شواهد تغییرات بنیادین در ایران خودرو

بورس24 : در میان تحولات پر شمار در اقتصاد کشور در سال 98 تحولات مربوط به بازار خودرو و خودروسازان یکی از پر حاشیه ترین تحولات بود. از تاثیر تحریم ها بر روی صنعت خودرو تا رشد لجام گسیخته قیمت ها، پرونده های فساد در این صنعت و داستان تکراری ثبت نام ها و پیش فروش ها. جابجایی مدیران نیز از دیگر تحولات مهم صنعت بود؛ موضوعی که انتشار خبر آن برای سایپا تکراری بود اما برای ایران خودرو این خبر اندکی تازگی داشت.

پس از حواشی به وجود آمده پیرامون مدیرعامل سابق ایران خودرو، فرشاد مقیمی در ابتدای شهریور ماه 97 از معاونت وزارت صمت به جاده مخصوص رفت تا با نشستن پشت فرمان هدایت ایران خودرو این شرکت را از گردنه های صعب العبور مربوط به تحریم ها، نقدینگی و ... عبور دهد. مقیمی که عنوان جوان ترین مدیرعامل ایران خودرو را نیز یدک می کشد در زمان انتصاب با مشکلات عدیده ای مواجه بود. کاهش میزان تولید به دلیل عدم وجود قطعات تحت تاثیر تحریم ها، وجود تعهدات معوق سنگین و شاید مهم تر از تمامی اینها مشکلات نقدینگی از عمده مواردی بود که ایران خودرو را تا پرتگاه ورشکستگی پیش برده و مدیرعامل جدید می بایست در بدو نشستن بر مسند با آنها مقابله می کرد.

با گذشت حدود 9 ماه از سکان داری مقیمی در ایران خودرو عملکرد وی همچون دیگر مدیران حامیان و مخالفان زیادی داشته است. نخستین اقدام مقیمی در بدو ورود به شرکت تلاش برای تکمیل خودروهای ناقص کف پارکینگ ها بود تا همزمان بخشی از تعهدات گذشته اجرا شده و هم هزینه های مربوط به انبار داری کاهش یابد. هر چند مقیمی در زمان آغاز مدیریت خود وعده عملی شدن سه ماهه این موضوع را داده بود اما آمارها نشان می دهد تعداد خودروهای ناقص شرکت در حوالی دی ماه به حدود صفر میل کرده است. همچنین آمارها نشان می دهد همزمان با تکمیل خودروهای ناقص تیراژ تولید و فروش شرکت با افزایش قابل توجه همراه شده به گونه ای که ایران خودرو در مقاطعی به حد نصاب تولید 2000 دستگاه در روز نیز دست یافته است.

در مجموع گزارشات ماهانه نشان می دهد ایران خودرو در 12 ماهه سال 98 حدود 394 هزار دستگاه خودرو تولید کرده که این عدد نسبت به سال 97 با رشد حدود دو درصدی همراه شده است. اما نکته مهم و کلیدی در عملیات خودرو جهش در میزان فروش شرکت است. بر طبق آمار خودرو در سال 98 بیش از 408 هزار خودرو به فروش رسانده که نسبت به 361 هزار خودروی فروخته شده در سال 97 با رشد حدود 13 درصدی همراه شده که این موضوع موید فروش بخش عمده خودروها از محل موجودی انبار است.

نکته حائز اهمیت دیگر در این خصوص آنکه بخش عمده این تولید و فروش مربوط به شش ماهه دوم 98 بوده و شرکت در نیمه نخست این سال در عمل همان روال سال 97 (و حتی ضعیف تر) را طی کرده است. بر این اساس به لحاظ تعدادی، حدود 62 درصد از میزان تولید و فروش شرکت در نیمه دوم سال تحقق پذیرفته است. (این در حالی است که در اسفند ماه تولید و فروش شرکت به دلیل شیوع کرونا با محدودیت هایی همراه بوده است). با این وجود، تداوم روند شش ماهه دوم سال 98 در سال 99 می تواند رشد قابل توجه درآمد فروش شرکت را فراهم آورد. (هر چند آمار منتشر شده در فروردین ماه همچون سال های گذشته به دلیل تعطیلات از سطح معمول پایین تر بوده است.)

آغاز همکاری های ایران‌خودرو و شرکت‌های دانش‌بنیان در کنار ممنوعیت واردات قطعات با توان ساخت داخل و داخلی سازی بسیاری از قطعات از مهم ترین اقداماتی است که در دوره مقیمی اتفاق افتاده و تداوم آنها می توند صنعت خودرو را با انقلاب همراه سازد.

در سوی مقابل منتقدان نیز معتقدند تمرکز مقیمی بر روی رشد تیراژ باعث شده تا سطح کیفیتی محصولات نسبت به دوران مدیریت قبلی با کاهش قابل توجه همراه شود. حذف سانروف و کیسه هوای جانبی از دنا پلاس، حذف ترمز دیسکی از خانواده پژو ۲۰۶ و ۲۰۷i، نبود رینگ های آلومینیومی برای اکثر محصولات و… از جمله مثال هایی است که منتقدان در این زمینه مطرح می کنند. رها کردن طرح های توسعه ای مدیریت قبلی از جمله به نتیجه نرساندن پژو ۳۰۱ تولید داخل، رانا پلاس، سورن پلاس و سمند LX پلاس از دیگر انتقاداتی است که در دوره مدیریت حدود نه ماهه مقیمی به وی وارد شده است.

