بازگشت تعادل به بازار نتیجه اتحاد همه بازیگران آن بود

بورس24 -سحر خوشحال : بازار سرمایه ایران هفته ملتهبی را از سرگذراند ، هفته خاصی که اگر نبود حمایت حقوقی ها و بازیگران عمده می رفت تا سرمایه سهامداران ذوب شود.اما رفتار بازار در روزهای گذشته نشان داد که این بورس آن بورس سابق نیست و حتی در ملتهب ترین شرایط راه خود را می رود.

در گفت و گو با شاپور محمدی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به بررسی آخرین تحولات بازار سرمایه پس از گذر از یک هفته ملتهب پرداخته ایم...

بازار سرمایه در چند روز اخیر نشان داد که شرایط متفاوتی را تجربه می کند ، در سال های پیش با کوچکترین تحریمی یا اظهار نظر سیاسی بازار سرمایه ملتهب می شد اما در هفته گذشته ایران تا آستانه رویارویی جدی نظامی با ایالات متحده پیش رفت ، لکن هر چند صف های سنگین فروش ایجاد شد ولی قدرت نقدشوندگی سهام حفظ شد ، یعنی هر چند سخت می شد فروخت اما فروش سهام نشدنی نبود، آن هم در شرایطی که ما در آستانه جنگ قرار داشتیم.در حالی که اگر بازار دوسال پیش بود فروش حتی یک برگه سهم هم نشدنی بود.به نظر شما دلیل ایجاد چنین شرایطی چیست؟

اول از نقش تمامی رسانه ها تشکر می کنم، که به افزایش ثبات و اطمینان بازار کمک کرده اند. همدلی که در بازار سرمایه ایجاد شد، به حمایت تمام اشخاص حقوقی فعال بازار مربوط می شود، در هفته گذشته اراده همه بر این بود که بخواهیم سرمایه گذاری های بلند مدت را افزایش دهیم.

بنابراین حقوقی ها بسیار قوی در بازار وارد شدند و سهامی را که نیاز به نقدینگی داشت، خریداری کردند. این موضوع دو ویژگی دارد، یکی این که برای شرکتی که چند هزار میلیارد تومان سبد سهام در اختیار دارد در این مقطع در حد چند صد میلیارد تومان به پورتفوی خود اضافه می کند که طبیعتا به تقویت و موازنه پورتفو های آن شرکت می تواند، کمک کند. دوم این که وقتی سرمایه گذاران حقیقی احساس می کنند، که در بازار نهاد های مالی و فعالان حقوقی خریدار بازار هستند، دغدغه ای برای فروش ندارند و تعجیلی در فروش نمی کنند.

در روزهای گذشته شاهد اتحاد بی سابقه حقیقی ها و حقوقی ها بودیم ، روز شنبه به عنوان نخستین روز کاری بعد از فقدان سپهبد شهید سلیمانی بیشتر حقوقی ها سهم خریدند ، چیزی در حدود 2200 میلیارد تومان اما روز یکشنبه حقیقی ها هم با حقوقی ها متحد شدند و اگر ریسک جنگ در روز سه شنبه نبود بازار کلا بر می گشت.این سطح از اعتماد و اتحاد بین بازیگران بازار سرمایه بی سابقه بوده.چرا؟

در هفته گذشته حدود شانزده هزار و یکصد میلیارد تومان حجم معاملات در چهار روز بود که البته روز دوشنبه به احترام شهادت سردار سلیمانی تعطیل اعلام شد. بنابراین ما در چهار روز شانزده هزار میلیارد تومان یعنی به طور متوسط چهار هزار میلیارد تومان در هر روز حجم معاملات داشتیم.

این جریان نقدینگی ناشی از حمایت حقوقی ها و اتحاد و همبستگی ارکان بازار سرمایه با هم بوده است و همه تلاش شان بر این بود که سرمایه گذاران خرد از اطمینان کافی برخوردار شوند که خوشبختانه به خوبی انجام شد و اکنون نیز شاهد متعادل شدن بازار سرمایه هستیم.

