مردم را با بورس آشتی دهید

علیرضا باغانی

اینجا بازار سهام ایران است.جایی که سهام حدود 600 بنگاه اقتصادی در شرکت هایی همچون بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران معامله می شود.این بازار در چند سال اخیر وضعیت قدرتمندانه ای را از خود نشان نداده و تنها خاطره معاصری که اهالی این بازار از روزهای پر رونق آن دارند به ماه های محدودی از سال 92 و زمستان 94 بر می گردد.

این روزها مناقشه سوریه ، تهدیدهای آمریکا برای کنار کشیدن از برجام ، التهاب ارزی که منتج به تک نرخی شدن دستوری دلار شد ، تداوم مشکلات جا به جایی های بین المللی پول و مشکلات اقتصادی داخلی افق نامشخصی را از آینده اقتصادی ایران به نمایش گذاشته است تا جایی که تنها بازاری که سرمایه گذاری در آن مبنای کار همه دولت ها در دنیاست و محلی است برای بکارگیری نقدینگی برای جلوگیری از تورم و تامین مالی بنگاه های اقتصادی از راه درست و عقلانی ، در روزهای بهاری 1397 محلی از اعراب برای سرمایه گذاری ندارد.

نقدینگی در کشور طبق آخرین برآوردها به 1500 هزار هزار میلیارد تومان یعنی معادل 1500 تریلیون تومان رسیده است ، بخش قابل توجهی از این پول در انواع سپرده های بانکی یا صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت جا خوش کرده و بخشی دیگر در ماه های گذشته وارد بازارهایی مثل طلا ، ارز ، سکه و حتی مسکن شده و بیشتر این بازارها را تحریک و حتی ملتهب کرده است.

می دانیم که بخشی از رویگردان شدن مردم از بورس به دلایل غیراقتصادی است و سهام بسیاری از شرکت ها در نقطه ای قرار دارند که بسیار جذاب برای سرمایه گذاری هستند. سازمان بورس به عنوان نماینده دولت در بازار سهام بارها در برابر نقدهایی که درباره از رونق افتادن بورس مطرح می شود گفته ، ساز و کار خوبی برای معاملات در بورس ایجاد کرده و تصمیم نهایی با سرمایه گذاران است.

سازمان بورس درست می گوید : بازار سهام ما پیشرفت های زیادی در سال های گذشته داشته و بستر معاملاتی خوب همراه با تنوع حضور 39 صنعت بورسی در بازار سهام مهیا شده است.

البته از نظر نگارنده و شمار زیادی از فعالان بازار سهام هر چند پیشرفت های بازار سرمایه ایران در 10 سال گذشته ستودنی و در خور توجه است اما خود نهاد نظارتی بازار سرمایه هم مقصر برخی بی اعتمادی هاست.از زمستان گذشته اعلام پیش بینی سود شرکت ها از سوی ناشران پذیرفته شده در بورس حذف شد در حالی که این متغیر تنها چراغ راهنمای خرید سهام شرکت ها بود.سهامداران بارها دستورالعمل جدید افشای اطلاعات شرکت ها که حاوی اشکالات زیادی است را به چالش کشیدند و خواستار تغییر آن شدند لکن عدم تغییر در سیستم گزارشگری شرکت ها سبب رویگردانی حتی برخی حرفه ای ها از بازار سهام شد.

اما مشکلات داخلی بازار سهام موضوع نوشتار امروز نیست و طرخ اشکالات و نواقص دستور العمل جدید افشای اطلاعات شرکت ها گزارش مفصل تری را می طلبد که بدون تردید موضوع یکی از نوشتارهای هفته های آتی خواهد بود.

در این نوشتار می خواهیم درباره 1500 تریلیون تومان نقدینگی خطرناکی صحبت کنیم که پاشنه آشیل دولت شده است.همین بیست و پنجم بهمن ماه بود که دولت به دلیل ملتهب شدن بازار ارز و مهار بخشی از این نقدینگی آزاد شده نرخ سود بانکی را برای مدت دو هفته 5 درصد بالا کشید و 20 درصد سود سالانه برای سپرده ها را گردن گرفت.

بانک مرکزی درحالی نرخ سود سپرده را از 15 درصد به 20 درصد افزایش داد که هیچ یک از بانک ها زیربار پرداخت این سود نرفته اند و عملا خود بانک مرکزی پرداخت سود سرمایه گذاران در سپرده های 20 درصدی مزبور را متقبل شده است.

اما چرا بانک مرکزی برای مهار نقدینگی از ابزار بازار سرمایه استفاده نکرد ؛ ابزاری که هم به مهار نقدینگی منتج می شد و هم رونق بازار سرمایه را در پی داشت.

