سیمانی ها بالاخره حرکت می کنند!؟

بورس24 - محبوبه مغانی

در حال حاضر بازار سرمایه کشور با در بر داشتن 36 صنعت از صنایع فعال در عرصه اقتصادی کشور، از ارزش روز 4,159 هزارمیلیاردریالی برخوردار است؛ ارزشی که با دلار نرخ آزاد برابر با 120 میلیارد دلار و با یوروی آزاد برابر با 107 میلیارد یورو است. در این میان یکی از صنایعی که این ارزش روز را برای بازار سرمایه رقم زده است، صنعت سیمان است که در میان صنایع بورسی، میزان تولیداتش در حالی ایران را در ردیف پنجمین کشور جهان قرار داده است که در بازار داخلی، از عصرتولید خارج و وارد عصر فروش شده است.مواجه این صنعت با بی مهری دولت و به زعم برخی از مدیران آن درفتاری های صورت گرفته با آن، این صنعت را در بازار سرمایه از ارزش بازار 62 هزار و 478 میلیارد ریالی برخوردار شود. سیمان که از آن به عنوان ملات توسعه هر کشوری یاد می شود، سال هاست دولت را در مقابل خود برای افزایش نرخ دارد، سیاست تثبیت سقف قیمت فروش دولت در کنار دیگر ریسک های تحمیلی بر این صنعت، رقابت منفی را در میان خود شرکت های سیمانی رقم زده است تا این شاخصه رشد و توسعه در کشور سیر نزولی را در بازار سرمایه بپیماید. همچنین در بازار خارجی عدم برخورداری کشور از پروتکل های بین المللی فی ما بین با کشورهای همجوار برای صادرات، نیز سبب شده است که تا سیمان به صورت پیله وری به فروش رسد. براین اساس بود که طی گفت و گویی با مرتضی داداش مدیرعامل سرمایه گذاری توسعه صنایع سیمان تلاش کردیم تا آخرین وضعیت این سهم بورسی را در بازار سرمایه مورد کنکاش و بررسی قرار دهیم. مشروح این گفت و گو در ذیل آمده است :

 مرتضی داداش متولد سال 1337 است و در سال 1363 از دانشگاه علم و صنعت در رشته مهندسی راه و ساختمان فارغ التحصیل شد. از سال 1360 که همزمان با دوره انقلاب فرهنگی بود وارد وزارت صنعت شد و از سال 1363 مدیرعاملی بیش از 16 شرکت مانند فربت، سرما آفرین، ساروال، پاکسان، روغن نباتی پارس قو، شرکت حمل و نقل بین المللی، رام ایران، شرکت سرمایه گذاری پتروشیمی، سیمان کرمان، علف کش، پیام، آزمایش، گیلان سبز، سیمان ایلام، سرمایه گذاری بانک ملی، امید، توسعه بهشهر و هم اکنون این شرکت.

- نظر شما در مورد وضعیت کنونی اقتصادی کشور با توجه به تحولات سیاسی و بین المللی چیست؟

دولت تدبیر و امید در هنگام آغاز فعالیت خود، با تورم لجام گسیخته مواجه بود، افزایش قیمت دلار تاثیر بسزایی را بر کل کشور و زندگی مردم به جای گذاشته بود. دولت در این شرایط دو راه بیشتر نداشت؛ اگر توان مالی داشت می توانست با توسعه و رونق تولید تورم را مهار کند. اما با توجه به خالی بودن خزانه کشور، راه دوم یعنی با حبس نقدینگی و هدایت آن به سمت بانک ها با سود بالاتر، سعی کرد گردش نقدینگی رو حفظ کند. از این رو با کاهش نقدینگی، به تدریج تورم از 44 درصد به حدود 15 درصد رسید. مساله ای که به خوبی تاثیرات آن در تمام بخش های زندگی مردم قابل مشاهده است. به عنوان مثال در بخش مسکن، نه تنها افزایش قیمت وجود نداشته است، بلکه گاهی با کاهش قیمت نیز مواجه شده ایم. بنابراین در اندازه گیری میانگین سبد کالای خانوار، قطعا تورم زیر 15 درصد است. براین اساس دولت یازدهم با کنترل گردش نقدینگی، موفق به مهار تورم بوده است. تا پیش از اجرای برجام، منابع حاصل از فروش نفت در بانکهای خارجی بلوکه می شد، در همین فرآیند بود که امثال بابک زنجانی شکل گرفت، یعنی در مکانیزم کلان اقتصادی کشور به واسطه وجود مشکلات ناشی از نقل و انتقال نقدینگی، دست به دامن امثال این اشخاص شدیم. از این رو دولت همزمان با کاهش تورم، از مشکل بلوکه شدن منابع خود نیز برخوردار بود. براین اساس درآمد دولت در دو تا سه سال اخیر بیشتر از محل منابع داخلی مانند افزایش قیمت حامل های انرژی و مالیات مستقیم 8 تا 9 درصد تامین شد. از طرف دیگر فراموش نکنیم که پرداخت یارانه ها که برخی از آن به عنوان گرفتاری بزرگ و مصیبت عظمی دولت نام می برند، امروز به یک پمپاژ نقدینگی تبدیل شده است. به عبارت دیگر هر ماه 4 تا 4 هزار و 500 میلیارد تومان از سوی دولت به مردم داده می شود که این امر خود عامل گردش سالم نقدینگی در کشور شده است. از سوی دیگر دولت در این سال ها، از لحاظ درآمد با توجه به کاهش قیمت نفت ضعیف تر شده است، بخش صادرات غیر نفتی هم که عمده آن مربوط به صادرات گاز و پتروشیمی است، با محدودیت مواجه شده است. بخش فرش و پسته به صورت سنتی ارقام جدی را بازی نمی کند.