این اتحاد به اعتقاد حقوقی ها مربوط است؟

این موضوع حداقل دو دلیل می تواند داشته باشد، یک دلیل به علاقه تمام مسئولین به این سردار بزرگ ایران که واقعا در دنیا هم محبوبیت خاصی داشته، مربوط بوده است. همچنین ، همه معتقد بودند، این موضوع مهمی است و قطعا همه باید کمک کنند، که بازار ها در تعادل باشند.

دلیل دوم بلوغ بازار سرمایه است، در حال حاضر مدیرانی که در بازار سرمایه کار می کنند، اشخاصی هستند، که تفاوت سرمایه گذاری بلند مدت و کوتاه مدت را لحاظ می کنند و همیشه در نظر می گیرند، که برای سرمایه گذاری در بلند مدت مسیری دارند که آن مسیر باید طی شود. البته تلاش وزرات امور اقتصادی و دارایی، سازمان بورس و تمام کسانی که پیگیری مجدانه داشتند، که اطمینان در بازار حکم فرما شود و بازار بتواند، با اطمینان بیشتری جلو برود، هم قطعا تاثیر داشته است.

در کنار همه کارهای خوب انجام شده ، افت شدید شاخص هم وزن یکی از ضعف ها بود.در واقع بیشتر تلاش ناظران یا مجریان بازار معطوف به جمع آوری سهم های بزرگ بود ، در حالی که سهم های متوسط و کوچک هرچند سهامدار عمده دولتی ، شبه دولتی یا نهادی داشتند مورد حمایت جدی واقع نشدند.حال آن که شاخص هم وزن در حال حاضر اهمیتی کمتر از شاخص کل ندارد و از اول سال تا همین یک هفته پیش حدود 7 برابر شده بود.چرا نهاد ناظر نتوانست همین اتحاد حقیقی ها و حقوقی ها را در سهم های کوچک و متوسط ایجاد کند و چه بسا اگر این اتحاد شکل می گرفت بازار از همان سه شنبه جمع می شد.

خیر، ببینید واقعیت قضیه راجع به تعدیل شاخص هم وزن یا تعدیل شاخص کل که شاخص موزون در گروه نامگذاری می شود، موضوع اصلی نیست، بحث ما بیشتر این بود، که حقوقی ها وقتی می خواهند، از بازار حمایت کنند، باید خودشان پورتفو های خودشان را انتخاب کنند.ممکن است، آن ها به صورت خودکار سراغ سهم های بزرگتر بروند، به همین دلیل در سبد دارایی آن ها سهم های بزرگتر جایگاه بیشتری داشته باشند، سازمان از همه فعالان بازار و بازیگران بازار درخواست داشته، که صف فروش تشکیل نشود و نقد شوندگی در بازار ایجاد شود.

طبیعتا ممکن است سلیقه های مدیران شرکت های بزرگ با هم تفاوت کند و در جاهایی هم ممکن است، بعضی از سهم ها بیشتر و برخی کمتر مورد استقبال بازار باشند. طبیعتا همیشه خواهشی که از هموطنان و سرمایه گذاران خوب کشورمان کرده ایم، این است که به سودآوری شرکت ها توجه کنند و بعد برای خرید شرکت ها اقدام نمایند.

ممکن است، حتی یک شرکت کوچکی سودآوری بیشتر و شرکت بزرگی سود کمتری داشته باشد، یا برعکس. این ها چیز هایی است، که در حدود ۶۰۰ نماد بورسی و فرابورسی وجود دارد ، پس نمی توان انتظار داشت به همه این نماد ها ورود شود و همه چیز به تحلیل فعالان بازار بستگی دارد.

