بازارها بر سر سرمایه گذاران آوار شدند؛ حالا باید چه کرد؟

روز گذشته قیمت سنگ آهن، نفت، طلا، ارزش دلار و شاخص های مالی در برخی بورس های بزرگ جهان کاهش یافتند و نکته نگران کننده این است که برخی تحلیلگران معتقدند روند اصلاح در بازارهای یاد شده برای مدتی ادامه پیدا خواهد کرد.

دیروز قیمت نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب با 4.7 درصد و 4.9 درصد کاهش به 48.4 دلار و 45.5 دلار در هر بشکه رسید. قیمت طلا پس از دو روز کاهش، در محدوده 1229 دلار نوسان کرد و قیمت سنگ آهن به 65 دلار کاهش یافت. ارزش دلار در برابر یورو و پوند انگلستان که روز چهارشنبه رشد کرده بود، پایین آمد و شاخص های مالی در بورس آمریکا اندکی کاهش یافتند.

در هفته های اخیر چند عامل سبب شده دیدگاه سرمایه گذاران و فعالان بازار در باره شرایط حاکم بر بازارها و افق اقتصاد جهان تغییر کند و همین تغییر، زمینه وضعیت بحرانی را در بازارهای مختلف فراهم کرده است. در واقع سرمایه گذارانی که قبل از آغاز روند کاهش قیمت ها وارد بازار شده اند در این مدت بطور کامل در زیان بوده اند و نباید انتظار داشته باشند در آینده نزدیک این زیان جبران شود.

در واقع می توان گفت، بازارها بر سر سرمایه گذاران آوار شده اند و آواربرداری مدتی طول خواهد کشید. در ادامه به بررسی عوامل اصلاح شدید در شاخص های مالی و قیمت مواد خام اشاره می کنیم.

اواخر سال گذشته میلادی هنگامیکه پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا اعلام شد قیمت مواد خام و شاخص های مالی در بورس های بزرگ وارد روند رشد سریع شدند زیرا همه امیدوار بودند تحقق وعده های انتخاباتی ترامپ به رونق اقتصاد آمریکا و جهان و افزایش مصرف مواد خام منجر شود. همچنین توافق اوپک بر سر کاهش تولید نفت این باور را پدید آورده بود که خیلی زود تعادل بین عرضه و تقاضا برای این ماده خام ایجاد خواهد شد و قیمت ها افزایش می یابند.

خنثی شدن "اثر ترامپ"

ترامپ وعده داده بود از مالیات ها خواهد کاست، مقررات دست و پاگیر را حذف خواهد کرد و هزار میلیارد دلار صرف توسعه زیرساخت های آمریکا خواهد کرد. طبیعی است که تحقق این وعده ها می تواند به بهبود شرایط اقتصادی و افزایش سوددهی شرکت های بورسی منجر شود و در آن زمان، سرمایه گذاران با این منطق ریسک بالاتری پذیرفتند.

همچنین انتظار می رفت مصرف مواد خام بویژه فلزات پایه به سرعت افزایش یابد. بدین ترتیب شاهد بودیم که قیمت مس و روی به ترتیب به محدوده 6200 دلار و 2950 دلار در هر تن رسید. بخشی بزرگ از رشد قیمت ها حاصل سفته بازی و هیجان های غیرمنطقی سرمایه گذاران بود.

اما در هفته های اخیر مشخص شده که تحقق وعده های ترامپ آسان نیست. البته اطرافیان او به تلاش خود برای پیشبرد اهداف تعیین شده برای تحقق وعده ها ادامه می دهند و یکی از دلایل بالا باقی ماندن شاخص های مالی در بورس آمریکا، امید به موفق شدن آنهاست. اخیرا ترامپ تلاش کرد برنامه خدمات درمانی دولت اوباما را لغو کند اما نتوانست در کنگره اجماع نظر پدید آورد و پیشنهاد او از بحث خارج شد. حال وزارت دارایی آمریکا برنامه کاهش مالیات ها را تدوین کرده و قرار است کنگره در باره آن نظر دهد.

رشد اقتصاد چین کند است

دومین عامل اصلاح شدید بازارها بویژه بازار فلزات پایه، توجه سرمایه گذاران به این واقعیت است که قرار نیست مصرف این مواد در چین که بزرگ ترین مصرف کننده آنهاست رشدی قابل ملاحظه داشته باشد. اقتصاد چین امسال رشدی در محدوده 6.5 درصد دارد که پایین تر از نرخ مربوط به سال گذشته (6.9 درصد) است.

