ارز فقط در بورس مهار می شود

بورس24 : با توجه به اوج گیری نرخ ارزهای مختلف از جمله دلار طی روزهای اخیر، نبودی بازار متشکل برای پوشش نوسانات نرخ ارز فعالیت های اقتصادی بیش از گذشته احساس می شود. تلاطمات ارزی که فعالان اقتصادی و سرمایه گذاران، خاطرات خوشی از آن در دولت قبل ندارند، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید به ساحل آرامش رسید. در این بین مسوولان ارشد اقتصادی کشور به منظور ثبات پایدار در فعالیت های اقتصادی و سرمایه گذاری و همچنین وجود بازاری برای پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز، حدود یک سال پیش در شورای عالی بورس به راه اندازی بازار آتی ارز رای دادند.

همچنین از لحاظ قانونی نیز براساس تبصره ماده ۲۰ لایحه خروج از رکود، بر تشکیل بازاری برای پوشش نوسانات نرخ ارز تاکید شده و حتی مهلتی نیز برای آن در نظر گرفته شد که از مهلت تعیین شده نیز زمان زیادی می گذرد. با همه این تفاسیر طی یکسال گذشته بورس کالای ایران به عنوان تنها نهادی که سابقه فعالیت موفقیت در زمینه بازارهای مشتقه را داشته از سوی مسوولان اقتصادی و بازار سرمایه به عنوان مجری طرح راه اندازی بازار آتی ارز معرفی شد و در طرف دیگر مقرر شد تا بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز کشور، برنامه ای را به منظور ایجاد این بازار تعیین کند. اما بانک مرکزی طی یکسال اخیر با وجود اعلام آمادگی بورس کالا برای آغاز این معاملات و حتی نصب و اجرای سامانه آزمایشی بازار آتی ارز در این بورس، از آغاز این بازار پس از تک نرخی شدن ارز خبر می دهد که همت جدی بانک مرکزی از سوی برخی کارشناسان در هاله ای از ابهام قرار دارد. به هر ترتیب " بورس24 " به منظور بررسی آخرین وضعیت راه اندازی بازار آتی ارز، گفت و گویی را با حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالا انجام داده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید:

*از رفتار بانک مرکزی در قبال راه اندازی بازار آتی ارز این طور برداشت می‌شود که بانک مرکزی خیلی انگیزه ای برای راه اندازی این بازار ندارد و اگر هم بازار آتی ارز راه اندازی شود، می‌خواهد تسلط کامل بر این بازار داشته باشد؛ به هرحال باید یک هم افزایی بین سازمان بورس و بانک مرکزی ایجاد شود تا سرانجام پس از سال ها شاهد راه اندازی بورس ارز در کشور باشیم.

 تاکنون رییس کل بانک مرکزی از راه اندازی بازار آتی ارز حمایت کرده و عنوان شده که پس از یکسان سازی نرخ ارز، بازار آتی به منظور پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز راه اندازی خواهد شد. در این بین نکته ای که وجود دارد، امکان اعمال سیاست های بانک مرکزی در بازار آتی ارز در بورس کالاست که این اتفاق در بورس های آرژانتین و برزیل تجربه شده و ثمرات قابل توجهی برای اقتصاد این کشورها داشته است. در واقع بانک مرکزی به عنوان یک بازیگر بزرگ و بازارگردان می تواند در بازار آتی ارز حاضر باشد و براساس مکانیسم های بازار، سیاست های خود را در بازار آتی ارز پیاده کند.

*آیا با وجود تصویب راه اندازی بازار آتی ارز در شورای عالی بورس و تاکید مسوولان بر قرار گرفتن این بازار در بورس کالا، امکان دارد که بورس ارز به صورت مستقل از سوی بانک مرکزی راه اندازی شود؟

در این زمینه باید چند موضوع را مورد بررسی قرار دارد. نخست این که تجربه راه اندازی بازارهای مشتقه ارز در دنیا نشان می دهد که بورس ارز در زیرمجموعه بورس های کالا راه اندازی شده اند. به طوریکه هم اکنون بزرگترین بازار مشتقه ارز متعلق به بورس کالای شیکاگو است که این معاملات از بورس کامودیتی جدا نیست؛ زیرا رابطه تنگاتنگی بین معاملات ارز و کالا وجود دارد. از طرفی در مصوبات کمیته فقهی نیز ارز یک نوع کالا محسوب می‌شود، بنابراین ارز نمی‌تواند اوراق بهادار باشد.

نکته دوم این که راه اندازی بورسی مستقل را سازمان بورس باید تصمیم بگیرد که پس از راه اندازی بورس انرژی، شورای عالی بورس اعلام کرد که بورس جدیدی در کشور راه اندازی نخواهد شد. از طرف دیگر راه اندازی بورسی مستقل، متحمل صرف زمان و هزینه خواهد بود.

موضوع دیگر این که بورس مستقل ارز در دنیا سابقه ندارد. وقتی شخصی می‌خواهد پرتفوی تشکیل دهد، ارز را با سایر کالاها می‌خواهد؛ به عنوان مثال واردکننده ای را می‌خواهد خودش را در مقابل نوسانات هج کند، حتما می بایست هم در بازار کالاو  هم در ارز یک پوزیشن بگیرد.

نکته آخر اینکه در حال حاضر بازار آتی سکه طلا می تواند زمینه مناسبی برای جذب بازیگر و فرهنگ سازی بهتر جهت راه اندازی بازار آتی ارز باشد زیرا ما برای راه اندازی این بازار جدید علاوه بر زیرساخت، به بازیگر هم نیاز داریم.

*آیا صرافی ها در بازار آتی ارز نقشی خواهند داشت؟

وقتی شما می‌خواهید حوزه ای را وارد بورس کنید، باید از بازیگران سنتی هم استفاده کنید. هم اکنون همکاری مشترکی با اتحادیه طلا و جواهر در حوزه معاملات طلا داریم وسعی ما بر این است که مجوز برای کسانی که عضو اتحادیه طلا و جواهر هستند، بگیریم. ما به منظور افزایش عمق و توسعه بازارهای جدید، چاره ای نداریم جز اینکه فعالان هر حرفه را به سمت بورس هدایت و نفعشان را در بازار تعریف کنیم، وگرنه بازار سنتی و غیرشفاف فعلی با قدرت خود باقی می ماند و بازارهای جدید نیز در بورس شکل نمی گیرد که این اتفاق در بحث بورس ارز و صرافی ها هم مصداق دارد و به این ترتیب در بازار آتی ارز نیز مشارکت و همواهی صراف‌ها می تواند مثمرثمر باشد.