چشم انداز بازار نفت چه میزان امیدبخش است؟

قیمت نفت در هفته های اخیر در مسیر کاهش حرکت کرده و عامل این کاهش، تردید درباره کاهش عرضه از سوی اوپک است. پایان ماه سپتامبر یعنی 40 روز پیش، نشست اعضاء اوپک در الجزایر برگزار شد و تا چند روز، قیمت نفت رشدی قابل ملاحظه داشت اما مطرح شدن برخی اما و اگرها درباره وضعیت بازار نفت و احتمال عدم پایبندی اعضاء اوپک به کاستن از تولید نفت سبب شده در چهار هفته اخیر قیمت ها در مسیر کاهش حرکت کند.

در پایان ماه جاری میلادی، نشست رسمی اوپک در شهر وین برگزار می شود و اگر تا آن زمان، سازوکار کاستن از عرضه نفت تدوین شود، احتمال توافق بر سر کاهش و عمل به آن وجود دارد. اما اگر اختلاف نظرها حل نشود بازار همچنان تحت فشار قرار خواهد داشت.

آژانس بین المللی انرژی در گزارش امروز خود به افزایش عرضه نفت اوپک در ماه گذشته میلادی اشاره کرده است. در این گزارش آمده است، سرمایه گذاران مشتاقانه منتظر برگزاری نشست پایان ماه جاری اوپک هستند. اعضاء اوپک وعده داده اند 2 درصد از تولید نفت خود بکاهند طوری که میزان عرضه نفت به 32.5 میلیون بشکه تا 33 میلیون بشکه در روز برسد.

اما برخی واقعیت ها وجود دارد که سبب شده درباره تاثیر گذار بودن برنامه کاهش عرضه نفت تردیدهایی پدید آید و همین تردید از قیمت ها کاسته است. برای مثال، در ماه گذشته میلادی میزان تولید نفت اوپک با 230 هزار بشکه افزایش به رقم بی سابقه 33.83 میلیون بشکه در روز رسیده است. در پنج ماه اخیر تولید نفت اوپک پیوسته افزایش یافته است. افزایش تولید نفت از سوی عراق، نیجریه و لیبی عامل اصلی رشد تولید اوپک بوده است.

اکنون این سوال مهم مطرح است که اگر برخی اعضاء اوپک در سیستم سهمیه بندی قرار نگیرند و بر تولید نفت خود بیافزایند، تعادل بین عرضه و تقاضا در آینده نزدیک تحقق خواهد یافت؟ پاسخ منفی است.

به همین دلیل ضروری است همه اعضاء اوپک در سیستم سهمیه بندی حضور داشته باشند. مخالف عراق با حضور در این سیستم یک عامل مهم در ایجاد تردید در باره تاثیرگذار بودن برنامه کاهش تولید نفت اوپک بوده است.

در ماه گذشته میلادی تولید نفت اوپک 1.3 میلیون بشکه بالاتر از اکتبر سال گذشته بوده است. از دید تحلیلگران آژانس بین المللی انرژی، اوپک برای آنکه بتواند زمینه افزایش قیمت نفت را فراهم کند باید بیش از آنچه توافق شده از عرضه نفت بکاهد.

نکته مهم دیگر این است که عرضه نفت از سوی روسیه، قزاقستان، برزیل و کانادا افزایش یافته است. همچنین اگر قیمت نفت بالا برود، میزان تولید نفت در آمریکا بیشتر خواهد شد و همه این عوامل سبب می شود برنامه کاهش عرضه نفت از سوی اوپک تاثیر بزرگی در قیمت ها نداشته باشد. البته اگر اعضاء اوپک میزانی قابل ملاحظه از عرضه نفت خود بکاهند ممکن است قیمت ها برای مدتی رشد کند.

در بخش دیگری از گزارش آژانس بین المللی انرژی آمده است، سال آینده میلادی میزان تولید نفت کشورهای تولیدکننده غیرعضو اوپک در مجموع 500 هزار بشکه افزایش می یابد. امسال تولید نفت این کشورها 600 هزار بشکه کاهش یافت. بدین ترتیب اگر اوپک از عرضه نفت خود نکاهد سال آینده میلادی نیز بازار با مازاد عرضه مواجه است و این به معنای کاهش قابل ملاحظه قیمت هاست.

قیمت نفت از 120 دلار در هر بشکه در اواسط سال 2014 به 46 دلار کاهش یافته و سه عامل اصلی در این زمینه موثر بوده اند: ضعف تقاضا، رشد ارزش دلار و افزایش تولید نفت در آمریکا. البته عدم تمایل اوپک به کاستن از عرضه نیز در کاهش قیمت ها موثر بوده است.

امسال رشد تقاضا برای نفت 1.2 میلیون بشکه است. ضعف اقتصاد جهان سبب شده میزان رشد تقاضا کمتر از سال پیش باشد. در ماه گذشته میلادی، عرضه جهانی نفت با 800 هزار بشکه افزایش به 97.8 میلیون بشکه در روز رسید.

در زیر نمودار تغییرات قیمت هر بشکه نفت برنت در 12 ماه اخیر نشان داده شده است: