اعلام شرط و شروط بورس برای راه اندازی OMS های جدید معاملات برخط بورس متقاضیان سامانه آنلاین مستقل به این ۵ چالش عمده توجه داشته باشند
بورس24 : مدت ها بود که شرکت های کارگزاری، برای ارائه خدمات معاملات برخط، محدود به انتخاب یکی از چند شرکت محدود مورد تایید سازمان بورس بودند.
شرکت نرم افزاری رایان هم افزا و تدبیرپرداز از جمله نخستین شرکت هایی بودند که در این حوزه ارائه خدمات را آغاز کردند. همین امر باعث شده بود که در این زمینه خود به خود انحصار ایجاد شود و اکثر شرکت‌های کارگزاری ناچار به استفاده از محصولات و خدمات این دو شرکت شوند. ایجاد انحصار خواسته یا ناخواسته، باعث نوعی عقب‌ماندگی در توسعه خدمات متنوع الکترونیکی شده بود که دلیل اصلی آن، وابستگی همه خدمات کارگزاری به خدمات معاملات برخط آن است.
در طی ده سال گذشته، سازمان بورس و اوراق بهادار به غیر از دو شرکت مذکور، به چند شرکت نرم‌افزاری دیگر مجوز به اصطلاح OMS را داده است. اما همیشه در خصوص صدور مجوز برای این شرکت ها، سخت‌گیری های متعددی وجود داشته و بعضا صدور مجوز برای OMS بر حسب سلیقه و نظر مدیران نظارتی بورس انجام شده است.
اما از ابتدای سال 99، اخبار دیگری به گوش می‌رسد. مدیرفناوری‌اطلاعات سازمان بورس و اوراق بهادار در مصاحبه‌ای به پایان انحصار شرکت های نرم‌افزاری OMS اشاره کرده و اخیرا هم طی نامه‌ای، به کانون کارگزاران این موضوع را اعلام کرده است و بر این اساس هر شرکت کارگزاری می تواند به طور مستقل، زیرساخت OMS خود را داشته باشند.
خبرنگار بورس24 در گفت و گو با احمد سحرخیز، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس چند و چون دریافت مجوز OMS از سازمان و پایان انحصار در این حوزه را پیگیری کرده است :
در ابتدا بفرمایید که خبر شکست انحصار در دریافت مجوز برای OMS توسط شرکت‌های کارگزاری به چه میزان واقعیت دارد و آیا این موضوع عملی است یا خیر؟
ترجیح من اینست که خیلی در رابطه با موضوع انحصار که اشاره کردید، وارد بحث مفصل نشوم. چرا که هم اکنون شرکت‌های کارگزاری، از حدود 10 شرکت نرم‌افزاری خدمت دریافت می‌کنند نه دو شرکت. اما در ماده 5 دستورالعمل اجرایی معاملات برخط که در مهرماه 1389 به تصویب هیأت مدیره سازمان بورس رسیده بود، اشاره شده که شرکت کارگزاری می‌تواند نسبت به اخذ مجوز برای راه‌اندازی و ارائه خدمات معاملات برخط اقدام نماید. در آن دستورالعمل نیز اشاره‌ای به شرکت نرم‌افزاری یا انحصار یا محدودیت خاصی در این رابطه نشده بود. بنابراین، به لحاظ مقرراتی انحصاری وجود نداشته است. طرف حساب سازمان به عنوان نهاد ناظر، نهاد مالی تحت نظارت است نه شرکت نرم‌افزاری به عنوان پیمانکار یک نهاد مالی. شاید در طی دوره‌های مدیریت قبلی، حسب شرایط، صدور مجوز همراه با ملاحظاتی بوده است. اما نکته مهم اینست که طبق دستورالعمل اجرایی معاملات برخط مصوب شهریور 1398، شرکت‌های کارگزاری یا کارگزار/معامله‌گر می‌توانند نسبت به دریافت مجوز مذکور اقدام نمایند.
در سازمان و همینطور در بورس‌ها نیز قاعده، عمل نمودن بر اساس مقررات است و نه بیشتر. در حال حاضر، هر شرکت کارگزاری، می‌تواند با استفاده از تیم فنی خود یا هر شرکت دیگری، زیرساخت معاملات برخط خود را پیاده‌سازی و برای عملیاتی نمودن آن، درخواست خود را به سازمان اعلام نماید. در صورتی که الزامات و مفاد دستورالعمل را رعایت نموده باشد، در کمتر از 20 روز کاری مجوز خواهد گرفت. در این خصوص، مدیریت فناوری اطلاعات سازمان، اداره کنترل و نظارت فناوری اطلاعات، مرکز نظارت بر امنیت اطلاعات بازار سرمایه، مدیریت نظارت بر بورس‌ها و مدیریت نظارت بر کارگزاران از مجموعه سازمان و معاونت‌های نظارت بر بازار از مجموعه بورس‌ها برای رسیدگی به درخواست‌های مجوز و صدور مجوز نهایی دخیل بوده و هماهنگ هستند.
