دلیل قفسه های خالی فروشگاه های اروپا و قفسه های پر ایران

محسن زارعیان

با شیوع کرونا در کشورهای اروپایی در روزهای اخیر ، شاهد هجومِ مردم به فروشگاه ها و خالی شدن قفسه های فروشگاه ها بودیم و در مقابل در کشور خودمان علی رغم گذشت یک ماه از اعلام شیوعِ کرونا ، شاهد اتفاق مشابه نبودیم. نکته ای که باعث تعجب عموم مردم شده و حتی باعث شد مسئولینِ ما آن را حاصل مدیریت خود اعلام کنند. اما آنچه مغفول مانده ، بررسی ریشه ای دلیل اتفاق فوق بوده است.

عاملِ اصلی این رویداد می تواند استفادۀ کشورهای پیشرفته از روش های نوین تولید نظیر J.I.T (just in time) باشد. در این روش تمرکز بر حذف انبارداری و هزینه های آن (یا انبارداری حداقلی) به منظور کاهشِ بهایِ تمام شده و قیمت محصول می باشد. به نحوی که در فروشگاه ها و مغازه ها ، سفارشِ کالا صرفا با رصدِ لحظه ایِ میزان فروش و موجودیِ اجناس در قفسه ها ، به تولیدکننده ارسال می شود و لحظه به لحظه فقط اجناس مورد نیاز ، دقیقا به میزان کمبود و در زمان کمبود سفارش داده می شود و تقریبا انباری وجود ندارد. تولیدکننده هم به همین نحو ، بطور مداوم در حال رصد بازار و دریافت و آنالیزِ تقاضاهای خرید و میزان و زمانِ سفارشِ کالا بوده و میزان و زمانِ تولید محصولات خود را بر اساس آن برنامه ریزی می کند و محصول را فقط به میزانِ سفارش داده شده و دقیقا در زمانِ اعلام شده در سفارش ، تولید می کند و مستقیم از خط تولید به ناوگان حمل و سپس بازار می رساند و خبری از انبارِ محصول و هزینه های آن نیست. حتی تولیدکنندگان برای تامین مواد اولیه خود نیز به همین نحو عمل کرده و سعی در عدم استفاده از انبار موارد اولیه دارند. حالا در نظر بگیرید که به یک باره و ظرف یکی دو روز ، با اعلام شیوع کرونا و احتمال قرنطینه ، ، بازار به یک باره شاهد هجومِ مردمِ وحشت زده برای خریدِ محصولات بهداشتی و دارویی و غذایی و ... شده و بر خلاف روش های سنتی تولید که در ایران به کارگرفته می شود ، تقریبا انباری از مواد اولیه و یا محصول تولید شده در کارخانه و اجناس آمادۀ فروش در فروشگاه ها و مغازه ها وجود ندارد تا پاسخگویِ این شوکِ شدیدِ و غیرعادی باشد و چندین روز زمان لازم است تا زنجیره تولید و عرضه محصولات ، خود را با این موجِ جدید تقاضا و سفارش ، هماهنگ کنند و بعد از آن بعید است شاهد تداوم قفسه های خالی در فروشگاه های کشورهای دیگر باشیم.

از سوی دیگر غیر از این عامل (یعنی انبارکردن حداکثریِ ما و حداقلیِ آن ها) اعلام شیوع کرونا در ایران در آستانه سال نو رخ داد و به طور معمول تولیدکنندگان و فروشندگان آمادگی بیشتری برای تولید و عرضه محصول دارند و انبارها را پر می کنند و شاید این موضوع هم کمک زیادی برای کنترل اوضاع به ما کرده است. ضمن این که نباید از قدرت خرید پایین مردم در ایران در مقایسه با کشورهای غربی غافل شد. یعنی شاید اگر مردم ما هم همگی قدرت خرید اروپاییان را داشتند ، هجوم بیشتری با بازارها رخ می داد.

احتمالا این است راز قفسه های پُرِ فروشگاه های ما و قفسه های خالیِ فروشگاه هایِ آنها در یکی دو روز اخیر.

مدیرِ سرمایه گذاریِ شرکتِ سرمایه گذاریِ ایساتیس پویا