طرح های توسعه مس در چند قاب

تاریخچه و معرفی شرکت ملی مس

شرکت ملی مس ایران در سال 1351 تشکیل و در سال 1362 به بهره برداری رسید. شرکت کلیه مراحل استخراج، بهره برداری از معادن مس، تولید محصولات پرعیار شامل کنسانتره و محصولات مسی نظیر کاتد، اسلب و مفتول را انجام می دهد.

معادن و مراکز تولید

معادن شرکت به شرح زیر است:

مراکز تولید شرکت مطابق جدول زیر است:

استراتژی آتی شرکت

تبدیل شرکت ملی صنایع مس به 2 شرکت زیر مجموعه (مس سرچشمه و مس آذربایجان) و فعالیت به صورت هلدینگ، با هدف افزایش کارایی و بهره وری و نیز جلوگیری از هزینه های مازاد برنامه آتی شرکت است. با ثبت این هلدینگ به عنوان شرکت سرمایه گذاری، کلمه ملی از نام این شرکت حذف می شود. 2 شرکت یاد شده، با مدیریت مستقل و در چارچوب سیاستگذاری و نظارت سهامدار عمده در هلدینگ شرکت مس فعالیت خواهند کرد و در زمان مناسب وارد بورس می شوند.

معادنی که در بخش فوق لیست شده اند متعلق به شرکت و در حال تولید یا توسعه هستند و سایر پهنه ها یا معادن دیگر تحت اختیار بخش خصوصی یا ایمیدرو هستند.

سهامداران

سهامداران شرکت ملی مس در جدول زیر ارائه شده است.

روند افزایش سرمایه

روند افزایش سرمایه شرکت ملی مس در جدول زیر ارائه شده است.

طرح های توسعه شرکت ملی مس

احداث کارخانه پالایشگاه خاتون آباد

پالایشگاه مس خاتون‌آباد در دو فاز 100,000 تنی در 50 کیلومتری غرب سرچشمه در حال احداث است. این پروژه در کنار کارخانه ذوب خاتون‌آباد و برای تکمیل چرخه تولید مس، با ظرفیت مصرف 246 هزار تن مس آندی در سال که منجر به ایجاد ظرفیت برای 200 هزار تن مس کاتدی می‌شود، در نظر گرفته شده است.

تولید آزمایشی فاز اول این پروژه در بهمن‌ماه 1394 شروع شد و پایان آذرماه 1395 با ظرفیتی بالاتر از ظرفیت اسمی برای بهره‌برداری تحویل موقت شد. میزان تولید آزمایشی مس کاتدی در فاز اول پروژه از بهمن‌ماه 1394 تا بهمن ماه 1395 بالغ بر 50 هزار تن بوده است.

فاز دوم آن نیز در حال تکمیل مراحل ساخت است و پیش بینی می شود تا پایان سال 1395 بهره برداری آزمایشی از آن شروع شود.

طرح اصلاح کارخانه ذوب خاتون آباد

این طرح با ظرفیت ذوب 120,000 تن مس آندی به منظور اصلاح و بهبود تکنولوژی ذوب فلش و بازیافت گازهای تولیدی کارخانه ذوب در حال اجراست. احداث کارخانه اکسیژن، انبار کنسانتره جدید و اصلاح و توسعه ذوب و فلش باعث بهبود عملکرد سیستم های موجود کارخانه ذوب خاتون آباد می شود. با توجه به پیش بینی شرکت انتظار می رود بهره برداری آزمایشی این طرح در سال 96 یا 97 آغاز شود.

طرح توسعه کارخانه ذوب مس سرچشمه

طرح تغییر تکنولوژی کوره‌های قدیمی ذوب مس سرچشمه از ریورب به فلش و افزایش ظرفیت تولید مس آندی از 120,000 تن به 280,000 تن در پایان سال 1395 به بهره برداری خواهد رسید. این طرح در قالب شش پروژه تغییر تکنولوژی کارخانه ذوب از ریورب به فلش، پروژه طراحی ساخت و نصب سیستم جدید انتقال گاز خروجی کنورتورها، احداث کارخانه اکسیژن جدید، احداث انبار کنسانتره جدید با هدف افزایش ذخیره کنسانتره مورد نیاز کوره فلش، احداث کوره آند شماره چهارم و تعویض جرثقیل های ذوب انجام می شود. با تغییر نوع کوره ذوب از ریورب به فلش، میزان و راندمان تولید افزایش و مصرف انرژی و هزینه‌های عملیاتی کاهش می‌یابد.

