درباره سه گانه پیش روی سرمایه گذاران / بورس ، سکه یا بیت کوین؟

عصر ایران - علیرضا باغانی

«عبور شاخص بورس از ارتفاع تاریخی 89500 ، رشد 90 درصدی قیمت سهم فولاد مبارکه ، جهش 20 درصدی قیمت سهام گل گهر ، تشکیل صف خرید میلیونی برای ایرالکو و بالاخره بازگشایی نماد «های وب» با صف خرید سنگین» شرح حالی است از وضعیت این روزهای بازار سهام که با مراجعه به فضای مجازی بورسی یا رسانه های تخصصی می توان مشاهده کرد.

در واقع همه این روزها یکصدا می گویند حال بورس خوب است ؛ ولی تو باور نکن!شاخص 90 هزار واحدی که همه در زمستان سال 92 منتظرش بودند بعد از 4 سال ، حالا محقق شده است ؛ این رشد دماسنج بورس هم البته به دلیل رونق کل بازار سهام نیست بلکه این بار جهش قیمت سهام در اردوگاه معدنی ها و فولادی ها رخ داده و چون از قضا سهام معدنی و فولادی سهم های بزرگ بازار سرمایه هستند به همین دلیل تاثیرگذاری بسیار زیادی در رشد شاخص بورس داشته اند.به تعبیری واضح تر رونقی در بورس اتفاق نیفتاده و مثل ماه ها و سال های گذشته این رونق جزیره ای بوده و این بار در جزیره سهم های بزرگ اتفاق افتاده تا بهانه ای باشد برای رشد شاخص بورس.پیش از این رشد قیمت سهام در صنایع و سهم های کوچک مثل قندی ها ، صنایع غذایی و تولید کنندگان کاغذ رخ می داد و از آن جهت قابل احساس نبود که این شرکت ها به دلیل ارزش بازار پایین ، تاثیری در رشد شاخص نداشتند.

رشد سهام معدنی و فولادی البته در جای خود رخداد خوب و میمونی برای بازار سرمایه به شمار می رود.این سهم ها اصطلاحا سهم های بنیادین خوانده می شوند و مدت ها بود که بازار سرمایه از آن ها رویگردان بود.حالا رشد قیمت فلزات اساسی در جهان موسوم به کومودیتی سبب شده تا این سهم ها هم در پس رشد نرخ فروش محصولات و به تبع آن انتظار برای رشد سودآوری با اقبال معامله گران بازار سهام مواجه شوند.این اتفاق از آن جهت مثبت باید ارزیابی شود که این روزها نقش سفته بازان و نوسان گیران از رونق جزیره ای بورس کمتر شده است.در ماه های قبل سفته بازان با تجهیز نقدینگی های چند میلیارد تومانی براحتی در سهم های کوچک جولان می دانند و رکوردهای خیره کننده ای را به ثبت می رساندند اما در دو ماه گذشته مسیر بازار به سمت سهم های بزرگ تغییر پیدا کرده است.

در خیلی از محافل از شرایط کنونی بورس به عنوان رونق بازار یاد کرده اند.

وزیر اقتصاد هفته گذشته در گفت و گوی ویژه خبری حاضر شد و با خوشحالی از رشد بازار سهام سخن گفت.کرباسیان گفت : بورس در ۱۰۰ روز نخست دولت دوازدهم به قله ارزش خود رسید. در 100 روز اخیر در بازار بورس 11 درصد رشد شاخص داشتیم و نوسان نداشتیم و این مرهون صندوق تثبیت بازار سرمایه است که تشکیل دادیم و سیستم نظارتی را افزایش دادیم.

البته این خوشحالی و اعلام آمار رشد شاخص بورس توسط وزیر اقتصاد و رئیس شورای عالی بورس طبیعی است ، لکن واقعیت بازار سرمایه چیز دیگری است.در واقع رونق خاصی در بازار سهام اتفاق نیفتاده و تنها چند سهم بزرگ در بورس با تکانه های مثبت مواجه شده است.

هنوز در بورس سهام شرکت های ارزنده ای مثل پتروشیمی ها ، سیمانی ها ، پیمانکاری ها ، تجهیزاتی ها ، دارویی ها ، واسطه گری های مالی ، چند رشته ای ها و چندین و چند صنعت دارای مزیت نسبی دیگر در قیمت های چند سال پیش خود سیر می کنند و نوسان قیمت سهام این شرکت در روزها و هفته های متوالی به چند ریال و چند تومان خلاصه می شود.