چه شروط یا الزاماتی وجود دارد که کارگزاری می بایست قبل از شروع کار آنها را رعایت کند؟
اگر منظور شما وجود شرطی است برای اینکه کارگزاری بتواند طراحی و پیاده‌سازی سامانه OMS خود را آغاز کند، باید بگویم هیچ شرط خاصی وجود ندارد. یعنی هر کارگزاری می‌تواند از همین فردا اقدام به برنامه‌ریزی نماید. در این زمینه، اگر کارگزاری قصد دریافت دسترسی به محیط‌های تستی برای شروع به کار داشته باشد، مدیریت فناوری اطلاعات سازمان دو نیازمندی را طی جلسه‌ای با کارگزاری مطرح خواهد نمود: اطمینان از انجام مطالعه اولیه توسط کارگزاری برای برنامه‌ریزی پروژه در سطح کلیات و اطمینان از تشکیل تیم فنی. این نیازمندی‌ها، الزامی نیستند. صرفا هدف از بیان این نیازمندی‌ها دو چیز است. نخست اینکه کارگزاری که درخواست دسترسی به محیط تستی سامانه هسته معاملات کرده است، مطالعه اولیه حداقلی و برنامه‌ریزی در حد کلیات را انجام داده و دوم اینکه برای این کار، تیم فنی را تشکیل داده است؛ در اینصورت دسترسی به محیط تستی هسته معاملات بر اساس برنامه‌ریزی کارگزاری برای مدت مشخص به وی ارائه می‌شود. بنابراین عملا هیچ پیش‌نیازی نیست و بیان این نکات در ابتدای کار، برای کارگزاری که سرمایه‌گذار اصلی این پروژه است، قطعا مفید خواهد بود والبته کمی با ریسک‌های این نوع پروژه فناوری‌محور آشنا خواهد شد.
نوع بیان شما، این برداشت را در ذهن ایجاد می‌کند که طراحی و پیاده‌سازی پروژه OMS کاری دشوار یا دارای ریسک است. درست برداشت کردم؟
بله کاملا درست برداشت کردید. قاعدتا هر شخص یا هر نهادی که قصد سرمایه‌گذاری در یک حوزه را دارد، قطعا ابتدا خیلی خوب همه ابعاد کار به همراه ریسک‌های آن را می‌سنجد و بعد اقدام به سرمایه‌گذاری می‌نماید.
می شود از ریسک های تولید یک OMS برای ما بگویید؟
من هم دشواری‌ها و هم ریسک‌ها را تا حدی که در این لحظه ذهنم یاری کند اشاره می‌کنم.
مساله اول، تشکیل تیم فنی خوب و یافتن مدیر پروژه خوب برای این پروژه است. این روزها، واقعا یافتن نیروی IT خوب یا مدیر پروژه فنی خوب، کار دشواری است چون فرصت‌های شغلی برای این افراد با حقوق های بالا زیاد است.
مسأله بعدی، پیچیدگی دانش تولید سامانه‌های معاملاتی بورس است. ببینید، من در سیستم بانکی هم کارشناس بودم، هم مدیر و هم مشاور. در صنعت پرداخت الکترونیک هم تجربیاتی دارم. پیچیدگی‌ها و ریزه‌کاری‌هایی که طی این سال‌ها در سیستم‌های بورس، سامانه‌های معاملات و عملیات یک روز معاملاتی با آنها مواجه شده‌ام آنقدر زیاد است که یافتن نیروهایی که دانش خوبی در این زمینه از دیدگاه فنی داشته باشند، کاری بسیار دشوار است.
مسأله بعدی، تسلط به مقررات است. البته این کار سخت و دشواری نیست. تمام الزامات و مقررات لازم در این زمینه توسط سازمان مکتوب و مستند شده است. اداره کنترل و نظارت فناوری‌اطلاعات همه این مستندات را می‌تواند در اختیار شرکت‌های کارگزاری متقاضی، به صورت یکجا قرار دهد. قرار بر این است، چیزی غیرمکتوب، مورد ارزیابی نهاد ناظر یا بورس‌ها قرار نگیرد.