- کاهش قیمت نفت را تا چه میزان در تضعیف بنیه مالی دولت موثر می دانید؟ و آیا این مساله در انجام توافق هسته ای موثر بوده است؟

کاهش قیمت نفت از 150 به 30 دلار در طول دو سال گذشته، از یک طرف مثبت است؛ چرا که کالاهای وارداتی با قیمت پایین تری وارد می شود. اما از طرف مقابل درآمدهای دولت هم کاهش یافته است، بنابراین دولت در این حوزه راهی جز ارتباط جهانی نداشت. در واقع بزرگترین معضل دولت تحریم های مربوط به انرژی هسته ای بود که راه حل آن، گفتمان صحیح بر اساس آنچه مصالح کشور ایجاب می کرد، بود . قطعا از این به بعد به دلیل ارتباط جهانی وضعیت کشور مطلوب تر از قبل خواهد بود، اما این موضوع زمانبر خواهد بود.

- یعنی بعد از این توافق صورت گرفته، شاهد بهبود شرایط اقتصادی خواهیم بود؟

این گونه نیست که بلافاصله بعد از برجام همه مشکلات حل می شود. هم اکنون مذاکرات با کشورهای خارجی در حد توافقات و تفاهم ها است لذا انعقاد قرارداد از یک روند زمان بری برخوردار است. برای بخش های مختلف این زمان متفاوت است. به عنوان مثال قرارداد با شرکت ایرباس می تواند تا دو هفته دیگر به سرانجام رسد، چرا که همه کشورها در سیستم هوایی خود خواهان مدل 380 ایرباس نیستند. ولی انتقال برخی از مدل های ایرباس به کشور ممکن است چهار سال به طول بیانجامد. در واقع مهمترین مساله در انجام توافق هسته ای، آزاد شدن پتانسیل حداقل 150 تا 200 میلیارد دلاری برای گشایش و دریافت فاینانس است. یعنی هم اکنون نقدینگی حدود 100 میلیارد دلار برای دولت و شرکت های دولتی مانند صندوق توسعه ملی از بانک های خارجی آزاد شده است که این می تواند در رشد اقتصادی آینده کشور اثر گذار باشد. از سوی دیگر از یک ظرفیت 150 تا 200 میلیارد دلاری سرمایه های خارجی نیز برخوردار شده ایم. این خود می تواند پتانسیل بزرگی برای کشور باشد. در واقع برای انجام یک حرکت رو به جلو در دنیا، باید 20 درصد از هزینه کل نقدینگی را در اختیار داشت، یعنی با 200 میلیارد دلار در دنیا، می توان یک پتانسیل یک هزار میلیارد دلاری را در کشور برقرار کرد. اما تا این موارد بنا بر مصالح کشور و نظرات و مباحث دستگاه های اجرای و نظارتی عملی شوند، زمان زیادی (شاید 6 ماه تا یک سال) به طول بیانجامد. از طرفی سیستم بانکی کشور حدود یک دهه است که با سیستم بانکی دنیا ارتباط نداشته، بنابراین ممکن است زمان حداقل یک ساله برای این هماهنگی نیاز باشد.

- آیا شما اعتقاد دارید که کشور همچنان در وضع رکود قرار دارد؟

با توجه به شرایط موجود قطعا همین طور است، یعنی همچنان رکود بر اقتصاد کشور حاکم است، اما این رکود تورمی نیست، چرا که تورم کاملا مهار شده و دولت تمام توجه خود را معطوف به این مساله کرده است که نقدینگی در چه بخشی ورود یابد که تورم را بهم نریزد.