از این رو هنوز بازار سهام نتوانسته اعتماد جمیع سرمایه گذاران را برای ایجاد یک رونق پایدار جلب نماید.نگاهی به ارزش معاملات بازار سهام نیز شاهد دیگری برای این ادعاست که رونقی در بورس اتفاق نیفتاده است.ارزش روزانه معاملات خرد سهام در بورس و فرابورس همچنان در محدوده 150 میلیارد تومان در نوسان است ، وقتی این متغیر مهم بتواند چند هفته متوالی دو برابر مقدار کنونی باشد می توان از آن به عنوان سیگنالی در جهت وقوع رونق در بازار سهام یاد کرد.

رونق در بازار سهام در رشد متغیرهای کلیدی همچون جهش ارزش معاملات و رشد شاخص بورس که نشانگر جهش قیمت سهام است معنا پیدا می کند ، حال آن که یک بررسی ساده نشان می دهد که رشد بورس به صورت دسته جمعی رخ نداده و محدود به چند صنعت خاص بوده است. از همین رو ارزش معاملات هم تنها چند روز توانسته به بالای 200 میلیارد تومان برسد.

جدول زیر روایتگر ارزش معاملات در هفته های سپری شده از سال 96 است.در این جدول ارزش معاملات خرد سهام یک دماسنج کلیدی به شمار می رود و حضور سرمایه گذاری واقعی را در بورس روایت می کند.

از شرایط کنونی بازار سهام شاید بتوان به عنوان یک دوره پیش رونق یاد کرد.خیلی از تحلیل گران امیدوار هستند که در هفته های پیش رو همان طوری که بازار مسکن در مقدار و حجم معاملات حرکت کرده و از آنجا که بازار طلا و سکه هم دوباره مورد توجه قرار گرفته ، بورس هم رونق جدی تری به خود بگیرد.

اکنون همه چیز برای رشد بورس مهیا شده است.نرخ دلار به عنوان یک متغیر اساسی در افزایش سود شرکت های صادر کننده مثل پتروشیمی ها ، فولادی ها و سنگ آهنی ها و ... روی 4200 تومان قرار گرفته است. نرخ سود بانکی مهار شده و روی عدد 15 درصد درجا می زند.بازار مسکن و طلا حرکت کرده اند و احتمالا گزارش های 9 ماهه خوبی روانه سامانه کدال خواهد شد.اگر ریسک تصمیم کنگره درباره برجام و اقدامات غیر قابل پیش بینی رئیس جمهور آمریکا نبود ، با اعتماد به نفس بیشتری می شد درباره رونق احتمالی بورس در زمستان 96 سخن گفت.

مهار سکه بورسی

در بازار آتی سکه هم عمق بازار با برخی اقدامات زیرپوستی تقویت شده است.بررسی ها نشان می دهد در این بازار فاصله خریدار و فروشنده کم شده و نقدشوندگی بازار بالا رفته است.

در واقع با مدیریت دقیق بازار ، این روزها معاملات آتی سکه شاهد آرامش بیشتری نسبت به بازار نقدی است.در حالی که در بانک کارگشایی همچنان تقاضا برای خرید سکه زیاد است اما در بورس کالا سررسید 97 سکه که به نزدیک یک میلیون و 700 هزار تومان رسیده بود مهار شده و به سطح یک میلیون و 650 هزار تومان رسیده است. در واقع این روزها واسطه ها به بازار آتی مهاجرت پیدا کرده اند و ولی سفته بازها خارج شده اند تا میدان برای فعالان خرد بازتر از قبل شود.

سید عباس موسویان دبیر کمیته فقهی سازمان بورس اخیرا به حراج سکه از سوی بانک کارگشایی اشاره کرده و گفته است: اگر حجم سکه در بازار از حد طبیعی کاهش پیدا کند، ممکن است بازار را دچار حباب کند لذا حراج سکه از سوی بانک مرکزی باید در جایگاه خود رصد شود تا متناسب با نیاز و مصرف داخلی تدابیری برای آن اندیشیده شود. بنابراین باید از اقدامات هیجانی در این خصوص اجتناب کرده و حراج سکه به صورت کارشناسی صورت بگیرد نه موردی و مقطعی؛ این در حالی است که بانک مرکزی در کنار حراج سکه در بانک کارگشایی می تواند از بازار مشتقه سکه هم استفاده کند تا به طور مستمر امکان پوشش نوسانات قیمتی را داشته باشد.

