غفلت از «فیکس اینکام» ها برای مهار نقدینگی

عصر ایران – علیرضا باغانی : بازار سهام که در یک ماه گذشته از سرکشی دلار چیز زیادی نصیبش نشده بود حالا در هفته های پایانی سال 1396 با چالش بزرگی به نام بازده بدون ریسک 20 درصدی مواجه شده است.

اگر شاخص بورس ملاک قابل اعتنایی برای تشخیص اوضاع و احوال بازار سهام باشد از یازدهم شهریور 96 که نرخ سود سپرده بانکی 15 درصد شد این دماسنج بهبود پیدا کرد و رشد 18 درصدی را تجربه کرد،حتی طبق جدول زیر ارزش معاملات هم با رشد 25 درصدی (در روزهای اوج بازار در آذرماه)در این پروسه زمانی مواجه شد ، ولی حالا با عقبگرد بانک مرکزی در سیاست های پولی و مالی خود بازار سهام احتمالا دو هفته سخت را پیش رو دارد.

بانک مرکزی برای مهار ارز سه راهکار انتشار گسترده گواهی سپرده 20 درصدی،نشر اوراق ارزی و پیش فروش سکه با قیمت قطعی را از شنبه استارت زده است،اما ملاحظات بورس کجای این داستان دیده شده...!؟پاسخ هیچ است،هیچ...!سرکشی عجیب دلار که هنوز منشا و دلیل آن به وضوح مشخص نیست سبب شد تا بالاترین نهاد پولی و مالی کشور بازهم به جای درمان قطعی ، مسکن موقت تجویز کند.

حجم نقدینگی کشور که اکنون به 1500 هزار میلیارد تومان رسیده زهر خطرناکی است که روزی باید نوشید و به تورم ناشی از آن تن داد، امروز ارز ، فردا مسکن و روزی دیگر طلا ، تقریبا همه بازارها از گزند این حجم سنگین از نقدینگی در امان نخواهند بود.البته بازار سرمایه می توانست در جذب بخش قابل توجهی از این نقدینگی کمک کند که متاسفانه همچنان به عنوان یک بازار حاشیه نشین مورد توجه است ، نه چیز دیگر.

در بازار سهام بیش از 600 بنگاه سود ده ما نیازمند منابع مالی برای توسعه هستند ولی در این بازار بیش از آن که سرمایه گذاری بلند مدت جهت تزریق پول به بخش تولید اتفاق بیفتد نوسان گیری رخ می دهد برای کسب سود کوتاه مدت که البته قصه پرغصه آن هم بر می گردد به سیاست های غلط درونی و ریسک های برون زا که در این نوشتار قابل بحث نیست.

چرا از فرصت «فیکس اینکام» ها استفاده نشد؟

می دانیم که صندوق های بادرآمد ثابت معروف به فیکس اینکام ها توانسته اند بیش از 150 هزار میلیارد تومان معادل 10 درصد از نقدینگی شناور در کشور را جذب کنند.اما در ماه های اخیر همین بانک مرکزی که الان مجوز سپرده 20 درصدی را صادر کرده تامین سرمایه های تحت نظارت بورس را مجبور کرد تا نرخ سود خود را پایین بیاورند مبادا که آن ها سودهای بالاتر از سیستم بانکی به سرمایه گذاران بدهند و البته محدودیت های بی سابقه دیگری را هم اعمال کرد.غافل از این که به جای دستوری برخورد کردن می شد صندوق های سرمایه گذاری که نهادهای مالی کارا و شناخته شده ای هستند را ملزم کرد که دست کم 30 درصد از منابع خود را به بازار سهام بیاورند ، این 30 درصد معادل 50 هزار میلیارد تومان بود و رونق بسیار زیادی را به بازار سرمایه ما می داد و از طرفی صندوق های بادرآمد ثابت هم با نگاه داشتن 70 درصد از منابع خود در سپرده ها یا اوراق صکوک و اسناد خزانه می توانستند بازده بدون ریسکی به سپرده گذار خود بدهند و هم نقدینگی جذب شده را در مسیر غیر تورمی بکار بگیرند.ولی حیف که تصمیم گیران اقتصاد کشور فقط اداره اقتصاد را با دستور بلدند و حاضر نیستند برای تصمیم گیری های خود بیشتر فکر کنند و نتیجه این شد که می بینیم.

نگارنده معتقدم که از فرصت صندوق های با درآمد ثابت برای جذب نقدینگی شناور در کشور غفلت شد و این نهادهای مالی کارا می توانستند هم نظر دارنده نقدینگی را برای دریافت سود بدون ریسک تامین کنند و هم نقدینگی وارد بازار سرمایه نمایند و برای بخش تولید کشور تامین مالی کنند اما از این فرصت استفاده نشد که هیچ ؛ بانک مرکزی آن ها محدود کرد و در این گیر و دار سازمان بورس و اوراق بهادار ما به عنوان تنها نهادی که طبق قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی تصمیم گیر «فیکس اینکام» هاست ، فقط فقط نظاره گر بود.