از سوی دیگر دولت چین امسال سرعت اجرای اصلاحات در بخش های مختلف اقتصاد را بیشتر می کند. کاهش مازاد ظرفیت تولید در صنایع و محدود کردن سیاست های حمایتی در بخش های زیرساختی و ساخت و ساز، زمینه را برای ثبات اقتصاد فراهم می کند اما همزمان از رشد مصرف فلزات پایه کاسته خواهد شد. انتظار می رود میزان وام دهی ها نیز کاهش یابد.

تنش در روابط تجاری چین و آمریکا

در ماه های اخیر تلاش هایی از سوی دولت ترامپ برای کاستن از کسری بودجه این کشور با چین انجام شده و این تلاش ها ادامه پیدا خواهد کرد. مقامات اقتصادی دو طرف مشغول مذاکره برای کاستن از این کسری هستند و در کنار این موضوع باید به برنامه دولت آمریکا برای بالا بردن تعرفه واردات کالاهای چینی توجه کرد.

اگر اقدامات دولت آمریکا در این زمینه نسنجیده باشد چین نسبت به آن واکنش نشان می دهد. بسیاری از تحلیلگران در باره بروز جنگ تجاری بین دو کشور هشدار داده اند.

اخبار اقتصادی اخیر امیدبخش نبوده است

در هفته های اخیر برخی گزارش ها از اقتصاد منطقه یورو، آمریکا و چین مثبت نبوده و همین عامل تردیدهایی درباره رونق اقتصاد جهان در سال جاری میلادی پدید آورده است. برای مثال اقتصاد آمریکا در سه ماهه نخست امسال 0.7 درصد رشد کرده و شاخص فعالیت های تولیدی و خدماتی در برخی اقتصادهای بزرگ کاهش یافته است.

بازار نفت افق روشنی ندارد

از پیش هشدارهایی در باره فشارهای شدید بر قیمت نفت مطرح شده بود. نکته بسیار مهم این است که در سال جاری میلادی با آنکه برنامه کاهش عرضه نفت اجرا شده ذحیره نفت آمریکا به سرعت افزایش یافته و این به معنای تاثیر اندک برنامه یاد شده است.

اوپک و کشورهای تولیدکننده نفت غیرعضو این سازمان که در برنامه کاهش عرضه نفت همراه هستند، بزودی در باره تمدید دوره اجرای این برنامه تصمیم گیری خواهند کرد. پیش بینی شده این برنامه تا پایان سال تمدید شود اما افزایش عرضه نفت از سوی آمریکا به معنای تداوم مازاد عرضه نفت در ماه های آینده است.

به همین دلیل تحلیلگران معتقدند احتمال کاهش بیشتر قیمت ها وجود دارد و سرمایه گذاران نباید تصور کنند معجزه ای در بازار نفت رخ خواهد داد.

اکنون چه باید کرد؟

واقعیت این است که اکنون بسیاری از سرمایه گذاران به دلیل کاهش شاخص های مالی و قیمت مواد خام، در زیان هستند. آندسته از سرمایه گذاران که قبل از آغاز روند کاهش وارد بازار شده اند وضعیت وخیم تری دارند.

اما نباید وحشت زده شد. نهادهای بین المللی پیش بینی کرده اند وضعیت اقتصادی جهان در سال جاری میلادی بهتر از سال قبل است و نیز بازارهای مختلف پس از افت و خیزهای اخیر به سمت ثبات حرکت خواهند کرد. البته در باره بازارهای مالی باید به این نکته اشاره کرد که اصلاح قیمت ها هنوز کامل نشده است.

نکته دیگری که اقتصاددان ها بر آن تاکید دارند و داده های اقتصادی موید آن است این است که اصلاح در برخی بازارها به پایان خود نزدیک شده است. برای مثال قیمت فلزات پایه به میزانی قابل ملاحظه کاهش یافته و بعید است این روند نزولی برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند.

از سوی دیگر بانک مرکزی آمریکا معتقد است ضعف اقتصاد این کشور در سه ماهه نخست سال جاری میلادی ادامه پیدا نخواهد کرد. در منطقه یورو نیز داده های اقتصادی امیدبخش هستند.

در واقع اخیرا هیجان هایی که سبب رشد شدید در قیمت ها شده بود کاهش یافته و بازارها به سمت منطقی شدن حرکت کرده اند. اساسا احتمال بروز بحران در بازارها یا رکود در اقتصاد جهان بسیار بسیار کم است. اما سرمایه گذارانی که هیجانی عمل کرده اند تاوان این رفتار را پس خواهند داد.

در هفته ها و ماه های آینده همزمان با منطقی شدن قیمت ها در بازارهای مالی و مواد خام از افت و خیزها کاسته می شود.