جهش ارزی نداریم

میثم رادپور

عاملی که ما را در معرض افزایش قیمت ارز قرار می داد حجم نقدینگی بود. این حجم نقدینگی در زمان دولت احمدی نژاد چهارصد و 60هزار میلیارد تومان بود و در دولت روحانی این رقم به حدود دو هزار هزار میلیارد تومان رسیده است.

از سویی هم آخرین گزارشی که بانک مرکزی ارائه داده مربوط به آذر ماه بوده و هم اکنون اطلاعات جدیدی در دست نیست تا بدانیم حجم نقدینگی هم اکنون به چه میزان است؟

در خصوص افزایش قیمت ارز و آثار تورمی ناشی از آن حجم نقدینگی است که ما را در معرض خطر قرار می دهد. در حقیقت در غیاب آن مواد و انرژی لازم برای افزایش نرخ ارز وجود نخواهد داشت. بنابراین افزایش چند برابری نقدینگی از زمان دولت احمدی نژاد تا دولت روحانی زمینه لازم را برای افزایش قیمت ارز فراهم آورده بود. در حقیقت معتقدم تحریم ها چه رخ می دادند و چه اتفاق نمی افتادند با این سیاست تفکیک نرخ ارزی که دولت در پیش گرفت در هر صورت شاهد جهش ارز بودیم.

چرا که بالاخره تقاضا برای ارز افزایش می یابد و فشار حاصل از آن روی منابع ارزی قطعی بوده و در نهایت نیز جهش نرخ ارز رخ می داد. اما این عدم اطمینان علی الخصوص تنش های سیاسی به نوعی کاتالیزور بودند. در واقع جرقه لازم را برای آتش سوزی فراهم کردند. ما کاه به اندازه کافی داشتیم و بروز اتفاقی مثل آتش برای آن ناگزیر بود. هم اکنون قدرت خرید کاهش یافته و این نقدینگی، نقدینگی سال 96 نیست.

برخی انتظار دارند قیمت ارز همواره افزایش پیدا کند که باور غلطی است. در حال حاضر در معرض جهش جدی قیمت ارز نیستیم اگر چه عدم اطمینان همچنان وجود دارد. در نظریه مقداری پول حجم نقدینگی و سرعت گردش پول ضرب بر تورم یا تولید ناخالص داخلی می شود. در سمت چپ معادله نقدینگی بستر لازم را فراهم نمی کند بلکه آن عدم اطمینان باید به حدی جدی باشد که سرعت گردش پول را افزایش دهد و این نقدینگی ضریب شده بتواند باز هم در سمت راست معادله تورم ایجاد کند.

عامل فاندامنتال اقتصادی به لحاظ اقتصادی کلاسیک کم و بیش منتفی شده و قدرت خرید نقدینگی به اندازه کافی کاهش پیدا کرده است. تصور من بر این است که عدم اطمینان های خیلی شدید می تواند ایجاد شود که سرعت گردش پول را افزایش دهد و این افزایش به حدی باشد که با وجود کاهش قدرت خرید نقدینگی باز بتواند اثر تورمی از خود بر جای بگذارد. با این حال فکر می کنم در میان مدت و در حدود یک سال پیش رو ، ما در معرض افزایش قیمت ارز نخواهیم بود.

تنها نگرانی که وجود دارد این است که باز هم در مسیری قرار بگیریم که منجر به شارژ شدن مجدد نقدینگی باشد. در حقیقت به دلیل کاهش صادرات نفتی و چه بسا غیر نفتی ؛ ممکن است دولت دچار کمبود بودجه شود و در نهایت نیز از بانک مرکزی استقراض کند.در ادامه نیز بانک مرکزی اقدام به افزایش پایه پولی کند. چنانچه این مهم محقق شود بستر لازم برای جهش نرخ ارز باز هم ایجاد خواهد شد و این می تواند کمی نگران کننده باشد.

کارشناس اقتصادی