ذوب کنسانتره با کوره های فلش بسیار مقرون به صرفه و با راندمان بالایی همراه است و برای ذوب کنسانتره در این کوره ها به جای سوخت های فسیلی از اکسیژن استفاده می شود که در نتیجه علاوه بر افزایش تولید، کنترل آلودگی محیط زیست را نیز به همراه خواهد داشت.شارژی که در کوره ریورب ریخته می شود، حداقل 20 الی 30 دقیقه زمان می برد تا ذوب شود اما در تکنولوژی جدید هنگامی که کنستانتره وارد کوره می شود تنها 2 ثانیه طول خواهد کشید تا ذوب شود و در نهایت عیار تولیدی نیز افزایش خواهد یافت.

در کنورتورها زمان دمش طولانی است تا جایی که 10 تا 11 ساعت زمان برای دمش سرباری مس لازم است اما بعد از اینکه از تکنولوژی فلش جدید استفاده شود چون عیار بالاست کل زمان سیکل 6 ساعت خواهد شد و سوخت مصرفی با استفاده از اکسیژن در فرایند ذوب کاهش پیدا می‌کند.

ضمنا گازی که از کوره ریورب خارج می‌شود دارای 2 درصد گوگرد است که تبدیل این گاز به اسید، کاری پر هزینه است ولی در زمانی که کوره فلش جدید راه اندازی شود درصد SO₂ در گاز خروجی فلش بالاست و کل گاز به کارخانه اسید انتقال داده می‌شود و در نتیجه آلایندگی برطرف خواهد شد.

طرح بازسازی و نوسازی پالایشگاه مس سرچشمه

در این طرح با تغییر تکنولوژی تولید از روش سنتی تهیه کاتد اولیه به روش کاتد دائمی علاوه بر افزایش کیفیت کاتد تولیدی، منجر به کاهش مصرف انرژی می شود. پیش بینی می شود این پروژه در پایان سال 1395 به بهره برداری برسد.

تجهیز معدن و احداث کارخانه تغلیظ چهل کوره زاهدان

معدن مس چهل کوره زاهدان یک معدن زیرزمینی با عیار مس 1.39% است که بالاترین عیار در بین معادن مس کشور را دارا می باشد. پیش بینی می شود بهره برداری آزمایشی پروژه تغلیظ چهل کوره زاهدان با ظرفیت اسمی 16,700 تن کنسانتره با خوراک ورودی 300،000 تن خاک، در سال 1396 آغاز شود. پیش بینی می شود این پروژه در طی دوره سه تا چهار ساله به ظرفیت اسمی برسد.

تجهیز معدن و احداث کارخانه تغلیظ درآلو

هدف از این پروژه تجهیز و بهره برداری از معدن درآلو کرمان به ظرفیت 7 میلیون تن خاک سولفوری با عیار 0.39% و تولید 100،000 تن کنسانتره مس با عیار 27% است.

این پروژه با مشارکت کنسرسیومی مرکب از شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان و شرکت سرمایه گذاری آتیه صبا (صندوق بازنشستگی کشوری) انجام خواهد شد. سهم شرکت ملی مس 35 درصد و سهم کنسرسیوم 65% است. پیش بینی می شود این پروژه در سال 1398 به بهره برداری برسد.

تجهیز معدن و احداث کارخانه تغلیظ چاه فیروزه

این پروژه با هدف بهره برداری از معدن مس چاه فیروزه کرمان با ظرفیت 7 میلیون تن خاک سولفوری با عیار 0.41% و تولید 100,000 تن کنسانتره مس با عیار 25% تعریف شده است. این پروژه با مشارکت شرکت های میدکو، گروه اقتصادی مفید و شرکت صنایع و معادن ماهان و سهم 35 درصدی شرکت ملی مس در سال 1398 به بهره برداری آزمایشی خواهد رسید.

تجهیز معدن و احداث کارخانه تغلیظ دره زار

این کارخانه با هدف تولید 142,000 تن کنسانتره با عیار 26% از 11,000,000 تن خاک سولفوری با عیار 0.38% تعریف شده است. پیش بینی می شود این طرح در سال 1398 به بهره برداری آزمایشی برسد.

احداث نیروگاه سیکل ترکیبی سمنگان سیرجان

این نیروگاه تحت مالکیت شرکت نیروگاهی سیکل ترکیبی کرمانیان (شرکت فرعی شرکت ملی مس) و با ظرفیت 492 مگاواتی با دو واحد گازی هر کدام به ظرفیت 166 مگاوات و یک واحد بخار به ظرفیت 160 مگاوات در حال احداث است که بهره برداری آزمایشی واحد های گازی نیروگاه آغاز شده است.

طرح احداث کارخانجات اسید کرمان

این طرح شامل دو پروژه کارخانه اسید سرچشمه با ظرفیت 610,000 تن و کارخانه اسید خاتون آباد با ظرفیت 600،000 تن می باشد. پیش بینی می شود این طرح در سال 1397 به بهره برداری آزمایشی برسد. بخشی از تامین مالی این طرح از طریق استمهال بدهی شرکت ملی مس بابت حقوق دولتی صورت گیرد.