- آیا سال آینده سال رونق اقتصادی خواهد بود، و دولت می تواند این وعده خود را در سال آینده عملی سازد؟

قطعا اقتصاد ایران می تواند سال آینده به سمت رونق حرکت کند. در برخی صنایع همچون نفت می توان با یک حرکت مختصر رونق جدی را ایجاد کرد. چنانچه صنعت نفت، تولید خود را از یک میلیون بشکه به 2.5 میلیون بشکه افزایش دهد، آثار زیادی را در تولید ناخالص ملی شاهد خواهیم بود. به طور مثال در سال گذشته، بخش خودرو کشور که حرکت کوچکی در آن ایجاد شد، نسبت به سال قبل تر از آن، اثر بیشتری در تولید ناخالص ملی داشت.

- چه زمانی کشور از رکود خارج خواهد شد؟ به موجب نظرات متعددی که در این زمینه وجود دارد، دامنه رکود به سال 97 نیز نسبت داده شده است؟

به نظر من حداقل یک تا یک سال و نیم دیگر کشور از رکود خارج خواهد شد. به عنوان مثال هم اکنون به رغم وجود ظرفیت تولید 80 میلیون تنی در صنعت سیمان، امسال این تولید به حدود 62 میلیون تن خواهد رسید؛ به گونه ای که حداقل 18 میلیون تن در انبارها، کلینکر و سیمان موجود است. در این میان دو مساله می تواند منجر به رونق این صنعت شود، اولین عامل صادرات است که با توجه به وضعیت کشور های منطقه، چشم انداز خوبی را نمی توان برای آن متصور بود؛ دومین عامل عمران و آبادانی در کشور است. این مساله نیز زمانی می تواند تحقق یابد که اول دولت قادر به تامین بودجه های عمرانی خود باشد. در واقع به واسطه این بودجه های عمرانی، تقاضای مصرف در سیمان در بازار داخلی ایجاد شود. در این میان باید به رونق در بخش مسکن و ابنیه نیز توجه داشت. این ابنیه را می توان در ملک تجاری، اداری و یا مسکونی تعریف کرد. زمانی این رشد و رونق حاصل خواهد شد که دولت از طرح هایی مانند مسکن مهر یا مسکن اجتماعی برخوردار باشد، یا اینکه وضع نقدینگی مردم در جایگاه تقاضا قرار گیرد به گونه ای که منجر به شکل گیری گردش اقتصادی و ایجاد تقاضای مسکن از سوی مردم شود.

بخش دیگر هم می تواند نگاه به سرمایه گذاری خارجی باشد، اگر بخش مسکن را تجزیه و تحلیل کنیم نگاه کلان این است که اولین بخشی که از تحرک برخوردار خواهد شد، ابنیه اداری است، چرا که شرکت ها و بانک های خارجی برای ورود به ایران نیاز به دفتر دارند، بعد از آن بخش مسکونی و سپس بخش تجاری است که مورد توجه قرار خواهد گرفت. طی چند سال گذشته وجود سود بالا در بخش تجاری، سبب شد تا مقدار قابل توجه ای ابنیه تجاری ساخته شود که در مراحل نهایی است. اما هنوز تقاضای چندانی برای آن وجود ندارد. به گونه ای که هم اکنون به ازای هر7 واحد مسکونی، یک واحد تجاری وجود دارد. به عبارت دیگر در حال حاضر بالغ بر 3 میلیون واحد تجاری در کشور وجود دارد که در حال تغییر الگو هستند یعنی از تجاری های منفرد به تجاری های متمرکز تبدیل می شوند. بر این اساس می توان پیش بینی کرد که شاید انتهای سال 95 ، گردش نقدینگی ناشی از این اتفاقات تفاهم نامه های ناشی از برجام در عرصه اقتصادی کشور مشاهده شود.

- به نظر شما انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تا چه میزان می تواند بر اقتصاد ایران تاثیر گذار باشد؛ با توجه به اینکه سیاست های جمهوری خواهان در آمریکا کاملا مخالف برجام است لذا آیا این احتمال وجود دارد که با برنده شدن جمهوری خواهان، کار شکنی در برجام صورت گیرد؟

اولا هیچ گاه نباید تحت تاثیر شعارهای انتخاباتی قرار گرفت، هم اکنون تندترین نگاه را دونالد ترامپ نسبت به ایران دارد، اما همه حرف های او تنها شعار انتخاباتی است. در واقع وقتی به کرسی نشست، با واقعیت های اجرا مواجه خواهد شد، قطعا سیاستمداران کشور ما امثال آقای ظریف که امتحان خود را پس داده اند، برای آن موارد هم، راه حل هایی اندیشیده اند. مهمترین و سخترین قدمی که باید برداشته می شد، برداشته شد و تابوی مذاکره مستقیم با آمریکا در طول دو سال گذشته شکسته شد. نباید این مساله را فراموش کنیم که در ایران با تفکرات متفاوت روبرو هستیم و برای بعضی نیروی های تند پذیرش این موضوع بسیار سخت است.

