تغییر ناگهانی!

علیرضا باغانی

از شایعه ها باید ترسید و این یک اصل اساسی در کشور ما است.در اینجا برای کنار گذاشتن افراد از پست های مختلف از مکانیزم شایعه استفاده می کنند همان طور که در خیلی از کارهای دیگر مثل بالا بردن و یا پایین آوردن قیمت سهام مکانیزم شایعات تا به اینجای کار خوب جواب داده است!

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی بود که بلافاصله ذهن ها به سمت حسین عبده تبریزی دبیرکل پیشین بورس رفت تا جایگزین علی صالح آبادی در مصدر ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار شود.یعنی با تغییر دولت بلافاصله اذهان عمومی فعالان بازار سهام آماده تغییر رئیس بورس شد.اما صالح آبادی ماند و از روز ماندن با شایعه تغییر مواجه گشت،اینقدر این شایعه ها رفت و آمد تا بالاخره در آذر 93 یعنی 18 ماه پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید علی صالح آبادی پس از 10 سال تکیه بر صندلی ریاست بورس،ترک پست نمود.اما حالا 20 ماه پس از آن اتفاق این پست مهم و کلیدی دستخوش تغییراتی دیگر شد و همان هایی که برای تغییر آن زمان کف می زدند و احسنت سر می دادند از «تغییر» بازهم خوشحالند!

دیروز خبر آمد که محمد فطانت از پست ریاست نهاد نظارتی بازار سهام خداحافظی کرده است.بهانه این خداحافظی رسما عارضه قلبی فطانت و غیر رسمی ترکیب تحمیلی وزیر اقتصاد و دارایی برای هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شده است.می گویند محمد فطانت برای هیات مدیره جدید سازمان بورس که به دلیل پایان یافتن مدت قانونی ماموریت حسین فهیمی و قاسم محسنی چاره ای جز معرفی اعضای جدید نداشته 10 نفر را معرفی کرده که نام جعفر جمالی معاون حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار در میان آن ها آشناست اما وزیر هیچ یک از این پیشنهادات را نپذیرفته است.

جالب اینجاست که برای رفتن فطانت هم از همان مکانیزم شایعات استفاده شده و از پائیز 94 یعنی تنها پس از گذشت یکسال از آمدن او به ساختمان ملاصدرا شایعه خداحافطی وی از بورس را دربازار سهام براه انداختند.شایعه هایی که هم وزیر آن را بارها رد کرد و هم شاپور محمدی معاون وقت وزیر و البته رئیس کنونی بازار سهام!

اینک بازار سهام درست 10 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری در خرداد 96 با تغییرات در عالی ترین سطح نظارتی مواجه شده است،تغییراتی که تا به این لحظه به معنی برنامه ویژه دولت برای تحرک بخشی به معاملات بازار سهام تعبیر شده است.یعنی دولت در ماه های پیش رو قصد رونق اقتصاد را در پیش گرفته و این طور ضروری دیده که مدیریت بازار سهام و جایی که رشد آن قابل اندازه گیری،آماردهی و نمایش عمومی است را تغییر دهد.

