بورس در گذر تاریخ

علی سعیدی

استارت راه اندازی بورس ایران از سال 1315 زده شد ، این بازار مالی درگیر ناملایمات زیادی بود و در حدود 30 سال طول کشید تا بورس در کشور ما به ثبت برسد.بورس ایران از گذشته تا به امروز با فراز و نشیب های زیادی روبرو بوده است و همواره پای ثابت خصوصی سازی نیز بوده است.با این حال تلاش های زیادی از سوی افراد و گروه های مختلف فعال در این بازار انجام گرفت تا بورس در ایران راه اندازی شده و پا برجا بماند...

بورس چه زمانی تاسیس شد؟

30 سال زمان برد تا بورس به ثبت برسد...

قدمت بورس تقریبا به 40 سال قبل از انقلاب اسلامی بر می گردد. مقدمات راه اندازی بورس در سال 1315 مطرح شد و با آغاز جنگ جهانی دوم راه اندازی بورس به تعویق افتاد.پس از آن در حدود سال 1337مجددا بحث تاسیس بورس مطرح شد و نهایتا بعد از کش و قوس های فراوان ثبت بورس به نتیجه رسید. راه اندازی بورس از سال 1315 تا 1345 به طول انجامید، تا سال 57 بورس به توفیقات خوبی هم دست پیدا کرد، هم از حیث انجام معاملات و هم از نظر ارزش معاملات که هم اوراق قرضه و هم سهام در زمره معاملات آن دوران بورس بود.

در گذشته شرکت ها با چه سازوکاری وارد بورس می شدند؟

بورس در سال 54 به کمک خصوصی سازی آمد...

در سال 54 که خصوصی سازی بزرگی در دستور کار قرار گرفت بورس به عنوان ابزاری برای توسعه خصوصی سازی ها مورد استفاده قرار گفت و نهایتا بورس در این دوران با رشد معاملات روبرو شد.

آیا فعالیت بورس در سال 57 متوقف شد؟

در دوران انقلاب هم با توجه به اصلاحات و تغییرات رخ داده در سیستم های اداری مختلف و برنامه بازگشت شرکت ها به دولت بر اساس قانون حفاظت از صنایع و ملی شدن بانک ها از 105 شرکت پذیرش شده در بورس فقط 50 شرکت قابلیت معامله داشتند ، ضمن این که پس از آن دوران جنگ را نیز داشتیم و در نهایت مجددا در سال 1368 بورس باز هم به عنوان ابزاری برای خصوصی سازی مطرح می شود و دوباره بعد از دوران انقلاب بورس در سال 1368 به عضویت WFE درآمد. این امر منجر شد تا استانداردهای بین المللی را بپذیریم از جمله سیستم شفافیت برای شرکت ها و صورت های مالی که از این دوران سیستم مکانیزه معاملات آغاز شد. تا سال 68 بورس به شکل امروزی نبود در این دوران شاهد پیدایش شرکت های مضاربه ای بودیم که مشکلات زیادی را برای سرمایه های مردم ایجاد کرد و بانک مرکزی بورس را به عنوان محلی برای سرمایه گذاری به طور گسترده معرفی می کند.

توسعه کنونی بورس از چه زمانی آغاز شد؟

قوانین جدید موجب توسعه بیش از پیش بورس شد...

از سال 1368 تا دهه 80 بورس دوران های رونق و رکود مختلفی را پشت سر می گذارد و نتیجتا تصمیم گیران و فعالان بازار به این نتیجه می رسند که قوانین مصوب سال 1345 کافی نیست و در سال 1384 قانون جدید بازار اوراق بهادار به تصویب رسید و در سال 1388 قانون توسعه ابزارهای مالی مصوب می شود.

بازار سرمایه ایران در این دوران توانست شیوه های مختلف تامین مالی را شاهد باشد و از طرفی شاهد رشد و توسعه نهاد های مختلف از جمله تامین سرمایه ها، شرکت های مشاور سرمایه گذاری ، سبد گردان ها و بکارگیری ابزارهای جدید در بازار سرمایه بودیم ؛ به عبارتی بازار مالی فعلی مرهون تلاش های صورت گرفته در دوران گذشته است و به مرور و تناوب این بازار پوست اندازی کرده است و روند توسعه ای را پیموده است و عملا قانون مصوب سال 84 مقدمه ای بود برای رشد و توسعه های فعلی و برتری هایی که بورس ایران به نسبت سایر بورس های هم رده خود دارد.

بورس ایران از نظر تنوع صنعت جز متنوع ترین بورس های دنیاست. بازار سرمایه ایران از نظر شفافیت اطلاعاتی در رده خوبی قرار دارد و گزارشات ماهانه تولید و فروش و مجازات ناشی از عدم شفافیت جز نکات مثبت موجود در این بازار است.

در بحث آی تی نرم افزار بازار سرمایه جزو نرم افزارها به نام دنیاست و تلاش های زیادی برای توسعه آن در حال انجام است.

در حوزه صندوق های سرمایه گذاری بیش از 2 میلیون «یونیت هلدر» داریم که با وجود منع شعب بانک ها از صدور صندوق های سرمایه گذاری شاهد رشد روز افزون تقاضا در این حوزه هستیم.

در حوزه بازار های سرمایه اسلامی دارای ساختار کمیته فقهی هستیم که ساز و کار خوبی را در راستای تطبیق با شرع و توسعه ابزارهای مالی منطبق با استانداردهای جهانی ایجاد کرده است.

تنوع نهادهای مالی منطبق با استاندارهای دنیا را نیز در بازار سرمایه داریم و بورس ایران در مقایسه با بورس های کشور های همتای خود از منظر وضعیت اقتصادی دارای استانداردهای خوبی است و به نسبت بورس های سایر کشور ها دارای برتری است.

در راستای فرهنگسازی هم بورس ایران اقدامات خوبی را صورت داده است.

نگارنده کتاب تاریخ بازار سرمایه ایران