ماراتن برای توسعه

بورس24 : بازار سرمایه ایران نیم قرن فعالیت خود را پشت سر گذاشته و می رود تا راه تکامل خود را طی کند. در این مسیر پر پیچ و خم ، بسیار بزرگانی بوده و هستند که راه تکامل این بازار از اندیشه و تلاش آنها عبور کرده و دستاوردهایی را به همراه آورده که امروزه شاهد آن هستیم.

از جمله دستاوردهای بزرگ این بازار، تدوین و تصویب قانون جدید بازار اوراق بهادار است که با تلاش چند ساله کارشناسان اقتصادی و مالی و با همکاری دولت و مجلس محقق شده است.

نام «حیدر مستخدمین حسینی» به عنوان یکی از فعال ترین کارشناسان بازار سرمایه با قانون جدید این بازار گره خورده است. رئیس پیشین هیات مدیره بورس که حدود نیم قرن از عمرش را به فعالیت های مالی و اقتصادی گذرانده و اکنون نیز مشغول تدریس، تحقیق و پژوهش در دانشگاه های تهران و مازندران است.

او که زمانی همه تلاش خود را معطوف توسعه و گسترش بازار سرمایه کشور کرده بود اکنون نیز به تحقیق و مطالعه در خصوص «آسیب شناسی اقتصاد ایران» مشغول است و راهکارهای موثری را در این زمینه ارائه کرده که تاکنون چهار جلد آن منتشر شده و هر جلد شامل 500 تا 600صفحه است. حاصل این تحقیقات در حال حاضر در نشریات تخصصی دانشگاه ها منتشر می شود.

مستخدمین حسینی که زمانی با کمترین و ابتدایی ترین امکانات همیشه تلاش خود را برای توسعه بازار به کار می گرفت امروز از لزوم فعالیت استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان در بورس کشور سخن می گوید. او هنگامی که جوانی پر شور بود و هنوز به بیست سالگی هم نرسیده بود، ایده گسترش اطلاع رسانی در بازار سرمایه را در سر داشت اما همه می دانیم که در سال 1353،ساختار های اطلاع رسانی در کشورمان چگونه بوده است.

«متولد اول مهرماه 1335 مهدی شهر سمنان» در سال 1352 دیپلم گرفته و در کنکور شرکت می کند و همزمان با پذیرش در بانک داریوش ،وارد عرصه اقتصاد می شود. نتایج کنکور اعلام و او در رشته کارشناسی اقتصاد ؛گرایش بانکداری پذیرفته می شود.

او در سال 1353 در شرکت سرمایه گذاری ملی ایران که به تازگی بانک مرکزی آن را برای خرید سهام شرکت ها راه اندازی کرده بود ،پذیرفته و در بخش ارزیابی سهام آن مشغول به کار می شود.

آن روزها خاطرات شیرینی را برای او به همراه دارد:روزنامه های اطلاعات و کیهان تنها ابزار اطلاع رسانی در دسترس سرمایه گذاران بود و آنها نیز قیمت سهام شرکت ها را یک روز بعد، منتشر می کردند و سهامداران بی اطلاع از قیمت روز ، ناگزیر باید به تالار معاملات می رفتند.

من به مدیران شرکت پیشنهاد کردم تابلوی بزرگی را تهیه کرده و در معرض دید سرمایه گذاران قرار دهیم و اسامی شرکت ها و قیمت روز آنها را روی این تابلو درج کنیم.

بدین ترتیب من همه روزه ساعت 10:15 دوان دوان از شرکت به تالار سعدی رفته و تا ساعت 10:30 قیمت ها را دریافت کرده و به شرکت باز می گشتم و قیمت ها را در تابلو درج می کردم و این کار در ساعت 11:45 هر روز تکرار می شد. بدین ترتیب روزی 2 بار باید مسیر خیابان آبان تا سعدی را می دویدم چون وسیله نقلیه ای در اختیار نداشتم.

مدیران شرکت تلاش خستگی ناپذیر این جوان پرشور را بدون پاداش نمی گذارند و او را برای طی یک دوره تخصصی به بورس لندن اعزام می کنند و از این طریق او با دنیای مدرن آشنا شده و تجربیات ارزشمندی را کسب می کند.

ایده مستخدمین حسینی در انتشار هم زمان قیمت سهام شرکت ها در تالار بورس و شرکت سرمایه گذاری ملی ایران، امکان دسترسی تعداد بیشتری از سرمایه گذاران و علاقمندان به بازار را فراهم کرد.

این ایده، سال ها بعد و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی از طریق گسترش تالارهای منطقه ای و استانی بورس، دنبال شد.

او همزمان با کار، به تحصیل در دانشگاه نیز مشغول بود و برای بهره گیری از دانش اساتید، گاه ناچار بود از کلاسی به کلاس دیگر، از دانشگاهی به دانشگاه دیگر و از مدرسه عالی بانکداری به مدرسه عالی بازرگانی برود و در کنار آن ها دوره های آموزشی کوتاه مدت را نیز بگذراند. فعالیت در بانک صنایع، ادامه تلاش او در حوزه مالی بود که به دلیل شور و تلاش فراوان بانک مرکزی با وجود جوان بودن، وی را به عنوان عضو هیات سرپرستی این بانک منصوب کرد.