خداحافظی فطانت از بورسیان و فرابورسیان

آن مرد رفت.کسانی که تغییرات در مدیریت سازمان بورس و اوراق بهادار را پس از روی کار آمدن دولت روحانی انتظار می کشیدند در آذر 93 از تصمیم شجاعانه محمد فطانت برای پذیرش پست ریاست بورس استقبال کردند.او زمانی آمد که بیشتر فعالان بازار سهام طعم زیان میانگین دست کم 25 درصدی را چشیده بودند و در واقع یک چهارم از دارایی های خود را در بورس از دست رفته می دیدند.از نظر آن ها مقصر اصلی زیانشان علی صالح آبادی بود کسی که بازار سهام را 10 سال اداره کرده و از یک بازار حاشیه نشین به بازاری کارا و مورد توجه مسئولان اقتصاد کشور بدل کرده بود.آن هم در شرایطی که حتی برخی از مدیران اقتصادی دولت احمدی نژاد بورس را قمارخانه هم خوانده بودند!اما آن مرد (فطانت) آمد.رسانه ها هم تیتر زدند که آن مرد آمد.همه منتظر تحول جدی در بورس بودند.آن موقع شاخص بورس عدد 69609 واحد را نشان می داد ولی بعد از آمدن فطانت و حتی ماه ها پس از آمدن وی و حتی یک سال پس از آن پایین تر هم آمد.تا این که اراده رشد بازار از 9 دی 94 ایجاد شد و به یک باره ورق برگشت و سایپای 80 تومانی در کمتر از دوماه حدودا سه برابر شد!این دوره رشد کوتاه بود و دوباره خیلی ها را عصبانی کرد تا با این بهانه دوباره شایعه تغییر رئیس بورس از روزهای آغازین سال 95 مطرح شود. فروردین ماه سال جاری بود که یک ساعت قبل از برگزاری گردهمایی کانون کارگزاران یکی از مطلعین بازار سهام به نگارنده گفت:رفتن دکتر فطانت قطعی شده!او را در مراسم فوق دیدم.فطانت از طرح این خبر کمی دلخور شد و من از طرح این موضوع پشیمان.چندی بعد یکی از سایت های خبری شایعه تابعیت دوگانه فطانت که هیچگاه تائید نشد را دستاویزی برای رفتن وی قرار داد که این موضوع هم بلافاصله تکذیب شد.اما حالا پس از گذر از این روزهای پرحاشیه و برگزاری موفق نمایشگاه نهم بازار سرمایه ، او صندلی خود را به شاپور محمدی داده است.

اما هر چند فطانت اینک به عنوان رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار و پنجمین مدیر بازار پس از انقلاب شناخته می شود و کارهای زیادی از او انتظار می رفت لکن جاانداختن نقش سازمان بورس به عنوان یک ناظر در بازار سهام شاید مهمترین دستاورد وی بود.آنچه که صالح آبادی و تیمش را نزد بخش عمده ای از فعالان،بازیگران و بازیگردانان بازار سهام مورد  نقد  قرار داده بود برخی رویکردها در فرآیند اداره بازار سرمایه بود.در 20 ماه گذشته 5 مرتبه فرصت گپ و گفت رو در رو با محمد فطانت را پیدا کردم.او در یکی از این نشست ها می گفت«دو وظیفه در قانون برای سازمان بورس دیده شده است،یکی نظارت و دیگری توسعه.خوشبختانه زیرساخت های نظارتی لازم در بازار سرمایه ایجاد شده و بیشتر به تقویت مکانیزم های نظارتی نیاز داریم تا ایجاد مکانیزم های جدید.من به مدیران خود گفته ام که هرگز در فرآیند معاملات مداخله نکنند کار ما دخالت نیست و تنها باید بر اساس قانون نظارتی داشت که بیشتر جنبه پیشگیرانه داشته باشد.به ما ارتباطی ندارد که چرا فلانی این سهم را خریده و یا فروخته.باید به خرد بازار احترام گذاشت و ...» شنیدن این حرف از مقام ناظر بازار سهام با آن همه اختیارات برایم دلچسب بود.اما مرور زمان نشان داد که او به حرف های خود اعتقاد داشته است.درباره عملکرد 20 ماهه او می توان به حل مناقشه سه ساله نرخ خوراک پتروشیمی ها و فرمولی شدن نرخ گذاری خوراک،تمدید مهلت کیفی سازی پالایشگاه ها،تقویت بازار بدهی و تمرکز تامین مالی در بازار سهام(حدود 2 ملیارد دلار تامین مالی در حدود 6 ماه) و مسائلی از این دست اشاره کرد.دوره 20ماهه وی قطعا مثل هر مدیر دیگری عاری از مشکل و کاستی نبود که در نوشتارهای بعدی به آن ها می پردازیم.

آخرین خبر درباره فطانت حاکی از آن است که او تا ساعتی دیگر برای آخرین بار در ساختمان ملاصدرا حضور پیدا می کند و از تمام مدیران و کارکنان سازمان بورس و اوراق بهادار خداحافظی خواهد کرد.فطانت شب گذشته در گفت و گو با چند مدیر نزدیک به خود از آن ها خواسته که با قدرت در پست های خود باقی بمانند و در انجام وظایف خود کم کاری نکنند.مراسم تودیع وی نیز ساعت 10 امروز برگزار می شود و رسما شاپور محمدی معارفه می شود.این تودیع و معارفه هم به مانند تغییرات دیروز ناگهانی است!هنوز از پست جدید فطانت خبری در دست نیست ولی ظاهرا اداره گروه اقتصادی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) نیز به وی پیشنهاد شده است اما آن چه تا این لحظه درباره او قطعی است حضور در طبقه چهارم ساختمان معروف باب همایون است.

شاپور بازار سرمایه

شاپور محمدی برای بازار سرمایه نام آشنایی است.او متولد 1353 و زنجانی الاصل و دانش آموخته دکتری اقتصاد سنجی از دانشگاه تهران است.با توجه به وجود گرایش های مختلف در بازار سرمایه او را نزدیک به طیف موسوم به آذری ها می دانند.همزمان با روی کار آمدن علی طیب نیا این چهره دانشگاهی حتی به عنوان گزینه ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح بود.اما او که رفاقت دیرینه ای با علی صالح آبادی رئیس وقت سازمان بورس و اوراق بهادار داشت سرانجام با تصمیم وزیر به سمت معاونت اقتصادی وزارتخانه منصوب شد.قبل از این پست شاپور محمدی نخستین مدیرعامل بورس انرژی بود.او به خوش اخلاقی،اعتدال گرایی،کار تشکیلاتی و مطالعاتی معروف است،شناخت عمیقی از بازار سرمایه دارد و با تمام سطوح بازار از مدیران قدیمی گرفته تا جدید ارتباط حسنه دارد.

به اعتقاد نگارنده تعامل نهاد ناظر با بازار در دوره وی می تواند حتی از دوره محمد فطانت نیز بیشتر و بهتر باشد.تقریبا هیچ تنش رسانه ای خاصی از او دیده نشده و بیشتر سعی کرده که خود را آهسته و پیوسته و با اصول تا بالاترین سطوح مدیریتی در اقتصاد و بازار بالا بکشد.چون بخش قابل توجهی از مدیران فعلی سازمان بورس و اوراق بهادار و البته بدنه سازمان از دوره صالح آبادی در این نهاد مانده اند تغییرات گسترده مدیریتی در بورس بعید به نظر می رسد مگر در پست های مهم و کلیدی تر.حتی در بورس ها با وجود وی، احتمال ابقا و ارتقا بیشتر از تغییرات است.شاپور محمدی ششمین مدیر ارشد بازار سهام اهل مشورت است،در محافل رسمی و غیر رسمی برخورد های سلبی از او دیده نشده است،او نیز به مانند فطانت به بازار بدهی اعتقاد ویژه ای دارد به به دنبال تحقق برنامه دولت برای تامین مالی 37 هزار میلیارد تومانی است.به سرمایه گذاری بلند مدت در بورس اعتقاد دارد.شاید برنامه هایی مثل تجدید ارزیابی دارایی ها و پوشش زیان شرکت ها از این محل را برنتابد.او نزدیک به طیب نیا است.برخی می گویند به دلیل نزدیکی اسحق جهانگیری به محمد فطانت باید منتظر واکنش معاون اول رئیس جمهور به این تغییرات بود.رسانه ها امیدوارند که از ظرفیتشان برای شناخت هرچه بیشتر بورس و ابزارهای آن به مردم بیشتر استفاده شود و آقای رئیس به جریان آزاد اطلاعات تمکین داشته باشد.

اما بدون تردید او 10 ماه سخت را پیش روی خود دارد.10 ماهی که دولت هر چه دارد باید رو کند تا 4 سال دیگر هم بماند و بورس در این کارزار بازیگر نقش اول اقتصاد کشور و نمایش دهنده کارنامه 48 ماهه حسن روحانی در مصدر یازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران است.برای شاپور محمدی این مدیر خوشنام و با اخلاق اقتصاد کشور آرزوی روزهایی خوش و موفقیت آمیز در ساختمان ملاصدرا داریم و این که بتواند حکم 5 ساله حضور خود در سازمان بورس و اوراق بهادار را کامل کند و این که دولت او مثل محمد فطانت «موقت» نباشد!توقع بازار از او فقط در یک کلمه خلاصه می شود و آن کلمه این است؛سود... .