اتفاقات اخیر نشان داد که محدودیت هایی همچون دامنه نوسان و حجم مبنا برای بازار سرمایه ایران که اغلب بازیگرانی هیجانی دارد ، ضرورتی واجب است.با توجه به این که قبلا برنامه حذف حجم مبنا و افزایش دامنه نوسان به بیش از 5 درصد وجود داشت آیا با عنایت به رخدادهای هفته گذشته برنامه ریزی برای این تغییرات از دستور کار خارج شد؟

این درست است، در مواردی بحث هایی در بازار مطرح شده است که حجم مبنا و دامنه نوسان حذف شود، اما سازمان بورس از همان مواقعی که برخی از دوستان این اظهار نظر ها را می کردند، یک نظر ترکیبی که در دنیا هم به نوعی تجربه شده است را دنبال می کرد، آن هم به این شکل است که در دنیا دامنه نوسان پویا در کشور های پیشرفته وجود دارد.

دامنه نوسان پویا، دامنه نوسانی است که با افزایش حجم معاملات که نشان دهنده اراده بازار است، خود را تعدیل می کند و دامنه رفته رفته باز تر می شود. در سازمان بورس از زمانی که این موضوعات مطرح شده است، اعتقاد بر این بوده که ما دامنه نوسان پویا را باید جایگزین دامنه نوسان ثابت و حجم مبنا کنیم.

بنابراین حجم مبنا و دامنه نوسان حذف نمی شود بلکه تبدیل به دامنه نوسان پویا خواهد شد،البته اگر زمانی شرایط فراهم و مهیا بود.

حمایت بازار سرمایه از سوی دولت بی سابقه بوده است و سابقه نداشته که شورای عالی بورس به عنوان بالاترین نهاد تصمیم گیر بازار سهام روز جمعه با حضور رئیس این شورا یعنی وزیر برای پیمایش وضعیت بورس جلسه بگذارد.این سطح از اهمیت دادن دولت به بورس چه دلیلی دارد و چرا این سطح از اهمیت دادن و حمایت در دو سال پیش وجود نداشت؟

به هر حال دولت یکی از سیاست های اصلی خود را توسعه بازار سرمایه اعلام کرده است. تعداد هموطنانی که در این بازار در حال حاضر فعال هستند، بیشتر شده است. تاکیدات مقام معظم رهبری همواره بر توسعه بورس بوده است.این ها همه در کنار هم ضرورت توجه به بورس را می تواند، پر رنگ کند و نشان می دهد شورای عالی بورس و در راس آن وزیر امور اقتصادی و دارایی در این مورد توجه ویژه دارد، ، هم از این حیث که شرایط بازار از یک شرایط مناسب برخوردار باشد، هم این که اگر در مقطعی لازم شود، تعدیلی در مقررات سیاست های کلی بازار سرمایه اتفاق بیافتد.

تمامی تلاش آن بر این بوده که شورا بتواند، این تعدیلات لازم را با شرایط بازار تنظیم کند همچنین وظیفه عمومی شورا و سازمان بورس در قانون بازار اوراق بهادار به همین منوال تاکید شده است، از این جهت تلاش ارکان بازار سرمایه بر این است، که آرامش و اطمینان در بازار سرمایه در سطح مطلوبی قرار بگیرد.

برخی در بورس این تحلیل را دارند که پول موجود در بورس شفاف و در اختیار دولت هست و هر زمان که لازم بود در قالب پروژه سوخت نقدینگی می تواند از بین برود و دلیل حمایت دولت از بورس همین است.چقدر این تحلیل به واقعیت نزدیک است؟

خیر، این موضوع از نظر تئوری های مالی و قوائد علمی قابل قبول نیست. هیچ دولتی نه تنها دولت ایران ،بلکه هیچ دولتی، در بازار های مالی در بلند مدت نمی تواند، در روند بازار تاثیر گذار باشد. روند کلی بازار و بلند مدت بازار را سودآوری شرکت ها تعیین می کند، اما سیاست هایی که شورای عالی بورس یا سازمان بورس دنبال می کنند، در مقاطع کوتاه در کنترل هیجانات و در آرامش بخشی و اطمینان بخشی به بازار موثر است، اما روند بلند مدت تمام بازار های دنیا را سودآوری شرکت های شان تعیین می کند.