احداث کارخانه هیدرومتالورژی سونگون، هیپ لیچینگ سونگون، آهک اهر و تجهیز و تغلیظ مس تفت از طرح های توسعه شرکت ملی مس است که در مرحله ارزیابی بوده و فعلا برنامه دقیقی برای اجرای آن وجود ندارد. ضمنا شرکت چند طرح توسعه در حوزه زیرساختی از جمله طرح جامع آب، طرح جامع برق و طرح انتقال آب از خلیج فارس دارد که طی سال جاری و سال های آینده به بهره برداری خواهد رسید.

ضمنا شرکت در بهمن ماه 93 پروژه تغلیظ مس سونگون با ظرفیت تولید 150,000 تن کنسانتره را افتتاح کرد. همچنین در شهریور ماه 1394 فاز دوم طرح تغلیظ مس سرچشمه با ظرفیت 160,000 تن به بهره برداری رسید. بررسی روند تولید کنسانتره شرکت این امیدواری را ایجاد می کند که این طرح ها در سال 1396 به ظرفیت اسمی برسند.

نکات مهم ترازنامه و گزارش حسابرس

• طبق گزارش حسابرس شرکت در سرفصل دریافتنی های تجاری و غیرتجاری و پیش پرداخت ها مبلغ 1,950 میلیارد ریال اقلام راکد و سنواتی وجود دارد که پیگیری شرکت در خصوص وصول طلب منجر به نتیجه نشده است. شرکت از این بابت تنها مبلغ 424 میلیارد ریال ذخیره در نظر گرفته است.
• طبق گزارش حسابرس شرکت بابت تعهدات صندوق بازنشستگی کارکنان خود در شش ماهه 1395 مبلغ 454 میلیارد ریال هزینه اکچوئری در نظر گرفته است. به نظر حسابرس آثار مالی ناشی از تعهدات تحقق یافته شرکت ملی مس شناسایی نشده است و همچنین دسترسی به اطلاعات و مستندات لازم برای محاسبه کسری ذخایر وجود نداشته است.

به نظر می رسد این صندوق و مطالبات آتی کارکنان رسمی شرکت تهدید و ریسک شرکت ملی مس در بلند مدت باشد. شرکت 2,100 نیروی انسانی (معادل 21% نیروی فعلی شرکت) مشمول صندوق بازنشستگی شرکت مس دارد که تعهدات آتی شرکت بابت پرداختی و میزان دارایی های صندوق در حال حاضر بایستی بررسی شود. البته بررسی در این زمینه نیاز به اطلاعات قابل اتکا دارد.

• بررسی ترازنامه نشان از کاهش 34 درصدی موجودی انبار و کاهش 68 درصدی تسهیلات دریافتی در 9 ماهه 95 نسبت به پایان سال مالی 94 دارد.
• بخش عمده مطالبات غیر تجاری شرکت مربوط به اشخاص وابسته شامل مطالبات از صندوق بازنشستگی کارکنان 168 میلیارد تومان و شرکت تعاونی اعتبار پیشرو 113 میلیارد تومان و شرکت های گروه شامل 101 میلیارد تومان از شرکت سیکل ترکیبی کرمانیان و شرکت تامین و انتقال آب خلیج فارس به میلغ 113 میلیارد تومان می باشد.
• شرکت در سرفصل سرمایه گذاری های بلندمدت مبلغ 200 میلیارد تومان سپرده بانکی با سود 20% و در سرفصل سایر دارایی ها مبلغ 134 میلیارد تومان سپرده بانکی دارد.
• حقوق و عوارض دولتی منطقه کرمان تا پایان سال 1394 قطعی و به مبلغ 547 میلیارد تومان در سرفصل حساب های پرداختنی های بلند مدت شناسایی شده است. در بخش قبلی عنوان شد که استمهال این بدهی ها با موافقت دولت صورت گرفته است و تصمیم بر سرمایه گذاری از این محل در ساخت کارخانجات اسید سولفوریک کرمان است. شرکت برای حقوق و عوارض دولتی منطقه آذربایجان برای سال های قبل و 6 ماهه 95 مبلغ 205 میلیارد تومان ذخیره در نظر گرفته است.
• عمده تسهیلات ارزی بلندمدت گروه به مبلغ 470 میلیارد تومان (134 میلیون یورو) مربوط به شرکت سیکل ترکیبی کرمانیان (شرکت فرعی ملی مس با 100%سهام) است.

نسبت های مالی

شرکت در طی دوره 89-94 با افزایش نسبت های فعالیت و کاهش نسبت های سودآوری و نقدینگی روبرو بوده است. برای درک بهتر روند تغییرات، نمودار های ذیل ارائه شده است.