یک عرضه اولیه مهندسی شده؛ بدا به حال خریداران!

بورس24 : هفته گذشته یکی از خبرهای تعجب برانگیز که در بازار نفت منتشر شد خبر رشد قابل ملاحظه قیمت سهام شرکت آرامکو عربستان بود. عرضه اولیه بخشی بسیار کوچک از سهام این شرکت چندی پیش انجام شد و بیش از ۲۶ میلیارد دلار درآمد نصیب دولت عربستان کرد. ارزش کل شرکت آرامکو 1.7 میلیارد دلار تخمین زده شده بود. رشد قیمت سهام شرکت در معاملات روزهای چهارشنبه و پنجشنبه سبب شد ارزش شرکت برای مدتی کوتاه به دو هزار میلیارد دلار برسد.

نخستین بار در سال ۲۰۱۶ محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان ایده عرضه بخشی از سهام شرکت آرامکو را مطرح کرد و تا همین اواخر تصور می‌شد ارزش شرکت دو هزار میلیارد دلار تخمین زده شود. قرار بود ۵ درصد سهام در عرضه اولیه به متقاضیان فروخته شود و ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد کسب شود اما در عرضه اولیه تنها 1.5 درصد سهام شرکت عرضه شد.

سرمایه گذاران بین المللی اشتیاقی به خرید سهام با قیمت مورد نظر محمد بن سلمان نداشتند و معتقد بودند این شرکت دارای نقاط ضعفی است که سبب می‌شود قیمت پیشنهاد شده جالب نباشد. تعیین قیمت 1.7 هزار میلیارد دلار برای شرکت آرامکو و رشد قیمت سهام در پایان هفته گذشته پرسش هایی را درباره طبیعی بودن روند عرضه اولیه و افزایش قیمت‌ها را مطرح کرده است.

یکی از تحلیلگران که مشاور اقتصادی سه دولت در آمریکا و دولت کویت است می گوید: "عرضه اولیه شرکت و رشد قیمت سهام آن یک فرایند مدیریت شده بوده است یعنی دولت عربستان در آن اثر گذاشته است. دولت عربستان در تهیه فهرست خریداران سهام در عرضه اولیه و میزان فروش اقداماتی انجام داد. با این نوع دخالت‌ها شما می‌توانید ارزش یک شرکت را تا هر میزان که بخواهید بالا ببرید."

شرکت آرامکو در پاسخ به این دیدگاه بیانیه ای منتشر کرد که در آن آمده بود: "ما معتقدیم این میزان تقاضا از سوی طیفی گسترده از سرمایه‌گذاران حقیقی و نهادهای سرمایه‌گذاری نشان دهنده اعتماد به استراتژی بلندمدت شرکت آرامکو است."

روز چهارشنبه پس از آغاز معامله سهام، مدیر عامل شرکت آرامکو اعلام کرد قیمت اولیه ۳۲ ریال یا 8.51 دلار، بر مبنای تحلیل و ارزش گذاری کامل انجام شد و عرضه اولیه در بورس عربستان نشان می‌دهد این بورس تا چه حد قدرتمند است.

با این حال تحلیلگران اعلام کردند که ورود آرامکو به بورس، تامین کننده اهداف مورد نظر بن سلمان نیست. او در ابتدا خواستار عرضه سهام در بازارهای بین‌المللی بود اما مجبور شد بر سرمایه‌گذاران داخلی تکیه کند زیرا در بورس لندن و نیویورک سرمایه گذاران علاقه‌ای به خرید با قیمت پیشنهاد شده نشان ندادند.

یکی از مقامات گروه اوراسیا می گوید: "این یک موفقیت روی کاغذ است. روند عرضه سهام آرامکو بسیار پیچیده بود اما ریسک اصلی که بن سلمان با آن مواجه است این است که یک عرضه اولیه کوچک، هدف او یعنی متنوع کردن اقتصاد عربستان را محقق نمی کند. او باید بخشی بزرگ از سهام شرکت آرامکو را بفروشد و سرمایه‌گذاران بین‌المللی را جذب کند."

عربستان بودجه سال ۲۰۲۰ خود را با کسری 6.4 درصد تولید ناخالص داخلی اعلام کرد. سال جاری کسری بودجه 4.2 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بود. پایین باقی ماندن قیمت نفت و هزینه‌های بالای جنگ در یمن و غیره سبب رشد کسری بودجه عربستان شده است. صندوق بین‌المللی پول اعلام کرده عربستان برای متوازن کردن بودجه خود به نفت ۷۸ دلاری نیاز دارد یعنی به رقمی که در ۵ سال اخیر تنها برای مدتی کوتاه مشاهده شده و نسبت به قیمت ها در چند ماه اخیر یعنی ۵۸ دلار تا ۶۳ دلار بسیار بالاتر است. تحلیلگران معتقدند قیمت نفت پایان سال آینده به ۷۰ دلار خواهد رسید.

از دید برخی کارشناسان، رشد قیمت سهام شرکت آرامکو تعجب‌آور نبود اما به نظر می‌رسد دخالت دولت عربستان زمینه این رشد شدید را فراهم کرده است. خانواده های ثروتمند عربستانی در برخی موارد از سوی دولت تحت فشار قرار گرفته اند تا سهام این شرکت را بخرند و ولیعهد عربستان از نهادهای سرمایه‌گذاری این کشور و منطقه درخواست کرد بر تقاضا بیافزایند. آزمون واقعی هنگامی است که سهام آرامکو در بازارهای بین المللی خرید و فروش شود البته اگر چنین روزی فرا برسد. اگر سهام این شرکت در بورس نزدک یا دیگر بورس های بزرگ داد و ستد شود دولت عربستان نمی‌تواند آن را مدیریت کند. تنها در این حالت می توان به قیمتی که تعیین می شود اطمینان داشت.

بن سلمان برای اجرای برنامه "افق 2030" که هدف آن کاهش وابستگی اقتصاد عربستان به نفت است به منابع مالی عظیم نیازمند است. او امیدوار بود از طریق عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو منابع مالی برای آغاز اجرای این برنامه را بدست آورد اما عوامل گوناگون از جمله پایین باقی ماندن قیمت نفت و نگرانی ها درباره امنیت تاسیسات این شرکت سبب شده تقاضا برای سهام آن در قیمت مورد نظر بن سلمان وجود نداشته باشد.

در هفته ها و ماه های آینده نوسان قیمت سهام شرکت آرامکو نشان خواهد داد ارزش ذاتی آن چه میزان است.