کدام افزایش سرمایه ها جذابند!؟

سرمایه یک شرکت سهامی از حاصلضرب تعداد سهام شرکت در 1000 ریال ارزش اسمی هر سهم بدست می آید. شرکت ها بنا به مسائل مختلف که عموما مربوط به تامین مالی ست اقدام به افزایش سرمایه یا Raising Capital می کنند که در چنین مواقعی درصدی از سرمایه قبلی را به پیشنهاد هیات مدیره در مجامع فوق العاده به تصویب می رسانند. پس از افزایش سرمایه، سهامداران تعداد سهامشان افزایش خواهد یافت اما به تبع آن قیمت سهام افت خواهد کرد به طوریکه مثلا اگر یک سهامدار قبلا 5 میلیون تومان از آن سهم را در اختیار داشته باشد، پس از مجمع ارزش دارایی اش همان مقدار باقی خواهد ماند (به صورت تئوریک و بدون اعمال نوسانات سهم در طول بازار در روز بازگشایی) اما تعداد سهام افزایش و در نتیجه قیمت هر سهم کاهش خواهد یافت.

اما چندین راه برای افزایش سرمایه پیش روی هیات مدیره قرار دارد که در نهایت بسته به هزینه ها و زمان مربوطه، راه مناسب را انتخاب خواهند کرد. افزایش سرمایه های مرسوم در میان سهامداران شامل سهام جایزه و حق تقدم است که در واقع دسته بندی تخصصی تر هم دارد.

افزایش سرمایه می تواند از محل سود انباشته یا منابع داخلی نظیر اندوخته شرکت یا تجدید ارزیابی دارایی ها باشد که در نهایت سهامدار بدون پرداخت وجهی پس از "ثبت سهام" مالک سهامی خواهد شد که به سهام جایزه معروف است.

در روش دوم مرسوم شرکت ها از منابع خارجی یعنی مطالبات و آورده سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می کنند که در این حالت به سهامداری که در مجمع شرکت کرده است، مطابق درصد افزایش سرمایه، حق تقدم تعلق خواهد گرفت که این اوراق در بازار معامله خواهد شد و سهامدار اگر به ازای هر حق تقدم مبلغ 1000 ریال ارزش اسمی را به شرکت واریز نماید، پس از ثبت سهام، مالک سهام جدید خواهد شد. البته در این روش، شرکت این اختیار را به سهامدار می دهد که در نیمه راه از حضور در افزایش سرمایه انصراف دهد یعنی در مهلت مقرر به جای واریز وجه حق تقدم خود را فروخته و این امتیاز را به دیگری واگذار نماید.

حالت دیگری نیز از افزایش سرمایه وجود دارد به نام صرف سهام که به ندرت مورد استفاده قرار می گیرد و سهام مربوطه با شرایط ویژه منتشر می شود که به دلیل عدم مقبولیت عام، فعلا به آن نخواهیم پرداخت.

حال پس از آشنایی کلی با ازافزایش سرمایه ها، نحوه بازگشایی سهام پس از برگزاری مجمع فوق العاده و تصویب هیات مدیره را بررسی خواهیم کرد. در چنین شرایطی با توجه به زیاد شدن تعداد سهام منتشر شده، سهم اصطلاحا رقیق شده و قیمتش کاهش می یابد و محاسبه قیمت سهم از روش های زیر صورت خواهد گرفت.