اگر بخواهیم کمی علمی تر با مساله برخورد نماییم توجه شما را به نتایج مطالعه‌ای که در دانشگاه کردستان توسط احمد محمدی، خالد احمدزاده (اساتید دانشگاه کردستان) و زینب سواری(دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد این دانشگاه) در خصوص ارتباط بازار نقدی و آتی سکه از زمان راه اندازی این قراردادها انجام شده است جلب می کنم. نتایج تحقیق مذکور برخلاف برخی از مطالعات داخلی و خارجی و همراستا با برخی دیگر از مطالعات داخلی و خارجی نشان می دهد:

نخست، راه اندازی قراردادهای آتی تأثیری بر نوسانات بازار نقد نداشته است. نتایج نشان می دهد که یکی از دلایل اصلی و اساسی نوسانات بازار نقد طی سال های ۹۰ تا ۹۲ افزایش نرخ ارز بوده است. نتیجه اخیر با گزارش مرکز پژوهش های مجلس در این خصوص مطابقت دارد.

دوم، نوسانات از بازار نقدی به سمت بازار آتی حرکت و سرریز کرده است. به عبارتی بهتر این نوسانات بازار نقد است که به نوسانات بازار آتی دامن زده است و عکس آن صادق نیست.

سوم، درصورت انتشار اطلاعات جدید ابتدا بازار نقد و سپس بازار آتی به آن واکنش نشان می دهد.با توجه این موضوع بعید است که بازار آتی به نوسانات بازار نقد دامن زده باشد.

به نظر می رسد اگر دلار در همین محدوده ها باقی بماند ، سکه هم شانسی برای رشد ندارد.

زمانی برای مستی ارزهای دیجیتال!

این روزها رشد قیمت ارزهای دیجیتال که در صدر آن ها بیت کوین قرار دارد سرمایه گذاران زیادی را برای ورود به این بازار تحریک کرده است.اما هر چند در رسانه ها هر روز نظاره گر رکوردهای جدید توسط بیت کوین هستیم ، هنوز ساز و کار معامله ارزهای دیجیتال در ایران مشخص نیست.

ارزهای دیجیتال یک فرم پول الترونیکی به صورت رمزنگاری شده هستند که برای مبادلات و تراکنش های مالی با هدف حذف واسطه ها و امنیت بیشتر طراحی شده اند.تفاوت ارزهای دیجیتال با ارزهای سنتی استفاده از فناوری غیر متمرکز یا بلاک چین است. در واقع برای انجام تراکنش های مالی و مبادلات نیاز به واسطه هایی نظیر دولت، بانک و موسسات مالی نیست و تحت کنترل کامل خود کاربر است. در صورتی که ارزهای سنتی تحت کنترل بانک ها دولت ها و موسسات مالی هستند.بلاک چین یک پایگاه داده (دیتا بیس) توزیع شده است. فناوری بلاک چین تقریبا مانند امضای دیجیتال عمل می کند. بلاک چین یک فناوری متن‌باز است و کسی مالک آن نیست. این فناوری یک مجری مرکزی برای تأیید تراکنش‌های انجام شده ندارد و به‌صورت خودکار شبکه را تنظیم می‌کند.نحوه کارکرد بلاک چین به این صورت هست که هر تراکنش یک کد هش (Hash) 64 کاراکتری تولید می‌کند. این کد با کد هش قبلی ترکیب می‌شود تا یک بلاک جدید ایجاد کند. هر بلاک با استفاده از بلاک‌های جدید، یک ترتیب خطی، زمانی و رشته کاراکترهای یک‌بارمصرف تولید می‌شود. به همین دلیل دست‌کاری و ایجاد اطلاعات نادرست و غیرقابل ردیابی، تقریباً غیرممکن است.

