کرونا و موج اختلال های روانی؛ چگونه در امان بمانیم؟

بورس24 : در چند ماه اخیر وضعیت اقتصاد جهان تحت تاثیر بحران همه گیری ویروس کرونا وخیم بوده و با توجه به عمق خسارت هایی که به اقتصادها وارد شده و خواهد شد، بعید است در آینده نزدیک شاهد تغییرات مثبت و جبران خسارت ها باشیم. بازگشایی اقتصادها شروع شده و نشانه هایی از امیدواری درباره آینده نمایان شده اما این بحران از جنبه های گوناگون بر زندگی مردم جهان اثر گذاشته است. جنبه های اقتصادی این اثرگذاری نمایان است اما برخی جنبه ها از جمله جنبه‌های روانی کمتر مورد توجه قرار گرفته در حالیکه اهمیت آن از جنبه های اقتصادی کمتر نیست.

یکی از مهمترین پرسش هایی که برای مردم دنیا مطرح است این است که زندگی چه وقت به حالت عادی باز خواهد گشت و "زندگی عادی جدید" چه شکلی خواهد داشت؟

تابستان نزدیک است و تا قبل از بحران کنونی، این فصل همواره فصل تفریح و وقت گذاشتن برای خانواده بود. امسال وضعیت تغییر کرده و برنامه ریزی برای تابستان و آینده دشوار است. با آن که بسیاری از محدودیت ها از بین رفته اما زندگی به هیچ وجه به قبل شباهت ندارد و نکته بسیار مهم و نگران کننده این است که به باور روانشناسان، سردرگمی و ابهام درباره آینده، اثرات منفی بلندمدت بر انسانها دارد. روش هایی برای سازگار شدن با این وضعیت وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم. اما ابتدا به چند سوال پاسخ می دهیم.

پرسش نخست این است که چرا انسان ها از ناشناخته ها متنفرند؟ روانشناسان می‌گویند ترس از ناشناخته ها بنیادی‌ترین ترس در انسان است. آینده همواره نامشخص است اما بشر توانسته به حیات خود ادامه دهد زیرا به برنامه ریزی اقدام کرده است. ما از کودکی زندگی اجتماعی را آغاز می‌کنیم تا باور کنیم در دنیایی قابل پیش‌بینی زندگی می‌کنیم. در این میان، میزان بالای عدم قطعیت، با آنچه ما به عنوان انسان انتظار داریم و به آن متمایل هستیم در تضاد قرار می گیرد. برای مثال در شرایط عادی می توانیم منابع لازم برای رسیدن به یک هدف را فراهم کنیم و حرکت به سمت آن هدف را آغاز کنیم اما وقتی درباره هیچ چیز قطعیت وجود ندارد دچار احساس منفی می شویم.

دومین سوال این است که عدم قطعیت چه حسی دارد؟ ساختار مغزی بشر به شکلی است که از عدم قطعیت دوری می کند بنابراین ابهام، احساسات منفی در ما بوجود می‌آورد. در حال حاضر میزان بالای عدم قطعیت درباره آینده سبب شده میلیاردها نفر در سراسر جهان دچار احساسات منفی شوند. همه این احساس ها حاصل عدم قطعیت است. ترس و اضطراب احساس‌های همراه هم محسوب می‌شوند. هرچه آینده نامشخص تر باشد ترس ما بیشتر می‌شود و هر چه بیشتر بترسیم اضطراب بیشتری را تجربه خواهیم کرد. با آن که برنامه ریزی برای پس از بحران کرونا آرامش بخش است اما بیش از حد فکر کردن به آینده، افکار اضطراب آفرین را سبب خواهد شد.

و یک نکته نگران کننده این است که هرچه دوران ترس بیشتر ادامه یابد احتمال آنکه افسردگی در فرد بوجود آید بیشتر می‌شود. برخی نشانه‌های افسردگی عبارت هستند از دوران طولانی احساس ناامیدی، بی‌علاقگی و تنهایی. ممکن است این احساس پدید آید که این دوران سخت برای همیشه ادامه پیدا خواهد کرد و هیچ امیدی وجود ندارد. از سوی دیگر ممکن است به آنچه که می توانستید انجام دهید و دیگر نمی توانید، فکر کنید از جمله فعالیت‌های شغلی، ازدواج، سفر و غیره.

برای پذیرش عدم قطعیت چه اقداماتی می توان انجام داد؟ روانشناسان می‌گویند چارچوب بندی امور در ذهن بسیار مهم است. برای مثال به جای آنکه بگویید من از کار از خانه دیوانه خواهم شد می‌توانید بگویید چه خوب است که شغلی دارم که می‌توانم آن را از خانه انجام دهم و از ریسک ابتلا به ویروس کرونا مصون بمانم. در واقع نگاه به جنبه های خوب و تغییر چارچوب ذهنی و افکار، اثرات عمیق مثبت در کاستن از اضطراب دارد.

روش بعدی مشغول شدن به فعالیت‌هایی است که هدف محور هستند اما لزوما تحولات آینده بر آن‌ها اثر نمی‌گذارد. پختن کیک یا حل پازل احساس موفقیت در شما به وجود می‌آورد و از آنجا که بر آنها کنترل دارید از احساس سردرگمی و عدم قطعیت می کاهد.

در نهایت باید به این واقعیت توجه کرد که در بحران کنونی، همه انسان ها دچار احساس هایی شبیه احساسات شما هستند. کسانی که در طول زندگی هرگز خود را مضطرب و افسرده تلقی نمی‌کردند اکنون دچار چنین احساس‌هایی شده اند. در ایالات متحده تماس با روانشاسان طی دو ماه اخیر به شدت افزایش یافته و مشاوران روانشناسی معتقدند این نخستین موج بحران روانی در جامعه است. کسانی که تماس می گیرند از اینکه شغل خود را از دست داده اند، از اینکه روابط شان با دیگران از میان رفته، دچار ترس از مرگ شده اند و .. سخن می گویند.

حوادث فاجعه بار بزرگ، چه حوادث طبیعی باشد چه رویدادهایی نظیر حوادث یازدهم سپتامبر، همواره اثرات بزرگ بلندمدت دارند و سبب افزایش موارد افسردگی و اضطراب می شوند.