لازم به ذکر است که اطلاع از قیمت بازگشایی سهم می تواند در تصمیم گیری پیرامون حضور یا عدم حضور در مجمع به شما کمک شایان توجهی کند چرا که شرکت از هفته ها قبل اعلام خواهد کرد که در آینده افزایش سرمایه به میزان مشخصی خواهد داد آنگاه طبق محاسبه شما (در ذیل) اگر شرکت با قیمت فعلی به مجمع برود، پس از بازگشایی، قیمتی پایین تر از حد عرف خواهد داشت و لذا سهم قبل یا پس از مجمع باید روند صعودی داشته باشد لذا در بازار بورس مشاهده می کنیم عموما شرکت هایی که افزایش سرمایه پیش رو دارند مدتی با افزایش قیمت مواجه می شوند چراکه بازار معتقد است قیمت پس از بازگشایی عادلانه نخواهد بود و مشتاق به خرید سهم شده و افزایش قیمت صورت خواهد گرفت. عکس این حالت، ایستا شدن سهم یا کاهش قیمت نیز در بازار بورس مشاهده شده است لذا دانش محاسبه قیمت تئوریک سهم پس از افزایش سرمایه فاکتور کارا و مهمی در سرمایه گذاری در چنین شرکت هایی تلقی می شود. لازم به ذکر است نوسانات قیمت سهم در روز بازگشایی نسبت به قیمت تئوریک صورت خواهد گرفت و ممکن است سهم برای مثال 10% نسبت به قیمت تئوریک که در ذیل محاسبه می شود نوسان کند که این نوسانات و رخدادهای بازار، موضوع بحث ما در این مقاله آموزشی نخواهد بود.

• افزایش سرمایه از طریق مطالبات و آورده نقدی (انتشار حق تقدم):

حق تقدم منتشر شده به طور ایده آل باید اختلاف 1000 ریالی (معادل مبلغ واریزی به حساب شرکت برای استفاده از حق تقدم و شرکت در افزایش سرمایه) با سهام شرکت داشته باشد و از رابطه زیر بدست می آید.

• افزایش سرمایه از طریق سودانباشته،اندوخته ،تجدید ارزیابی دارایی (انتشار سهام جایزه):

• افزایش سرمایه به صورت ترکیبی(انتشار سهام جایزه و حق تقدم)

مثال عملی:

سهامداری مالک 5000 سهم پتروشیمی پردیس است. قیمت سهام شرکت قبل از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده جهت تصمیم گیری افزایش سرمایه 10000 ریال است. اگر شرکت در مجمع تصمیم بگیرد 150 درصد افزایش سرمایه بدهد، قیمت سهام این شرکت پس از افزایش سرمایه در هر یک از موارد زیر به صورت تئوریک این گونه خواهد بود.

دارایی سهامدار قبل از مجمع 50 میلیون ریال معادل 5 میلیون تومان است.

• کل افزایش سرمایه از محل انتشار حق تقدم:

در این مرحله به سهامدار حق تقدم تعلق گرفته است لذا مجموع دارایی سهامدار شامل 5000 سهم و 7500 حق تقدم خواهد بود (150% افزایش سرمایه یعنی 1.5 برابر تعداد سهام، حق تقدم تعلق خواهد گرفت) به شرح زیر:

همانطور که مشاهده می شود دارایی سهامدار به صورت تئوریک تغییری نکرده است فقط ترکیب آن تغییر کرده است.

• کل افزایش سرمایه از محل انتشار سهام جایزه:

در این مجمع به هر سهامدار 1.5 برابر تعداد سهام قبل، جایزه تعلق گرفته است و علاوه بر 5000 سهم قبل، 7500 سهم جدید اضافه خواهد شد که از حاصلضرب 12500 سهم در 4000 ریال، دارایی جدید سهامدار به 5 میلیون تومان خواهد رسید و تغییری در دارایی ایجاد نشده است.

• افزایش سرمایه ترکیبی؛ برای مثال 50% افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی (حق تقدم) و 100% درصد دیگر از طریق منابع داخلی مثلا سود انباشته (سهام جایزه) تامین گردد.

در این روش سهامدار پیش از مجمع مالک 5000 سهم بوده و پس از مجمع 5000 سهم دیگر جایزه گرفته است (100% از محل انباشته) و 2500 حق تقدم (50% از محل آورده نقدی) به وی تعلق گرفته است. در این حالت نیز دارایی تئوریک سهامدار تغییری نکرده است فقط ترکیب آن به شکل زیر درآمده است.

بی شک آینده شرکت و هدف از افزایش سرمایه و سایر موارد مربوط به شرایط بازاری سهم باید در کنار قیمت تئوریک سهم پیش از برگزاری مجمع، مورد توجه سهامداران قرار گیرد.