معرفی ۳ خودروی جدید برای جایگزین پژو ۴۰۵، داخلی‌سازی ابزار مخصوص هایما، دانگ‌فنگ، سوزوکی و ۲۰۰۸، توسعه خودروهای گازسوز، عرضه خودروی دنا اتوماتیک، تولید خودروهای با استاندارد یورو ۵ از وعده هایی است که باید منتظر ماند و دید مقیمی جوان در چه زمانی آنها را محقق خواهد کرد.

اما به لحاظ مالی هر چند آخرین صورت های مالی شرکت به نه ماهه مربوط بوده و لذا نمی توان در خصوص تاثیرات حضور مدیر عامل جدید بر سودآوری شرکت اظهار نظر دقیقی داشت. با این حال گزارشات عملکرد ماهانه شرکت نشان می دهد درآمدهای شرکت در شش ماهه دوم سال با رشد قابل توجهی همراه شده است. به لحاظ ریالی، خودرو در سال 98 درآمد فروشی (تنها از محل فروش خودرو و نه قطعات) معادل 22 هزار میلیارد تومان شناسایی کرده که بر اساس آمار ماهیانه حدود 63 درصد آن مربوط به فروش شش ماه دوم سال بوده است. هر چند بخشی از رشد درآمد شرکت در ماه های پایانی سال 98 به رشد معادل آحاد فروش مربوط است اما رشد میانیگن قیمت فروش نیز در این خصوص بی تاثیر نبوده است. میانگین نرخ فروش محصولات ایران خودرو در فروردین ماه 98 حدود 40 میلیون تومان به ازای هر دستگاه بوده این در حالی است که در سه ماهه پایانی این نرخ به 60 میلیون تومان نیز رسیده است. (میانگین نرخ فروش محصولات شرکت در طی سال حدود 53 میلیون تومان به ازای هر دستگاه بوده است). با این تفاسیر و با در نظر گرفتن درامد فروش قطعات، درآمدهای عملیاتی ایران خودرو در سال 98 به 30 هزار میلیارد تومان بالغ خواهد شد. از جنبه هزینه ها نیز هر چند اطلاعات مربوط به سه ماهه چهارم سال 98 در دست نیست اما با توجه به فروش موجودی انبار ایران خودرو می تواند حاشیه سود عملیاتی خود را بهبود بخشد.

اما مهم ترین اقدام انجام شده در زمان مدیریت مقیمی در بعد مالی شرکت، تغییر ساختار سرمایه شرکت از طریق افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها بوده که در روزهای پایانی سال 98 محقق شده است. این موضوع باعث جبران زیان انباشته شرکت شده و مقدمات خروج شرکت از شمول ماده 141 قانون تجارت را فراهم کرده است.

اقدام دیگری که سنگ بنای آن در سال 98 نهاده شده و مدیریت قول تداوم آن در سال 99 را داده واگذاری دارایی هاست که در راستای تولید شرکت قرار ندارند. انتقال 1800 میلیارد تومان انواع قالب و تجهیزات لجستیک به شرکت های زیر مجموعه برجسته ترین اقدام در این زمینه تاکنون است که هر چند معامله ای دورن گروهی به شمار می رود اما موجبات شناسایی سود غیرعملیاتی و بروز رسانی ارزش دارایی های گروه را فراهم می آورد. برگ برنده دیگری که سال هاست بازار منتظر رو کردن آن از سوی ایران خودرو است، فروش بلوک بانک پارسیان است. هر چند بارها و بارها شایعه دل کندن ایران خودرو از دارایی بانکی خود منتشر شده اما هیچ گاه جامه تحقق نپوشیده است. با این همه، این بار نیز قولهایی در خصوص فروش بلوک 9 درصدی سهام این بانک از سوی این خودروساز منتشر شده که تحقق یا عدم تحقق آن یکی از امتحانات بزرگ فرشاد مقیمی بر سر راه سامان دادن به شرایط نابسامان ایران خودرو است. امری که می تواند هم دست شرکت را در حوزه نقدینگی باز گذاشته و هم روند افزایش بدهی های بانکی و به تبع آن هزینه مالی شرکت را مهار نماید.

با این تفاسیر بسیاری از صاحبنظران بر این عقیده اند صنعت خودرو بیش از هر چیز نیازمند تغییر در نوع نگاه از سوی مدیران است که به احتمال فراوان انتصاب مدیرعاملی جوان از سوی وزارت صمت نیز با همین نیت صورت گرفته است. آنچه مسلم است بازه زمانی نه ماهه برای قضاوت در خصوص توفیق یا عدم توفیق این مدیر آن هم در صنعت هزارتوی خودروسازی، زمانی بسیار کوتاه است. اما اغلب کارشناسان معتقدند شواهدی از تغییرات در جاده مخصوص دیده می شود که برای دیدن آثار آن باید منتظر ماه ها و سال های آینده بود.