دولت می توانست از بین سهام 600 شرکتی که در بازار سهام حضور دارد سهام 50 شرکت فاقد ریسک و بزرگ مثل فولاد مبارکه ، مخابرات ایران ، همراه اول ، ملی صنایع مس ، سنگ آهن گل گهر ، فولاد خوزستان ، ایران خودرو ، سایپا ، چادرملو ، هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس ، سرمایه گذاری غدیر ، برخی بانک ها مثل ملت و سهام پتروشیمی ها را انتخاب کرده و همین نرخ سود 20 درصد را برای خریداران سهام این شرکت ها در بازه یکساله تضمین کند.

این طرح می توانست در قالب طرح انتشار اوراق تبعی یا همان بیمه سهام شکل بگیرد.اوراق تبعی به زبان ساده اوراقی بود که سهامدار عمده یک شرکت منتشر می کرد با هدف به دست آوردن نقدینگی و ارائه بازدهی به سرمایه گذار.اوراقی که سرمایه گذار می توانست با سود تضمیمن شده و در سررسید مقرر آن را نقد کند.

دولت می توانست به جای گردن گرفتن پرداخت سود 20 درصدی که هیچ اثری جز بزرگ تر شدن کیک نقدینگی ندارد.از سهامداران این شرکت ها که از دولت هم فرمانبری لازم را دارند بخواهد که اوراق تبعی گسترده و با تضمین سود 20 درصدی از طرف دولت منتشر کنند و دولت در ازای این همکاری مشوق های مالیاتی یا سایر مشوق ها را برای حقوقی های مشارکت کننده در این طرح در نظر می گرفت.

با این رخداد نقدینگی زیادی به بازار سهام سرازیر می شد و در عمل مهار نقدینگی توسط بازاری صورت می گرفت که تزریق پول به آن بخش تولید را تقویت می کند.

در این دولت برخی از تصمیم گیران موافق رشد بورس نیستند چون می گویند رونق این بازار به نفع نوسان گیران و سفته بازان است.اما با این تصمیم عملا نوسان گیران به طور مستقیم منتفع نمی شدند چون اولا معاملات بر روی اوراق تبعی این شرکت ها صورت می گرفت و نه خود سهام شرکت و ثانیا شرکت هایی در این طرح حضور پیدا می کردند که اندازه آن ها خیلی بزرگ تر ازاین هاست که نوسان گیران بتوانند تکانشان بدهند!

نکته دیگر بازگشت اعتماد ها به بورس بود.اگر دولت به جای راهکار نخ نما شده انتشار اوراق تورم زا سپرده بانکی ، چنین راهی را در پیش می گرفت اعتماد را به بورس بر می گرداند.هنوز پس از گذشت 5 سال از روی کار آمدن حسن روحانی سیاست های دولت او چه در دولت یازدهم و چه دولت فعلی در بازار سهام مشخص نیست و تقریبا همه می دادند که بورس برای این دولت مهم نیست.

حال آن که به اعتقاد نگارنده اقتصاد کشور در شرایط فعلی بیش از هر زمان دیگری به بورس و کارکردهای آن در مهار نقدینگی خطرناک و احیای تولید برای تحقق شعار حمایت از کالای ایرانی نیاز دارد.

مگر نمی گوئیم ، همه چیز آرام است ، منابع ارزی ما کافی است و مشکلات اقتصادی آنقدرها هم که می گویند بغرنج نیست.بورس و شاخص آن یک ملاک است.با ایجاد مسیر درست برای این نقدینگی بزرگ ، بازار سهام را برای مدت ها رونق دهید و مردم را دوباره با بورس آشتی دهید.باور کنید منافع زیادی برای اقتصاد کشور به وجود می آورید.بورس مهم است چه بخواهیم و چه نخواهیم ، بورس آبروی اقتصاد بیشتر کشورهای پیشرفته دنیاست و ما باید راهی را برویم که آن ها رفته اند.از شما می خواهم که بورس را با مردم آشتی دهید و با بهبود این بازار به دنیا این ادعا را ثابت کنید که وضعیت اقتصادی ما آنقدرها هم که می گویند بغرنج نیست!

از همین نمایشگاه بورسی که فردا در تهران گشایش پیدا می کند ، شروع کنید.در آن حضور پیدا کنید و به مردم ثابت کنید که اهمیت بازار سرمایه را می دانید. راه حلی جز بورس برای مهار نقدینگی و بهبود اوضاع کسب و کار ها نیست./عصر ایران

روزنامه نگار اقتصادی