جای خالی بورس ارز در کنترل التهابات اخیر

بماند که التهاب ارزی هم ریشه در غیرشفاف بودن مبادلات ارزی ما دارد.سال گذشته بورس کالای ایران طرح جامعی را درباره بورس ارز ارائه کرده است که شفافیت کمترین دستاورد آن است و در صورت تمرکز مبادلات ارز در بورس ارز بدون تردید دیگر جمشید بسم الله ها نمی توانند نرخ ارز را براحتی دستخوش نوسان کنند.اما چه باک!بانک مرکزی هم خود را عالم و مسلط بر همه چیز می داند و نتیجه بی اعتنایی به راهکارهای درست و منطقی که دنیا سال ها قبل از ما پیموده است شرایطی می شود که هم اکنون در آن قرار گرفته ایم.

البته رییس کل بانک مرکزی اخیرا از راه اندازی بازار مشتقه ارزی با هماهنگی بازار سرمایه و سازمان بورس در آینده نزدیک خبر داده است.

ولی اله سیف در حاشیه همایش ۵۰ سالگی بازار سرمایه در گفت و گو با میزان گفته بود: بازار مشتقه ارزی به زودی راه اندازی می شود؛ منتهی راه اندازی این بازار پیش شرط ها و پیش نیازهایی دارد که باید تامین شود.وی افزوده بود : با تامین این پیش نیازها می توان این بازار را نیز برای کمک به تنظیم بازار ارز راه اندازی کرد.به گفته سیف، راه اندازی این بازار نیازمند یکسان سازی نرخ ارز است.

رییس کل بانک مرکزی اظهار کرد: در حال حاضر برای راه اندازی بازار مشتقه ارزی در شرف تهیه نرم افزارهای معاملاتی لازم هستیم که در این رابطه هماهنگی های موردنیاز را با سازمان بورس و بازار سرمایه صورت داده ایم.

باید بپذیریم اگر این سیاست تک نرخی شدن ارز در محدوده قیمتی منطقی و معقولی مدیریت شود، راه اندازی بازار مشتقه ارزی در بورس کالای ایران ضمن پوشش ریسک بازیگران ارز اعم از صادرکننده و واردکننده کالا و کنترل نوسانات شدید قیمتی کاذب، به جذب سرمایه گذاران خارجی و تسهیل ورود آن ها به بازار ایران نیز منتهی خواهد شد. چراکه یکی از بزرگترین نگرانی های سرمایه گذاران خارجی برای ورورد به بازار ایران تلاطم قیمت ارز و عدم اطمینان خاطر آن ها نسبت به نرخ سود و بازدهی آن ها در سرمایه گذاری های بالقوه است.

با این تفاسیر پیش بینی نگارنده برای هفته پیش رو بورس تهران این گونه است :

1.با تعیین سود 20 درصدی برای سپرده های بانکی ، بورس مزیت خود را با توجه به ریسک های پیش رو از دست خواهد داد و دست کم دو هفته یعنی تا زمان تداوم انتشار گواهی سپرده 20 درصدی با نوسان منفی یا دست کم ضعف تقاضا مواجه می شود، مگر این که بازار مدیریت شود.چون دلیلی ندارد در بازاری که هر لحظه ریسکی بر آن مترتب می شود بازده بدون درد سر 20 درصدی را از دست داد!

2.صندوق های سرمایه گذاری هم بدون تردید با حجم ابطالی واحدهای سرمایه گذاری مواجه می شوند مخصوصا صندوق های در سهام.صندوق های با درآمد ثابتی که موجودی نقد دارند می توانند از فرصت سرمایه گذاری در گواهی سپرده 20 درصدی استفاده نمایند.البته فیکس اینکام ها در ماه های گذشته سرمایه گذاری قابل توجهی در اسناد خزانه و اوراق صکوک و ...داشته اند که نرخ بازدهی آن ها کمتر از 20 درصد است و لذا برخی از سرمایه گذاران ترجیح خواهند داد پول خود را به بانک ها با نرخ سود قطعی 20 درصدی ببرند تا در صندوق هایی که هر ماه پیش بینی سودشان تغییر می کند،بمانند.

3.دو هفته پیش رو فرصت مناسبی است برای سرمایه گذاری در سهم های اصطلاحا دلاری.یعنی پتروشیمی ها ، برخی سنگ آهنی ها و فولادی ها که صادرات محور هستند و ارز آورند فرصت خوبی برای رشد دارند.با اوضاع و احوال کنونی هم بدون تردید می توان گفت که دلار زیر 4000 تومانی خاطره شده است با این وصف در نوسان منفی خرید سهام شرکت های ارزآور توصیه می شود.

کارشناس بازار سرمایه و تحلیل گر بورس