با توجه به گسترس نوسان گیری در بورس چه برنامه عملیاتی برای تثبیت نقدینگی در بورس و گسترش فرهنگ سهامداری دارید؟ در حال حاضر بیشتر سرمایه گذاران هفتگی سهم می خرند و بیشتر به فکر نوسان گیری هستند که رویه مطلوب نیست.

ما برنامه های متعددی را در سازمان بورس دنبال می کنیم، از قدیم هم البته این برنامه ها به اشکال مختلف بوده است، مثلا نمایشگاه بورس، بانک و بیمه از قدیم بوده است و این نمایشگاه انشالله درسال آینده نیز برگزار خواهد شد.جشنواره بورس و رسانه هم که تعامل بسیار خوبی بین رسانه ها و بورس در بازار سرمایه فراهم کرده است. بحث معاملات الگوریتمی ، که مسابقاتی برای آن برگزار می شود، این یکی از کار هایی است که سازمان در دویا سه سال اخیر انجام داده است.

بحث مسابقات لیگ ستارگان بورس ، که این لیگ ستارگان را هم در حدود سه سال اخیر شاهد آن بوده ایم و امسال سومین دوره آن برگزار شده است. این موارد کمک می کند، افراد دانشگاهی، دانشجو ها و نیروی انسانی جوان کشور از این طریق با بازار سرمایه بیشتر آشنا شوند.

بحث مربوط به فعالیت های استانی که همکاران ما در شرکت اطلاع رسانی بورس انجام می دهند و همایش های استانی ، با حضور عموم مردم همزاه است و کلیات بازار سرمایه برای این بزرگواران بیان می شود.در خصوص اطلاع رسانی های متعددی که انجام می شود، شبکه های اجتماعی ، رسانه های مکتوب و رسانه ملی کمک شایانی داشته اند.

البته ما برنامه هایی را هم با آموزش و پرورش داشته ایم و طی تفاهم نامه ای از سوی سازمان فنی و حرفه ای با سازمان بورس و اوراق بهادار به علاقمندان دیپلم بورس ، داده می شود.

MBAوDBA بازار سرمایه با دانشگاه های متعددی در حال برگزاری است و سازمان در این مکان ها طبیعتا امکان این که بتواند ، فرهنگ سهامداری را توسعه دهد را امکان پذیر نموده است. همچنین اپلیکیشن های متعددی روی موبایل وجود دارد که این ها همه کمک می کند، فرهنگ صحیح سرمایه گذاری توسعه پیدا کند.

اعتقاد سازمان بورس بر این است، حتما باید در حوزه رسانه ملی این سازمان فعال تر شود. همچنین در حوزه آموزش هایی که در سطوح پائین تحصیلی مانند راهنمایی و دبیرستان است، حتما باید متونی تهیه و توزیع گردد که سارمان در حال پیگیری این موضوعات است.

وسخن آخر؟

من همیشه خواهشی که از سرمایه گذاران کرده ام، این بوده که قطعا بدون آموزش وارد بازار نشوند و ابتدا آموزش های لازم را ببینند.دومین نکته همیشه این بوده، که سرمایه گذاری مستقیم انجام ندهند، از طریق سبد ها و صندوق ها وارد شوند.نکته سوم این که خواهش کرده ایم، افق سرمایه گذاری خودشان را بلند مدت ببینند. نکته چهارم این بوده ،که متنوع سرمایه گذاری کنند و روی یک دارایی خاص هر چند ارزشمند باشد، تمام پول شان را قرار ندهند. نکته بعدی این که قرض نگیرند و وارد بازار شوند، از پول و منافع اضافی خودشان در بازار سرمایه فعالیت کنند.

همیشه تاکید شده که به شایعات و سیگنال فروشی ها توجه نکنند و بر مبنای تحلیل علمی وارد بازار شوند.بار ها تاکید شده که به سودآوری شرکت ها توجه کنند و دید بلند مدت به سرمایه گذاری خود داشته باشند.