مستخدمین حسینی تحصیلات عالی خود را در رشته اقتصاد در مقاطع کارشناسی ارشد در دانشگاه علامه طباطبایی تهران گذراند و علاوه بر آن در رشته مهندسی صنایع و در مقطع فوق لیسانس از مرکز آموزش صنایع ایران، فارغ التحصیل شد.

او همزمان با فعالیت در عرصه اقتصادی، تحصیلات خود را در رشته مدیریت ادامه داد و موفق به دریافت دکتری مدیریت از دانشگاه آخن آلمان شد.

مستخدمین حسینی پس از پیروزی انقلاب و در پی ادغام برخی بانک ها، از بانک صنایع به سازمان صنایع ملی ایران آمد و ابتدا به عنوان ناظر واحدهای تولیدی و سپس مدیریت واحدهای صنعتی تحت اختیار دولت، به فعالیت پرداخت.

او ابتدا یکی از مدیران ارشد گروه صنعتی بهشهر بود و سپس فعالیت مدیریتی خود را در دیگر شرکت ها از جمله شرکت های سرمایه گذاری دنبال کرد و در مقطعی نیز به عنوان قائم مقام و مدیر تولید سازمان صنایع ملی ایران برگزیده شد.

پس از تشکیل وزارت تعاون او به عنوان مدیر کل دفتر تعاونی های مسکن ، مدیر کل دفتر اقتصادی و برنامه ریزی و قائم مقام معاون وزیر به فعالیت پرداخت.

در دوران مسئولیت مستخدمین حسینی در وزارت تعاون برنامه ها و اقدامات موثر و متعددی در حوزه اقتصاد تعاون انجام شد و در کنار برپایی دوره های آموزشی مقالات بسیاری نیز در خصوص «تعاون از دریچه اقتصاد» انتشار یافت.

او سپس به سازمان برنامه و بودجه رفت و به عنوان مدیر کل دفتر بازرگانی این سازمان به فعالیت پرداخت. بررسی بودجه بانک ها و چند وزارت خانه کلیدی و موضوع یارانه ها از جمله اقدامات وی در این دوره به شمار می رود.

هنگامی که بحث تشکیل بانک های خصوصی از سوی مرحوم نوربخش و آقایان نمازی و مظاهری مطرح شد گزارش های مربوط به آن در دفتر بازرگانی سازمان برنامه مطرح شد و از سال 74 تا 76 به طول انجامید. پس از رفع شبهات از طریق شورای نگهبان و تصویب قانون تشکیل بانک های خصوصی به دلیل اینکه در قانون اساسی ، بانک ها تحت مالکیت دولت بودند، ابتدا بانک های خصوصی به نام «موسسه مالی و اعتباری» در قانون آمدند و «موسسه مالی و اعتباری توسعه» به عنوان نخستین تجربه بانک خصوصی در سال 76 آغاز به کار کرد.

او سپس به بانک رفاه آمد و به عنوان عضو هیات مدیره این بانک، فعالیت خود را ادامه داد. در این دوره تعداد شعبه های بانک رفاه را از 300 شعبه به 1200 شعبه رساند و برای نخستین بار استفاده از لباس فرم یکسان پرسنل و پذیرایی از مشتریان را در تمام شعبه های بانک در راستای احترام به مشتریان پیاده کرد که به قدردانی نمایندگان مجلس و بازدید رئیس مجلس برای نخستین بار از یک بانک، انجامید.

مستخدمین حسینی با آغاز دولت هشتم به وزارت امور اقتصادی و دارایی رفت و به عنوان معاون پارلمانی وزیر به کار خود ادامه داد. این دوران , یکی از پر کارترین دوره های کاری این وزارتخانه بود زیرا بیش از 150مصوبه اقتصادی تهیه شد که مستخدمین حسینی و مظاهری ، کار دفاع از آنها را در کمیسیون ها و صحن مجلس انجام دادند.

مباحثی از قبیل سرمایه گذاری ، قانون مالیات ها، قانون چک، طرح های اقتصادی، لوایح متعدد و قانون جدید بازار سرمایه از جمله مواردی بود که در این دوره به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

دوران تصدی وی به عنوان معاون وزیر اقتصاد و رییس هیات مدیره بورس، یکی از پرکارترین دوره های بازار سرمایه کشور به شمار می رود.

مستخدمین حسینی درباره این دوره می گوید: پس از رفتن میر مطهری از بورس، حسین عبده تبریزی با نظر هیات مدیره بورس به عنوان دبیر کل بورس برگزیده و سپس چارچوب کلی قانون جدید با وی مطرح شد که منشا بسیاری از تحولات امروز بازار سرمایه، ریشه در آن دوره دارد. سپس لایحه این قانون در وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به مجلس ارسال شد. من از نمایندگان خواستم در صورت امکان به دو فوریت لایحه ، رای بدهند و در کمیسیون اقتصادی نیز از آن دفاع کردم. در آذرماه 84 لایحه وارد صحن علنی مجلس شد و من به اتفاق مظاهری و عبده تبریزی در مجلس حاضر شدیم و همه زوایای این قانون را تشریح کردیم تا ابهامات برطرف شود. طی یک اتفاق کم سابقه, این لایحه بند به بند در صحن مطرح شد و نمایندگان با سرعت و کمترین مخالفت همه آن را تصویب کردند.

