بحران کرونا چه بر سر جهان خواهد آورد؟!

بورس24 : در کمتر از ۶ ماه، ویروس کرونا جهان را دگرگون کرده است اما این پرسش بسیار مطرح می شود که اثر نهایی آن چه خواهد بود؟ این پرسش به شکل فراگیر نادیده گرفته می‌شود. باید به یاد داشته باشیم که جهان حتی قبل از شروع بحران کرونا دچار مشکلات مختلف بود. 12 سال پیش بزرگترین بحران مالی از دهه ۱۹۳۰ اقتصاد جهان را به لرزه درآورد. مردم جهان توسعه یافته تحت تأثیر نحوه مدیریت آن بحران از سوی دولت ها و بانک های مرکزی و مشکلات اقتصادی که سال های متمادی ادامه داشت خشمگین هستند. این خشم، خود را در رای مردم انگلستان به جدایی کشورشان از اتحادیه اروپا و پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نشان داده است.

استقرار ترامپ در کاخ سفید سبب شده آمریکا در مسیر حمایت گرایی حرکت کند. این تحول در دیدگاه آمریکا به جهان تحت تاثیر ظهور چین به عنوان یک ابرقدرت تسریع شده و آنچه که بسیاری از کارشناسان، "جنگ سرد جدید" می‌نامند آغاز شده است. چند ماهی است که ویروس کرونا در جهان در حال شیوع است اما ما از آن چه می دانیم؟ ما می دانیم که در میانه عمیق ترین بحران زمان صلح در ۱۵۰ سال اخیر هستیم. همانطور که در گزارش چشم انداز اقتصاد جهان بانک جهانی و چشم‌انداز اقتصادی سازمان توسعه و همکاری اقتصادی آمده، اثر این بحران "نابودکننده" است. البته همه کشورها به یک میزان از آن لطمه ندیده‌اند، به دلیل واکنش نامناسب یا شانس.

از سوی دیگر، برخی شرکت‌ها و اشخاص بیش از دیگران زیان دیده اند زیرا فعالیت های شان به ارتباط فیزیکی وابسته بوده است. در نتیجه بحران کنونی بر همه یکسان اثر نگذاشته است. ما اکنون می‌دانیم که همه گیری ها رخ می دهند و دولت ها حداقل تلاش می‌کنند مدیریت غلبه بر بحران را برعهده بگیرند. بحران همه گیری سبب از بین رفتن کسب و کارها، بیکاری های فراگیر و از میان رفتن سرمایه‌ها می‌شود در نتیجه بهره وری و بازده اقتصادی کاهش پیدا می‌کند. بسیاری از کشورها از همه گیری با کسری های عظیم تر از آنچه پیش‌بینی می‌شد خارج می‌شوند و بانک‌های مرکزی سهمی بالا از بدهی ها را در تملک خود دارند.

اما ما بسیاری از چیزها را هم نمی دانیم. ما نمی‌دانیم چه وقت و چطور واکسن برای ویروس کرونا ساخته می شود و آیا اساساً واکسنی ساخته خواهد شد یا نه تا بتوان همه گیری را کنترل کرد. ما نمی‌دانیم سرعت بهبود وضعیت اقتصادی چه میزان است و نیز ما نمی‌دانیم اثر همه گیری بر تجارت، سیاست تجاری و روابط بین الملل در نهایت به چه شکل خواهد بود. ما درباره اینکه جهان پس از بحران کنونی به چه شکل خواهد بود حداقل اطلاعات را داریم.

اما برخی تحولات قابل پیش‌بینی است. نخستین تحول احتمالی، دور شدن از جهانی سازی و حرکت به سمت جهانی سازی مجازی است. قبل از همه گیری کنونی، یکپارچگی زنجیره عرضه در حال کاهش بود و اکنون سرعت حرکت در این مسیر در حال افزایش است. دومین تحول، تسریع پذیرش فناوری هایی است که زمینه افزایش ایمنی و کنترل اجتماعی فراگیر را فراهم می کنند. در این زمینه چین پیشرو است اما دیگر کشورها نیز در همین مسیر حرکت خواهد کرد.

سومین تحول، پولاریزه شدن سیاست است. تنازع دیرینه بین راست ملی گرا و حمایت گرا با چپ سوسیالیست و پیشرو تشدید خواهد شد. حداقل در دموکراسی‌های ثروتمندتر، دو طرف بر سر آنچه دولت قاطع تر باید انجام دهد جدال خواهند کرد. چهارمین تحول این است که بدهی و کسری های دولت بسیار بزرگ تر خواهد بود و نیز تحمل دور جدید سیاست های ریاضت جویانه کمتر می شود. به احتمال زیاد بر مالیات ها افزوده می شود و کسری ها از سوی بانک های مرکزی تامین مالی می‌شوند. پنجمین و مهم ترین تحول، در روابط بین الملل رخ خواهد داد. تنازع ها بین چین و آمریکا برای مدت نامحدود شدت پیدا خواهد کرد.

در حوزه‌های دیگر نیز پرسش‌های مهم وجود دارد. برای مثال آیا مردم پس از بحران کنونی مانند قبل از آن زندگی خواهند کرد؟ مسلما آنها به رستوران، فروشگاه و سفر خواهند رفت اما نه به میزان قبل. آنها کار از خانه را تجربه کرده اند و این روش موثر بوده است. پرسش بعدی به نقش شرکت‌های بزرگ فناوری مربوط است. به احتمال زیاد فیسبوک، گوگل، آمازون و دیگر شرکت‌های بزرگ تحت کنترل سیاسی قرار خواهند گرفت زیرا دولت ها از یک چنین تمرکزهای قدرت خصوصی خوششان نمی آید.

و پرسش بعد این است که از هم گسیختگی روابط بین الملل تا کجا پیش خواهد گرفت؟ آیا خصومت فراگیر و سیستماتیک مشاهده خواهد شد یا گاه شاهد همکاری هایی بین چین و آمریکا خواهیم بود؟ در نهایت این پرسش مطرح است که چه میزان از اقتصاد یکپارچه جهانی به حیات خود ادامه خواهد داد؟ بحران همه گیری کرونا در حال ایجاد آشوب سیاسی و اقتصادی عظیم است و اگر یک راه حل زود هنگام وجود نداشته باشد دنیایی که پس از بحران کنونی شکل خواهد گرفت بسیار متفاوت خواهد بود، با میزان کمتر همکاری و اثرگذاری. اما این اجتناب ناپذیر نیست. ما گزینه‌هایی پیش رو داریم و همواره می توانیم گزینه های درست را انتخاب کنیم.