پدیده ای به نام بورس ایران

سید حسین فاضل

انتظار می‌رود در صورتی که در عرصه سیاست شاهد اتفاقات عجیب نباشیم، بازار سرمایه کماکان بازار پیشتاز، بدون رقیب و سودده باقی بماند.

در ماه‌های گذشته شاهد اتفاقاتی در عرصه سیاست و اقتصاد کشور بوده‌ایم که یکی از مهمترین آن که در صدر اخبار اقتصادی به گوش می‌رسد رشد بازار سرمایه بوده است. در بررسی اولیه به این موضوع برخورد می‌کنیم که این رشد فزاینده، ارتباط منطقی با سود و وضعیت مالی شرکت‌های موجود در بازار ندارد. ضمن اینکه چشم‌انداز روشنی را نمی‌توان در ارتباط با مبانی بنیادی و مولفه‌های حاکم بر سودآوری این شرکت‌ها متصور بود. بنابراین برای توجیه این رشد قابل توجه باید به دنبال دلایل غیراقتصادی بود.

به باور نگارنده عواملی باعث کنش اجتماعی جامعه و تبدیل شدن بورس به یک پدیده اجتماعی در ماه‌های اخیر شده است. به نظر می‌رسد آنچه باعث رونق فعلی بازار سرمایه شده است، اقبال عمومی جامعه به این بازار می‌باشد که اساسا" در بستر عوامل بنیادی و همچنین توجه به تصمیم گیری‌های مالکان سهام قابل بررسی نمی‌باشد بلکه وضعیت موجود ریشه در یک تغییر نگرش ساختاری در افراد جامعه نسبت به بازار سرمایه و الگوی سرمایه گذاری آنها دارد و در نتیجه به طور قطع می‌توان رشد اخیر شاخص بورس را در قالب جامعه شناسی رفتاری بررسی کرد.

دلایل همه گیر شدن و ایجاد این پدیده اجتماعی عبارتند از:

1. دسترسی آسان به بازار سرمایه و بورس به لطف گوشی‌های هوشمند و همچنین رشد و توسعه زیرساخت‌های فضای مجازی؛ توضیح اینکه در سال‌های گذشته سرمایه گذاری در بورس مستلزم حضور فیزیکی افراد در مکانی بنام تالار بورس بود و در نتیجه سرمایه گذاری در این بازار مختص افرادی می‌شد که سرمایه گذاری در بورس شغل‌شان شده بود. اما در حال حاضر افراد می‌توانند در بورس سرمایه گذاری کنند در حالی که شغل‌شان چیز دیگریست.
2. آموزش‌های مجازی و تبلیغ در فضای مجازی و سودمند جلوه دادن بازار بورس در اذهان عمومی.
3. کم ریسک بودن بازار سرمایه نسبت به بازارهای مشابه و قابلیت نقد شوندگی بالای آن.

کما اینکه در چند هفته قبل پس از حادثه تلخ شهادت سپهبد سلیمانی پیش بینی می‌شد که این اتفاق منجر به سقوط بازار گردد، ولی حمایت‌های همه‌جانبه شرکت‌های دولتی مانع سقوط بازار سرمایه گردید. وقتی سرمایه گذار در بدترین شرایط ریسک بازار را در کمترین حالت مشاهده می‌کند و شرایط را مثبت ارزیابی می‌نماید اعتماد بیشتری به بازار سرمایه به عنوان یک بازار امن پیدا خواهد کرد.

1. ورود به بازار بورس با حداقل نقدینگی و بدون شرایط خاص؛ طبق قوانین جدید سازمان بورس اوراق بهادار افراد با مدارک زیر دیپلم نیز اجازه اخذ کد بورسی و فعالیت در بازار بورس به عنوان سرمایه گذار را دارند ضمن اینکه با حداقل 1،000،000 ریال می‌توان دراین بازار سرمایه گذاری نمود که ورود به هیچ یک از بازارهای موازی با چنین مبلغی امکان پذیر نیست.
2. تبدیل شدن به یک فضیلت اجتماعی (ارزش و مد جدید)

در شرایط کنونی و با وجود حس رقابت در این بازار داشتن کد بورسی و فعالیت در بازار بورس به یک برتری شخصیتی بدل شده است که افراد با داشتن آن خود را جزء طبقه فرهیخته و آگاه از فعالیت‌های اقتصادی به حساب می‌آورند.

1. بدست آوردن سود در کمترین زمان ممکن؛ سرمایه گذاری در بازار سرمایه به نسبت سایر بازارهای موازی بسیار زود بازده بوده و سرمایه گذاران در زمان کمتری از سود سرمایه گذاری خود منتفع می‌گردند.
2. عدم اعتماد عمومی به سرمایه گذاری در بانک‌ها و موسسات مالی به علت سیاست‌های غلط دولت در دهه‌های اخیر .

ورشکستگی گاه و بیگاه موسسات مالی و اعتباری ، اعتماد عمومی مردم را نسبت به این نوع از سرمایه گذاری خدشه دار نموده است و لذا اقبال سرمایه گذاران را به این الگو سرمایه گذاری بسیار کمرنگ کرده است.

1. از نظر اکثر سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه سود حاصل از سپرده گذاری در بانک‌ها، از منظر اعتقادات مذهبی دچار مشکل بوده و سلامت آن مورد تردید است در صورتیکه که سرمایه گذاری در بورس به جهت داشتن سود و زیان توأمان و همچنین کمک به گردش چرخ‌های صنعت و تولید نه تنها شبهه ناک نیست بلکه مفید و مولد نیز می باشد.
2. عدم امنیت در بازار های موازی مانند ارز ، طلا و ...

نوسانات بیش از حد در بازارهای مالی موازی و عدم تعادل در آن به جهت شرایط ویژه سیاسی و منطقه‌ای، این بازارها را بسیار ناامن و غیرقابل پیش بینی نموده و در پاره‌ای مواقع حتی نقدشوندگی آنها را مخاطره انگیز کرده است.

با توجه به مسائل ذکر شده و با عنایت به اینکه در حال حاضر سرمایه گذاران در بورس طبق آمار در حدود 8 تا 13 درصد است، انتظار می‌رود در صورتیکه در عرصه سیاست شاهد اتفاقات عجیب نباشیم، بازار سرمایه کماکان بازار پیشتاز، بدون رقیب و سودده باقی بماند.

مدیر اداری و منابع انسانی شرکت سرمایه گذاری سپه