موضوع بعدی، هزینه‌های پروژه است. هزینه‌های تولید این پروژه، با طول و عرض و ابعادی که در بالا اشاره شد، هزینه کمی نیست. البته قطعا با توجه به شرایط بازار در سال 98، درآمد شرکت‌های کارگزاری به حدی بوده که بتوانند از پس هزینه‌های این پروژه بر بیایند اما نکته مهم، برنامه‌ریزی برای شکست نخوردن است. غیر از هزینه تولید، هزینه سخت‌افزار و زیرساخت هم مطرح است. عمده تجهیزات زیرساختی، از جمله سرورها، تجهیزات شبکه، هزینه اجاره یا تجهیز مرکز داده و سایر موارد، هزینه‌های ارزی است. به ویژه اینکه تجهیزات، باید کیفیت خوب داشته باشند، پاسخگوی بار ترافیک بالای مشتریان را داشته باشند و الزامات امنیتی را لحاظ نموده باشند و نکته‌ی بعد اینکه متوسط طول عمر اکثر این تجیهزات، در حدود 5 سال است و این هزینه‌ها تکرار شونده نیز هستند. در اینجا به یک نکته خیلی مهم اشاره کنم که قرار نیست شرکت‌های کارگزاری، زیرساخت معاملات برخطی را راه اندازی نمایند که هر روز اختلال و مشکل برای خودشان و مشتریانشان در پی داشته باشد. به همین جهت، بیشتر از نهاد ناظر، خود کارگزاری نه تنها باید دغدغه رعایت الزامات و مقررات فنی سازمان را داشته باشد، بلکه خود باید به دنبال رعایت استانداردهای بالاتر و سخت‌گیرانه تری باشد تا سرویس بهتری به مشتریان خود ارائه کند.
مسأله بعدی، زمانی است که کارگزاری زیرساخت OMS خود را تولید کرده و وارد مرحله پشتیبانی و نگهداری شده است. همانطور که در شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، همکارانی که هسته معاملات را پشیتبانی می‌کنند، از ساعت 6 بامداد تا 1 بامداد روز بعد درگیر کار هستند، نیروهای فنی OMS کارگزاری نیز درگیری مشابه دارند. روزی که بازار در شرایطی باشد که مخاطبان زیادی مراجعه کنند، زیرساخت ها باید فورا تقویت شوند و این‌ها هزینه‌های میان راه است. در شرایطی که مشتریان کم شوند و شرایطی پیش بیاید که درآمد کارگزاری کاهش یابد، در آن روز ها هزینه‌های پشتیبانی نرم افزار و سخت افزار کاهش نمی‌یابد. به هر حال، افراد فنی که تجربه نگهداری و پشتیبانی چنین زیرساخت‌هایی داشته‌اند، حتما به خوبی به سختی‌های آن و هزینه‌های آن آشنایی دارند.
مورد بعد، بازهم مربوط به دوره پس از دریافت مجوز است. بازار سرمایه روز به روز بالغ‌تر می‌شود. مقررات جدیدی وضع می‌شوند، ابزارهای مالی جدیدی طراحی می‌شوند، استانداردها به روز می‌شوند. برای همه این‌ها، نیاز خواهد بود تیم فنی کارگزاری یا پیمانکار فنی وی، دائما متناسب با نیازهای جدید و مقررات جدید، طراحی و پیاده‌سازی های تکمیلی یا اصلاحی را انجام دهند که قاعدتا هزینه‌هایی در پی دارد.
بیش از این از سختی‌ها نگوییم که جذابیت آن برای کارگزاری ها کم نشود. البته قطعا شرکت‌های کارگزاری، از مزایا و جدابیت های چنین ابزاری آگاه هستند و قطعا همه ابعاد را لحاظ می‌کنند. امروزه، سخت است شرکت کارگزاری موفقی را تصور کنیم بدون خدمات فناوری‌محور.
اگر شرکت کارگزاری قصد شروع به کار داشته باشد، باید با کدام بخش سازمان مکاتبه کند؟
اداره کنترل و نظارت فناوری اطلاعات سازمان، زیر مجموعه مدیریت فناوری اطلاعات.
این رویکرد جدید سازمان بورس رویکرد خوبی است چرا که فضای رقابت و توسعه را در بازار سرمایه ایجاد می‌کند. آیا می‌توانیم امیدوار باشیم در سایر حوزه ها نیز همین رویکرد را سازمان در پیش بگیرد؟
مطمئن باشید هم اکنون، همین رویکرد در همه حوزه های فناوری اطلاعات بازار سرمایه از جانب مدیریت فناوری اطلاعات سازمان اتخاذ شده است. هر نهاد مالی تحت نظارت، یا کلی‌تر عرض کنم، هر شخص تحت نظارت سازمان، اگر قصد تولید یا راه‌اندازی سامانه‌ای داشته باشد، کافی است درخواست خود را به مدیریت فناوری اطلاعات سازمان ارائه دهد. اگر مقررات برای آن وجود داشته باشد، مطابق مقررات اقدام خواهیم نمود؛ و اگر مقررات وجود نداشته باشد، موضوع را با سایر واحدهای سازمان که حوزه‌های کسب‌و‌کاری و حقوقی را پوشش می‌دهند، در میان خواهیم گذاشت و در اسرع وقت، با کمک خود پیشنهاد دهنده، وارد فاز تدوین مقررات مربوطه خواهیم شد. در سال جاری و به زودی، خبرهای خوبی در راستای توسعه فناوری‌اطلاعات بازار سرمایه خواهید شنید.
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.