مستخدمین حسینی سپس به بانک مرکزی رفت و به عنوان معاونت این بانک به فعالیت خود ادامه داد. اما پس از مدتی از این مسئولیت کناره گیری کرد و مدیریت بانک توسعه را به عهده گرفت. معاونت مالی اقتصادی و قائم مقام (ایدرو) آخرین مسئولیت اجرایی وی است.

از او درباره وضعیت فعلی بازار سرمایه کشور می پرسیم ،پاسخ می دهد: با وجود رشد شاخص بورس، ما در مسیر این بازار ، با یک رویکرد بسته مواجه هستیم.

در حال حاضر جای بسیاری از فعالیت ها و شرکت ها در بورس کشور خالی است.

رسانه ها، سرمایه گذاری های پر مخاطره، استارت آپ ها، شرکت های IT و ICT و ....حضور چندانی در بورس ندارند.

او از قدیمی بودن تکنولوژی صنایع کشور و واحدهای تولیدی، نگران است و معتقد است برای توسعه صنعت ،باید تکنولوژی آنها به روز شود و این به روز رسانی نیازمند منابع مالی است که می تواند از طریق بازار سرمایه تامین شود.

مستخدمین حسینی درباره قانون بازار سرمایه می گوید: مسئولان بازار سرمایه باید با اجرای این قانون نقاط ضعف آن را شناسایی کنند و قانون به روز و جدیدی را تدوین و ثبت کنند. الان 14 سال از تدوین آن می گذرد .قانونی که در چند صفحه تدوین شده بود ، الان با آیین نامه و دستورالعمل ها به 3500 صفحه رسیده است که در هیچ جای دنیا چنین روندی وجود ندارد. بدون شک این روند موانع زیادی ایجاد خواهد کرد.

او معتقد است: بازار سرمایه ما به بلوغ نرسیده است زیرا در تامین منابع مالی، رضایت وجود ندارد. اتکای اقتصاد ملی ما به بانک ها است نه بازار سرمایه در حالی که بانک ها باید تامین مالی کوتاه مدت و بورس , تامین مالی میان مدت انجام بدهد و این موضوع جدی گرفته نشده است.

از سوی دیگر بورس باید بنگاه های کوچک را به سمت تجمیع شدن سوق دهد اما در این زمینه کم کاری شده است.

مستخدمین حسینی یکی از مشکلات موجود بر سر راه توسعه اقتصادی را ،محدودیت فضای کسب و کار می داند و می گوید: در فضای کسب و کار در کشور ما، 600 متغیر کلیدی شکل گرفته و طبق اعلام معاون رئیس جمهوری،1400 بخشنامه محدودکننده فضای کسب و کار شناسایی شده است که مجلس با همکاری دولت باید این محدودیت ها را رفع کنند.

در حال حاضر جوانان فارغ التحصیل ما در زمینه های مختلفی از جمله IT ،ICT، استارت آپ ها و ...تخصص دارند اما این فعالیت ها در بورس جایی ندارند و سازمان بورس باید آیین نامه های لازم برای این فعالیت را تدوین کند.

دولت به غیر از وظایف حاکمیتی باید سیاست گذاری و نظارت نیز بکند به گونه ای که از ظرفیت های بازار سرمایه استفاده شود.

وی درباره فراکسیون بازار سرمایه در مجلس معتقد است :تنها وجود این فراکسیون مشکلی را حل نمی کند و رشد بورس به واسطه دولت و مجلس نبوده است و هنگامی که سرمایه گذاران طی سال های 94 تا 96 متضرر شدند دولت و مجلس در این باره صحبتی نکردند در حالی که مجلس می تواند در چارچوب حرفه ای و در کمیسیون و فراکسیون جلساتی داشته باشد. مستخدمین پیشنهاد می کند : مجلس می تواند فعالیت استارت آپ ها را نهادینه کند و فعالیت های جدیدی که در دنیا شکل گرفته و چه بخواهیم و چه نخواهیم وارد کشور می شود باید در مسیری مشخص تعریف شوند. همچنین شرکت های دانش بنیان در قالب اتحادیه هایی تجمیع شوند و از منافع بازار سرمایه و ظرفیت های آن بهره ببرند.

مستخدمین حسینی توسعه ابزارهای مالی جدید و بومی سازی آنها بر اساس فقه و شرع را یکی دیگر از راه های توسعه بازار سرمایه کشور می داند و با اشاره به بورس مالزی، خواستار گسترش فعالیت کمیته فقهی بازار سرمایه کشور است.

او اظهار امیدواری می کند که روزی موانع موجود بر سر راه بین المللی شدن بورس کشورمان و حضور شرکت ها در بورس های بین المللی برطرف شود.

برای او و همه فعالان مالی و اقتصادی کشور،موفقیت آرزو می کنیم.