رفع برخی سوء تفاهم های خطرناک سرمایه گذاران

اکنون که هیجان های حاصل از رشد شدید قیمت سنگ آهن طی ماه های اخیر، از میان رفته و شاهد کاهش قیمت ها به زیر 70 دلار در هر تن هستیم این پرسش برای سرمایه گذاران مطرح است که قیمت منطقی سنگ آهن چه میزان است.

روز جمعه قیمت هر تن سنگ آهن با عیار 62 درصد در چین در محدوده 67 دلار قرار گرفت. این رقم 30 درصد پایین تر از اوج قیمت ها در هفده ماه اخیر یعنی 94.8 دلار است که اواخر ماه فوریه مشاهده شد. قیمت سنگ آهن مانند دیگر مواد خام، تحت تاثیر عواملی قرار دارد که اخیرا سبب کاهش رونق بازار شده اند.

روش معمول پیش بینی قیمت ها این است که میزان عرضه و تقاضا و هزینه تولید در نظر گرفته می شود اما یک درس مهم که فعالان بازار سنگ آهن سال گذشته فرا گرفتند این است که عامل اصلی موثر بر قیمت ها، سیاست های دولت چین در بخش های زیرساختی و ساخت و ساز مسکن است.

قیمت سنگ آهن در دوم دسامبر سال 2015 در سطح 38.5 دلار قرار گرفت و تا فوریه سال جاری میلادی قیمت ها با 150 درصد افزایش به نزدیکی 99 دلار رسید. این افزایش که سبب تعجب سرمایه گذاران و فعالان بازار شد حاصل تصمیم دولت چین برای حمایت از توسعه زیرساخت ها و بخش مسکن بود. این بخش مصرف کننده اصلی فولاد است.

اما امسال انتظار می رود دولت چین از میزان حمایت های خود از ساخت و سازها بکاهد و این به معنای کاهش تقاضا برای فولاد و سنگ آهن است. اگر این پیش بینی تحقق یابد که احتمال آن زیاد است، فشار بر قیمت فولاد و سنگ آهن زیاد خواهد بود. در نظرسنجی از صدها شرکت کننده در اجلاس سنگ آهن در سنگاپور مشخص شد بدبینی در باره افق قیمت ها افزایش یافته است.

در این نظرسنجی، یک سوم پاسخ دهندگان معتقد بودند طی ماه های آینده قیمت سنگ آهن بین 60 دلار تا 70 دلار قرار خواهد داشت اما نیمی از پاسخ دهندگان پیش ببنی کردند قیمت ها به زیر 60 دلار کاهش خواهد یافت.

این پرسش مطرح است که قیمت سنگ آهن صادراتی به چین طی ماه های آینده چه میزان خواهد بود و برای توقف صادرات سنگ آهن از سوی تولیدکنندگان کوچک، قیمت ها باید تا چه حد پایین آید؟

بخش عمده تخمین ها حول رقم 60 دلار نوسان می کند. این رقمی است که در آن 90 درصد عرضه سنگ آهن به چین سودده است. مسلما قیمت های بالاتر طی ماه های اخیر سبب افزایش عرضه سنگ آهن به چین از سوی کشورهایی شده که "عرضه کنندگان جایگزین" محسوب می شوند یعنی کشورهایی غیر از استرالیا، برزیل و آفریقای جنوبی.

آمار گمرک چین نشان می دهد در سه ماهه نخست سال جاری میلادی 270.9 میلیون تن سنگ آهن به این کشور وارد شده است. این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل 12.2 درصد بالاتر است.

با آنکه در این مدت عرضه کنندگان بزرگ سنگ آهن میزان بالاتری از این ماده خام به چین صادر کرده اند اما رشد صادرات آنها کمتر از رشد صادرات سنگ آهن از سوی عرضه کنندگان جایگزین بوده است. برای مثال، صادرات سنگ آهن استرالیا به چین 10.8 درصد و صادرات سنگ آهن برزیل به چین 3.8 درصد افزایش یافته در حالیکه صادرات سنگ آهن هند به چین با 332.4 درصد افزایش به 9.9 میلیون تن رسیده است. در سه ماهه نخست امسال صادرات سنگ آهن ایران به چین 113.4 درصد افزایش یافت.

مسلما بخش عمده سنگ آهن صادراتی به چین از سه صادرکننده اصلی تامین می شود اما نکته مهم این است که افزایش قیمت ها سبب شده عرضه کنندگان جایگزین به سرعت وارد بازار شوند. در سه ماهه نخست سال جاری میلادی، عرضه کنندگان جایگزین 13.9 درصد سنگ آهن مورد نیاز چین را تامین کردند در حال که در کل سال گذشته میلادی، سهم آنها از تامین این ماده خام برای چین 12.2 درصد بود.

حال این سوال مطرح است که با توجه به کاهش قیمت سنگ آهن، عرضه سنگ آهن از سوی عرضه کنندگان جایگزین با چه سرعت متوقف خواهد شد.

یکی از تولیدکنندگان سنگ آهن از هند می گوید، "اگر قیمت ها به زیر 70 دلار برسد عرضه را متوقف خواهد کرد." کارشناسان بازار سنگ آهن معتقدند از 100 میلیون تن سنگ آهنی که سالانه از سوی عرضه کنندگان جایگزین تامین می شود، عرضه 50 میلیون تن در صورت کاهش قیمت ها متوقف خواهد شد.

سه شرکت بزرگ معدنی استرالیا یعنی بی اچ پی بیلیتون، ریوتینتو و فورتسکیو توانسته اند هزینه نقدی تولید هر تن سنگ آهن را به محدوده 15 دلار کاهش دهند. با در نظرگرفتن دیگر هزینه ها از جمله حمل و نقل، هزینه تمام شده تولید هر تن سنگ آهن برای آنها به سطح 40 دلار می رسد. این بدان معناست که تا وقتی قیمت سنگ آهن بالای 40 دلار است عرضه آن از سوی شرکت های یاد شده سودده است. برای شرکت معدنی ویل اس ای برزیل نیز شرایط به همین شکل است.

در مجموع به نظر می رسد برای توقف صادرات سنگ آهن از سوی عرضه کنندگان جایگزین لازم است قیمت ها برای مدتی زیر 60 دلار باشد.

در زیر نمودار تغییرات قیمت هر تن سنگ آهن در یک سال اخیر مشاهده می شود: