بورس خودرویی!!!

علیرضا باغانی

در کمتر از 6 ماه از آغاز دوران رونق نیم بند بورس تهران و به تعبیری واضح تر خروج از رکود،کل بازار سهام بر روی چرخ های خودروسازانی همچون سایپا و ایران خودرو سوار شده و خوب بودن و بد بودن اوضاع بازار سهام دقیقا به حال و روز سهام خودرویی گره خورده است.

همین چندی پیش بود که تلاش هایی نسبتا مذبوحانه برای به حاشیه کشاندن گروه سایپا سبب توقف رشد در این گروه و زیر مجموعه ها شد و بعدا هر چه که تلاش شد آن رونق و رشد روزهای طلایی زمستان 94 هرگز برنگشت،اما به فاصله حدودا یک ماه از حاشیه نشینی گروه سایپا،این بار اهمال ایران خودرو در عدم انجام تجدید ارزیابی دارایی ها تا پایان سال 94 و استفاده از معافیت مالیاتی مصرح در قانون ،خوش نشینی رنگ قرمز در اغلب نمادها و حتی شاخص کل بورس را رقم زده است.

افزایش سرمایه ایران خودرو که محرک اصلی رشد بازار سهام و اغلب نمادهای خودرویی در 10 روز معاملاتی گذشته بود،چهارشنبه گذشته به نوعی منتفی اعلام شد.

مدیرعامل ایران خودرو چهارشنبه گذشته در نامه ای خطاب به رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار از عدم تجدید ارزیابی این گروه خودروسازی در سال 94 و بهره مند نشدن این شرکت از معافیت مالیاتی ابراز ندامت کرده و از محمد فطانت خواسته تا برای تحقق این مهم چاره ای بیندیشد.هاشم یکه زارع در این نامه گفته که فکر می کرد تجدید ارزیابی تا سال 96 مهلت استفاده از معافیت مالیاتی را دارد،اما با ابلاغ مقررات جدید مالیاتی این موضوع منتفی شده است.

نامه کامل یکه زارع به فطانت به این شرح است:

اما نامه مدیرعامل ایران خودرو ناخودآگاه آدم را به یاد داستان طوطی و بازرگان می اندازد.این داستان را یک بار دیگر مرور می کنیم:

«روزی بازرگانی که صاحب طوطی زیبا و خوش سخنی بود قصد سفربه هندوستان می کند.پس نزد غلامان و کنیزکان رفته واز همه می خواهد تا بگویند برایشان چه سوغات و ارمغان بیاورد . هر یک خواهشی دارند و تقاضایی می کنند تا نوبت به طوطی می رسد.

طوطی زندان شده در قفس به بازرگان می گوید: چون به هندوستان رسیدی و طوطیان دیگر را آزاد و رها بر فراز درختان دیدی ، به آنها بگو که تو نیز طوطی داری در قفس، که بسیار دلتنگ آنهاست و برایتان سلام بسیار رساند.بازرگان قول می دهد که چنین کند و عازم سفر می شود. در نزدیکی هندوستان چشمش به یک گروه طوطی می افتد که بر روی درختان نشسته اند. پس می ایستد و پیغام طوطی خود را به آنها می رساند، که ناگهان یک طوطی از میان طوطیان بر خود لرزیده و به زمین می خورد. بازرگان از گفته خود پشیمان می شود و خود را سرزنش می کند که چرا نسنجیده حرفی زده ، ممکن است این طوطی با طوطی او نسبتی داشته و اکنون از غم او ، چنین بلایی سرش آمده! با پیغام خود آتش به جان این طوطی بیچاره زده است!

نادم و پشیمان به راه خود ادامه داد.چند روزی در هندوستان ماند و به کسب و کار خود پرداخت و سپس به خانه بازگشت. سوغات هر یک از اعضای خانه را داد اما از گفتن آنچه که بر سر طوطی آمده ، نزد طوطی زیبای خود پرهیز کرد. تا اینکه طوطی سوغات خود را طلب کرد. بازرگان گفت: خواهش می کنم چیزی از من نپرس که من از کرده خود نادم و پشیمانم . وقتی پیام ترا به طوطیان گفتم ، ناگهان یکی از آنها به رنج و درد تو پی برد و بر خود لرزید و به زمین افتاد.بسیار پشیمانم اما چه سود حرفی که از دهان خارج شد همچون تیری که از کمان جهیده و دیگر باز نمی گردد. هنوز حرف بازرگان پایان نگرفته بود که طوطی در قفس به خود لرزید و به زمین افتاد. تاجر که حیران شده بود شروع به گریه زاری و نوحه سرایی کرد که طوطی خوش آوازم که آرام بخش من بود از بین رفت.

براستی آنچه که آسان بدست آورده بودم آسان از دست دادم. به خدا که سلیمان هم که آنهمه پرنده داشت طوطی به زیبایی من ندیده بود....براستی که زبان همچون آتشی است که خرمنی را می سوزد. ای دریغ که صبح نورانی من به شام سیاه بدل شد. هرانچه که می توانست کرد تا طوطی جان دوباره بگیرد اما خوب می دانست که تلاش او راه به جایی نخواهد برد. با نا امیدی در قفس را باز کرد و پیکر بی جان طوطی را در گوشه ای از باغ گذاشت. با شگفتی دید که طوطی جان گرفت و بر بالای درخت نشست. اینجا بود که تازه از نقشه طوطی آگاه شد پس رو کرد به او و گفت: ای مرغ خوش آواز من حال که از بند من خلاص شدی بگو ببینم چه درسی از دوستان خود گرفتی که اینچنین جانم را بسوزاندی؟ طوطی گفت: آن طوطی در هندوستان هیچ خویشی با من نداشت . با مرده کردن خود به من آموخت تا زمانیکه خوش آوازم و دیگران را به طرب می آورم ، گرفتار این قفس خواهم بود.باید خود را بمیرانم تا از زندان آزاد شوم . طوطی این بگفت و پرواز کرد و آزاد و رها به اوج رفت. بازرگان که از این ماجرا درس ها گرفته بود با غصه فراوان، همدم خود را به خدا سپرد و گفت: تو اینک راه جدیدی پیش پای من گذاشتی ! رهایی از همه اسارت ها.»

حالا ارتباط ماجرای ایران خودرو به داستان طوطی و بازرگان چیست!؟

1.ایران خودرو به دلیل سوءمدیریت برخلاف سایپا نتوانسته از فرصت تجدید ارزیابی دارایی ها برای بهبود ساختار استفاده کند.این گروه الان خود را در قفس بزرگی از مشکلات می بیند که تنها راه رهایی از آن تجدید ارزیابی دارایی هاست.

2.ایران خودرو با این اطلاعیه دو پیام را به مخاطبان ارسال کرده است.اول این که قصد تجدید ارزیابی داشته اما برخی مقاومت های داخلی(همچون سایپا که موجب برکناری رئیس هیات مدیره شد) سبب اهمال در تحقق این مهم شده است و هم این که شاید با وساطت وزیر صنعت،معدن و تجارت ،سازمان امور مالیاتی استثنایی برای تجدید ارزیابی ایران خودرو در نظر بگیرد.

3.مدیر ایران خودرو با این نامه فرار رو جلو کرده و خواسته همچون آن طوطی بازرگان خود را به بیهوشی بزند و این که من دنبال افزایش سرمایه بودم،اما ناگهان قانون عوض شد(در حالی که بحث تغییر قوانین مالیاتی دست کم سه ماه مانده به پایان سال مشخص و اظهر من الشمس بود) و حالا که قانون عوض شده رئیس سازمان امور مالیاتی(سید کامل تقوی نژاد) و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار(محمد فطانت) پیگیری کنند تا ایران خودرو از قفس فعلی رهایی پیدا کند!

4.یکه زارع با این نامه از طرفی ضعف شرکت نسبت به سایپا از جمله کاهش شدید قیمت سهام و مارکت شرکت در بورس،عقب ماندن از برخی برنامه ها،عدم تحقق همکاری با فیات،حمایت نکردن سمند از زیرمجموعه ها و سایر کاستی ها را به حاشیه برده و تا حدی هم متوجه عدم تحقق داستان تجدید ارزیابی کرده است.

5.با این نامه مدیر ایران خودرو فشار افکار عمومی و بازار سرمایه را از خود دور کرده و عدم انجام تجدید ارزیابی دارایی ها را متوجه سازمان امورمالیاتی و بورس کرده است!

در نهایت با این نامه پیش بینی می شود حساسیت ها برای افزایش سرمایه غول خودروسازی ایران که در آستانه از دست دادن این عنوان است،دوچندان شده و با حکمیت محمد رضا نعمت زاده و یا شاید مقامات بالاتر این مزیت قابل اعتنا مجددا مشمول گروه صنعتی ایران خودرو شود.البته اگر در این بین بازرگان عصبانی نشده و طوطی را از خانه خود بیرون نکند!

خودرویی ها لیدر می مانند!؟

اما پیش بینی نگارنده این است که خودروسازان در بورس همچنان لیدر می مانند.کما این که آن ها حتی در چند هفته اخیر لیدر منفی بازار بوده و هستند.در گروه سایپا به شکلی هوشمندانه همزمان با تبدیل حق تقدم ها به سهام(حق تقدم پاره سهم هایی متعلق به سهامدارانی است که با سهم به مجمع رفته و با استفاده از حق تقدم های خود حالا پس از یک یا چند ماه به ازای هر سهم قبلی یک یا چند سهم دیگر اصطلاحا جایزه گرفته اند)نماد شرکت برای تعدیل مثبت متوقف شد.سایپا که برای سال 95 سودی به ازای هر سهم 45 ریال را پیش بینی کرده است در بدو توقف با شایعه اعلام سود 30 تومانی و معادل 560 درصد تعدیل مواجه بود،لکن پس از مدتی اعلام شد که سود ناشی از فروش بخشی از سهام سایپا کاشان به کمپانی سیتروئن هنوز در صورت های مالی سایپا گنجانده نشده و تعدیل سایپا بیش از 100 درصد است و نه 560 درصد.

در ایران خودرو هم این اعتقاد وجود دارد که شرکت با بهره مندی از لابی های قدرتمندی همچون محمد رضا نعمت زاده و حتی اسحق جهانگیری می تواند در همین یکی دو ماه مانده به مجمع 94 از معافیت مالیاتی تجدید ارزیابی استفاده کند و فحوای نامه یکه زارع نیز گویای چنین واقعیتی است.پس همچنان لازم است بازار نیم نگاهی به خودرویی ها داشته باشد البته با احتیاط.این صنعت در چند هفته پیش رو با رخدادهای مهم تری همچون رونمایی از توافقات مهم با کمپانی های خارجی مواجه خواهد بود.

در بازار جمع آوری صف فروش خودرو استراتژی بسیار خوبی بود و موجب کاهش بیم و وحشت بازار و بهبود طرف تقاضا شد.اما این تقاضا نمی تواند تضمینی برای خاتمه یافتن روند اصلاحی باشد ! چراکه بازار برای برگشت همه جانبه نیاز به یک رویداد مهم دارد و آن رویداد چیزی نیست به جزء تزریق مجدد نقدینگی!عاملی که دلیل اصلی رشد 30 درصدی دماسنج بازار سرمایه در فصل پایانی سال گذشته بود. بازاری که تحلیل نداشته باشدبا افت حجم روبرو می شود.مثبت های آن ماندگار نیست و از قاعده2 روز منفی و1 روز مثبت پیروی می کند. به نظر بازار این روزهامسیری راطی می کندکه شاید طی 1 ماه آتی مدام تکرار شود. بازاری که حجمش کم شده و برای برگشت نیاز به شوک دارد. جریان پول از بازار فاصله گرفته و خرید و فروش هایی که صورت می گیرد بیشتر نوسانات یکی دو روزه است.نکته دیگری که باید به آن اشاره داشت ، انتقاد شدید کارشناسان به رشد اخیر بازار است. بسیاری از فعالان و قدیمی های بازار بر این باروند که دلیل ریزش ماه های ابتدایی سال ، سرعت ورود نقدینگی در 3 ماهه پایانی سال گذشته است. عاملی که سبب رشد های چند 100 درصدی در برخی از صنایع و نماد ها شد و به نوعی سهامداران در سود را ( به واسطه کسب سود های کوتاه مدتی ) مجاب به خروج و شناسایی سود نمود. همانطور که قبلا هم اشاره شد ، بعد از رشد اخیر ، وقت آن رسیده که نتیجه این رشد را در وضعیت بنگاه های اقتصادی کشور ببینیم. لذا طبیعی است که در چنین فضایی و تا روشن شدن اثرات مثبت پساتحریم شاهد رفتاری نوسانی همراه با افول در حجم و ارزش معاملات باشیم.اما بحث مهم دیگری که باید به آن اشاره داشت ، بحث ورود نمایندگان جدید به مجلس ، انتخابات سال جاری ریاست جمهوری در آمریکا و در ادامه انتخابات دوره بعدی ریاست جمهوری ایران در سال 96 است. طبیعی است که برای این رویداد ها برنامه ریزی هایی انجام شده است و از همین روی تا خرداد ماه سال آینده ، شاهد ورود و خروج های مکرر نقدینگی خواهیم بود. به نظر فضا طوری است که باید با برنامه ریزی و دقت بیشتری در بازار حضور داشت و البته این روز ها شرایط با سال های 91 و 92 بسیار متفاوت است و برای کسب سود و پرتفوی مناسب باید مطالعات و وقت بیشتری را صرف کرد.

وقتی سهم های کوچک چشمک می زنند!

«غ» ها،«چ» ها،«ف» ها و برخی «ب» ها و «پ» ها رشد این روزهای بازار سهام را تشکیل می دهند.سهم های موسوم به کوچک که تنها سرمایه گذاران ریسک پذیر می توانند بازی آن ها بخوانند و از آن ها سود کنند.برخی آن ها بنیادی ندارند و تنها به دلیل رقابت های سهامداری یا برخی موج مثبت ها رشد می کنند.به تعبیری واضح تر دلیل رشد این گونه سهم ها لزوما تغییرات مثبت سود و متغیرهایی این گونه نیست بلکه بیشتر رشد آن ها مدیون بازیگردانان و بازیگران حرفه ای است.بنابراین اساسا ورود به این سهم ها برای غیر حرفه ای نه تنها سود ساز بلکه می تواند زیان بار باشد.بنابراین همچنان توصیه ما به غیرحرفه ای ها بردن سرمایه به صندوق های با درآمد ثابت و یا در سهام است.

در بازار هفته گذشته 1242 میلیارد تومان سهم به صورت خرد و بلوک معامله شد که 23 درصد کمتر از هفته پیش بود. شاخص کل بورس در این دوره 2.6 درصد منفی بود و بدین ترتیب زیان سرمایه گذاران در سهام از ابتدای سال جاری تاکنون به 5.3 درصد رسید.

*روزنامه نگار و کارشناس بورس