حال و روز بازار فولاد ممکن است بدتر شود؟

بازار فولاد جهان با مشکل مازاد عرضه مواجه است و در این میان، افزایش قیمت ها و تلاش های چین برای کاهش ظرفیت تولید نتوانسته از نگرانی ها بکاهد.

مدیران کارخانه های تولیدکننده فولاد معتقدند در سرتاسر جهان مازاد ظرفیت تولید، سلامت صنعت فولاد را تهدید می کند. تلاش ها برای جلوگیری از واردات فولاد به برخی مناطق نیز نتوانسته این مشکل را حل کند. مدیر گروه نوکور آمریکا در سخنرانی خود در نشست سالانه انجمن جهانی فولاد گفت: "وضعیت مازاد عرضه فولاد نگران کننده شده است. این عامل سبب افزایش قابل ملاحظه صادرات می شود که در برخی موارد به شکل غیر قانونی صورت می گیرد بدین معنا که برخی کشورها قیمت ها را پایین می آورند تا زمینه برای صادرات محصولات فولادی شان فراهم شود."

مشکل مازاد ظرفیت تولید در سال های اخیر وجود داشته و مشکلاتی برای فعالان بازار به وجود آورده است: هنگامی که کارخانه ها با ظرفیت پایین به فعالیت خود ادامه می دهند از مواد خام به شکل غیر کارا استفاده می کنند و تولیدکنندگان مجبور می شوند قیمت ها را پایین آورند تا بتوانند قرارداد فروش منعقد کنند و هزینه های ثابت بالای خود را پوشش دهند. اما اخیراً یکی دیگر پدید آمده است. اتهام هایی درباره رویه های تجاری غیرعادلانه مطرح شده که زمینه را برای اتخاذ تدابیر حمایت گرایانه در برخی کشورها از جمله آمریکا فراهم کرده است.

دو سال پیش کاهش شدید قیمت فولاد حاصل افزایش مداوم صادرات این ماده خام از سوی چین بود. این امر به کاهش شدید سود شرکت های بزرگ تولید کننده فولاد از جمله آرسلور میتال، پوسکو و یو اس استیل و حذف تعداد زیادی از فرصت های شغلی شد. همچنین نسبت به آینده صنعت فولاد در اقتصادهای توسعه یافته سوالاتی مطرح شد. مقامات اروپایی و آمریکایی در واکنش به این وضعیت، تعرفه هایی برای واردات محموله های فولاد با قیمت ارزان تر از هزینه تولید، تعیین کردند. همچنین دونالد ترامپ دستور داده تحقیقاتی درباره اینکه آیا واردات فولاد امنیت ملی آمریکا را تهدید می کند انجام شود. قرار بود نتیجه این تحقیقات در تابستان مشخص شود اما ارائه گزارش به تعویق افتاده است.

از آن زمان شرایط بازار فولاد بهتر شده و سود شرکت های فعال در این حوزه افزایش یافته است اما مدیران شرکت های بزرگ فولادسازی همچنان درباره بازار و مازاد ظرفیت تولید نگران هستند. رئیس شرکت اروپایی یوروفر و یکی از مدیران شرکت آرسلور میتال می‌گوید: "دامپینگ بزرگترین تهدید فوری برای صنعت فولاد است. مازاد ظرفیت تولید در بلند مدت به نفع هیچ کس نیست."

چین که نیمی از فولاد جهان را تولید می کند مورد بیشترین انتقادها قرار گرفته است. دولت ها و شرکت های غربی چین را متهم می کنند که با کمک به کارخانه های زیانده فولادسازی خود زمینه را برای صادرات مازاد تولید به دیگر کشورهای جهان فراهم می کند.

همزمان با کاهش نرخ رشد اقتصادی چین، کارخانه های فولادسازی این کشور که بسیاری از آنها تحت حمایت دولت هستند از صادرات برای ادامه حیات استفاده می کنند. بین سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ میزان صادرات فولاد چین بیش از دو برابر شده و به ۱۱۲ میلیون تن رسیده است. این رقم از کل مصرف فولاد آمریکا بیشتر است البته اخیراً از صادرات فولاد چین کاسته شده است.

بنا به تخمین سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، باآنکه سال گذشته میلادی 1.67 میلیارد تن فولاد در جهان تولید شد، برای تولید ۷۳۷ میلیون تن فولاد دیگر، ظرفیت نصب شده وجود دارد البته این سازمان معتقد است امسال به دلیل افزایش تقاضای جهانی، میزان مازاد عرضه به ۷۰۰ میلیون تومان کاهش خواهد یافت.

همچنین چین اعلام کرده ۷۰ درصد برنامه کاهش۱۵۰ میلیون تن ظرفیت تولید فولاد را اجرا کرده است. از سوی دیگر قدم های برای ادغام کارخانه فولادسازی برداشته است. با این کار، کارخانه های کمتر رقابتی و کوچک عملاً از بازار هذف می شوند. برای مثال سال گذشته ادغام شرکت بائو استیل و ووهان آیرون اند استیل به ایجاد دومین شرکت بزرگ فولادسازی از لحاظ ظرفیت تولید پس از آرسلورمیتال منجر شد.

اما باآنکه صادرات فولاد چین کاهش یافته اما درخواست‌هایی برای کاهش بیشتر وجود دارد. بیش از نیمی از مازاد ظرفیت تولید فولاد جهان در چین است بنابراین مشکل ابتدا باید در این کشور حل شود. مدیران شرکت های اروپایی و آمریکای شمالی معتقدند اگر واردات فولاد به متوسط تاریخی کاهش یابد احتیاجی نیست در این مناطق از ظرفیت تولید کاسته شود.

نکته مهم این است که احتمال دارد کاهش ظرفیت تولید فولاد در چین در اثر افزایش تولید در دیگر کشورها جبران شود. دولت هند اعلام کرده قصد دارند ظرفیت تولید خود را تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر کرده و به ۳۰۰ میلیون تن در سال برساند. مدیر انجمن جهانی فولاد می گوید هم اکنون میزان کافی ظرفیت تولید فولاد برای تامین نیاز به این ماده خام تا ۲۰ سال آینده وجود دارد و به همین دلیل منطقی نیست بر ظرفیت تولید افزوده شود. البته در برخی کشورها توسعه زیرساخت ها با سرعت در حال اجراست و به همین دلیل لازم است تولید فولاد در آن کشورها افزایش یابد.

البته در باره افزایش ظرفیت تولید فولاد نگرانی هایی وجود دارد. بنا به تخمین سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، در نیمه نخست سال جاری میلادی ظرفیت تولید فولاد در جهان 2.36 میلیارد تن بوده که نسبت به سال گذشته میلادی تنها 0.6 درصد کمتر است. به نظر می رسد خارج از چین بر میزان ظرفیت تولید افزوده شده و این ریسک بزرگ برای قیمت ها و سود شرکت های فعال در این حوزه است. در حال حاضر مازاد ظرفیت تولید فولاد در جهان 730 میلیون تن است.

در زیر تغییرات میزان مازاد ظرفیت تولید فولاد در جهان در 12 سال اخیر نشان داده شده است.