از جمله مزایای استفاده از ارزهای دیجیتالی می توان به امنیت بالا به دلیل رمزنگاری شدن، شفافیت، کارمزد پایین تراکنش و انتقال سریع اشاره کرد.بیت کوین اولین و محبوب ترین ارز دیجیتالی رمزنگاری شده است که در سال ۲۰۰۹-۲۰۰۸ توسط شخصی بنام ساتوشی ناکاموتو به دنیا معرفی شد.بیت کوین نوعی ارز دیجیتالی غیر متمرکز برای انجام تراکنش های مالی به صورت همتا به همتا و بدون نیاز به واسطه به شمار می رود. بیت کوین هیچ گونه پشتوانه فیزیکی ندارد اما شامل تمام کاراکترهای پولی است با این تفاوت که یک ارز ضد تورم به حساب می آید.بعد از بیت کویین ارزهای دیجیتالی دیگری هم به وجود آمد که از آن ها به عنوان الت کوین یاد می شود. معروفترین ارزهای دیجیتالی اتریوم، لایت کوین، ریپل، داش، زدکش، و مونرو هستند.در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰۰ ارز دیجیتالی در دنیا در حال تجارت هستند. برای انتخاب یک ارز دیجیتالی مناسب باید به ویژگی های منحصر به فرد، امنیت و میزان پذیرش و مقبولیت آن در کشورها و شرکت های بزرگ توجه کرد.

علت رشد قابل توجه بیت کوین ؟؟

مهراد پایدار تحلیل گر بازارهای مالی در برابر این پرسش که چرا بیت کوین در ماه های گذشته چنین رشد قیمتی قابل توجهی را تجربه کرده ابراز داشت: در خصوص رشد اخیر بیت کوین می توان دلایل زیادی را بیان کرد. اما مهمترین آن ها می تواند مقبولیت روز افزون ارزهای دیجیتالی در بین مردم و بازرگانان و همچنین پوشش های خبری و رسانه ای اخیر اشاره کرد.وی اضافه کرد: از طرفی شایعاتی پیرامون تصمیم وال استریت برای اضافه کردن موقعیت های خرید و فروش آتی ارزهای دیجیتالی است. اخیرا هم امازون در اقدامی ۳ دامین ارزهای دیجیتالی را به ثبت رسانده که گمانه زنی ها برای ورود جدی به دنیای ارزهای دیجیتالی را بیش از پیش در افکار عمومی تقویت کرده است. البته عده ای معتقدند هدف امازون اتریوم است و نه بیت کوین.

این کارشناس بازارهای مالی در خصوص این که در کشور ما معاملات این گونه ارزها قانونی است یا خیر گفت: درباره قانونی بودن یا نبودن ارزهای دیجیتالی می توان تنها به این نکته اشاره کرد که سیاست هر کشور در مقابل این ارزها چیست. برخی موافقند و برخی مخالف اما مساله ای که این روزها دیده می شود این است که دولت های مخالف به جای انکار و ممنوعیت خود به فکر ایجاد ارزهای دیجیتالی بر اساس واحد پول کشور خود هستند. مثل روسیه که اخیرا ولادیمیر پوتین دستور صدور ارز رمزنگاری شده سایبر روبل را صادر کرده است. در ایران نیز اخیرا صحبت هایی پیرامون معاملات بیت کوین شده است.

در ایران بورس کالا برای راه اندازی بازار ارزهای دیجیتال اعلام آمادگی کرده است.به نظر می رسد تا عده زیادی از محل سرمایه گذاری در این بازار دچار زیان های سنگین نشده اند باید زودتر نسبت به سازو کار معاملاتی آن در کشور فکری کرد.

اخیرا بورس کالای شیکاگو برای راه اندازی معاملات پرطرفدارترین ارز دیجیتال دنیا یعنی بیت کوین پیش قدم شده تا ایجاد بازار فیوچرز ارز دیجیتال در بورس کالای ایران هم جدی گرفته شود!

سایت رسمی CME اعلام کرد : بورس کالای شیکاگو به عنوان بزرگترین و متنوع ترین بازار آتی در دنیا در تاریخ 31 اکتبر اعلام کرد که قصد دارد در هفته های آخر سال 2017 معاملات آتی بیت کوین را راه اندازی کند و هم اکنون در حال سپری کردن دوره آزمایشی است که طبق مقررات باید پشت سر بگذارد.

این قرارداد جدید به صورت نقدی و بر مبنای نرخ مرجع بیت کوین(BRR) در بورس کالای شیکاگو تسویه می شود. این نرخ مرجع به صورت روزانه بر مبنای دلار آمریکا تعیین می گردد. قرارداد های آتی بیت کوین در بورس کالای شیکاگو پذیرش شده و تابع قوانین و مقررات این بورس خواهند بود.

چندی پیش مدیرعامل بورس‌کالای ایران از آغاز یک برنامه جامع برای بررسی مزایای بیت کوین در ایران خبر داده بود.

روزنامه نگار اقتصادی و کارشناس بورس