جامعه ( عمدتا غیرحرفه ای و ناآشنا با بورس) فراهم کرد.افرادی که سود اکتسابی در بورس را حاصل هوش سرمایه گذاری خود و ضرر احتمالی را ناشی از کارکرد و دخالت ناصحیح دستگاه های اجرایی می دانند. به نظر ایشان بورس شبیه مکانی است که دستگاه های جک‌پات در آن نگهداری می شود که با فشار یک دکمه شانس کسب سود مورد آزمون قرار می گیرد البته احتمال کسب سود تقریبا قطعی است.
مهمترین ریسک های بازار سهام را می توان در قالب ریسک هسته معاملات، ریسک تنش با قدرت های منطقه ای و جهانی، و ریسک عرضه سهام توسط دستگاه های اجرایی و دولتی طبقه بندی کرد. از اواسط هفته گذشته ( ۱۳۹۹/۰۴/۲۳) دستگاه های اجرایی مجاز به عرضه سهام شده اند. به نظر می رسد که دولت به رشد بازار سهام حساس شده است.

اگر چنین عرضه هایی موجب ترس فعالان بازار سهام شود، پیامدهای جدی به همراه خواهد داشت. تنها نقد شدن ۵ درصد از افزایش ارزش سال جاری بازار سهام، ۲۸۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی ایجاد می کند که ورود آن به هر بازاری موجب تلاطم آن بازار می شود. لذا سیاست‌گذار تا زمان به ثبات رسیدن اقتصاد، باید بازار سهام را به نحوی اداره کند که انگیزه ها برای خروج از بازار سهام کاهش یابد. برای این کار باید هنگام صف خرید نمادهای شاخص ساز، اقدام به عرضه و هنگام صف فروش اقدام به خرید کند. در خصوص شرکت های کوچک و متوسط ، نظارت دقیق سازمان بورس مانع از حبابی شدن قیمت سهام این دسته از شرکت ها می شود.
طی یک و نیم سال اخیر، بهترین استراتژی معاملاتی در بازار سهام، خرید و نگهداری سهام(Buy and Hold ) بوده است. با توجه به شرایط حال حاضر بازار سهام که ارزش آن تقریبا۳ برابر ارزش جاری GDP و نیز نقدینگی کشور شده است ( در گذشته نه چندان دور نزدیک به ۴۵ درصد بوده است) به نظر می رسد که می توان از استراتژی معاملات روزانه ( Day Trade ) استفاده کرد. البته مکانیزم های معاملاتی بازار نظیر محدوده نوسان و حجم مبنا ، از کارآمدی این استراتژی معاملاتی می‌کاهد.

خبره بازارهای مالی