از سوی دیگر الان خیلی زود است که بخواهیم جمهوری خواهان را برنده انتخابات پیش رو بدانیم. درست است که رفتار آن ها صد درصد مخالف ایران است اما در آمریکا، دکترین با تغییر اشخاص تغییر نمی کند.

بنا بر فرمایش مقام معظم رهبری که همواره در مقاطع تاریخی رهنمودهای خوبی را داشته اند، قطعا آمریکا دوست ما نخواهد بود و به هر دلیلی انقلاب ایران پیام انقلابی با خودش دارد، ایران در هیچ کدام از بخش های سیاسی در منطقه قرار نمی گیرد و مستقل هستیم. در چهار چوب کنونی کشور، بزرگترین مشکل که مانع ارتباط ایران و آمریکا بود، برداشته شد، لذا مابقی مباحث در حاشیه قرار می گیرد. در این میان اثرات روی کار آمدن جمهوری خواهان ممکن است 100 درصد رابطه با ایران را به 41 درصد کاهش دهد، اما هیچ گاه این رابطه را قطع نمی کند.

در این میان دوستان اقتصادی، باید از فرصت ارتباط ایجاد شده با امریکا استفاده کنند، چرا که ایران هم اکنون از نظر دولتمردان آمریکایی دیگر محور شرارت در منطقه به حساب نمی آید. لذا باید با انتقال فناوری های روز و سرمایه خارجی، ایران را تبدیل به محور تولید کالاهای مدرن با کیفیت روز با نگاه به محور صادرات تبدیل کرد.

- با تحولات و گشایش های بین المللی، به نظر شما بورس ایران در آینده شاهد چه تحولاتی خواهد بود؟

بازار سرمایه کشور تابع عوامل محیطی متعددی است، یکی از این عوامل انتظار مثبت شدن فضای تجاری کشور است. متوسط رشد بازار در یک ماه و نیم پیش و "پی بر ای" بازار الان چقدر است، بخش "ایی" هنوز تغییر نکرده و بخش " پی" احتمالا برای سال 95 هم تغییری نمی کند. یعنی مجموع فاکتورهای موجود، در بخش سود شرکتها حتی برای سال 95 هم موثر نیست. در این میان قیمت مواد اولیه صنایع پتروشیمی در کل جهان کاهش داشته و پیش بینی بر این است که در سال 2016 نیز افزایشی نداشته باشد. از متانول تا مواد "پی وی سی" همچنان روند سال 2015 را در پیش گرفته اند و یا در بخش فولاد این افزایش قیمت نیز پیش بینی نمی شود. کشور چین به تنهایی یک میلیارد و 100 میلیون تن توانایی تولید فولاد را دارد. به طوری که سال گذشته حدود 862 میلیون تن فولاد تولید کرده است که از این میزان، 750 میلیون تن را در بازار داخلی خودمصرف و 112 میلیون تن آن را صادر کرده است. خوب وضعیت و شرایط کشور چین به عنوان متقاضی اول فولاد دنیا، اینگونه است. بنابراین در وضعیتی نیستیم که شاهد افزایش قیمت فولاد یا مس باشیم. از طرفی وضعیت داخلی کشور هم به گونه ای نیست که به سمت تقاضا برود. برخی از شرکت ها مانند هلدینگ ها و شرکت های ساختمانی وابسته به این بازار هستند. اگر نگاه کنیم که مجموعه فرآیندی شرکت های بورسی مهم ما همین شرکت های یاد شده هستند، پس به نظر من طی یک سال آینده، سود شرکت های بورسی افزایش چشم گیری نخواهد یافت. قبول دارم که امید می تواند عاملی باشد که منجر به بهبود "پی بر ای" بازار شود. شما "پی بر ای" ایران و کشورهای که دارای امنیت بهتر از منظر سرمایه گذاری هستند، را مقایسه کنید؛ در یک کشور ممکن است "پی بر ای" 40 و در ایران 7 باشد. ممکن است با افزایش سرمایه گذاری در ایران این رقم به سمت 10 حرکت کند. چرا که از سال 96 به بعد، به دلیل حصول نتایج اجرای برجام، به تدریج سود شرکت ها افزایش خواهد یافت.

- پس رشد کنونی بازار سرمایه را حباب نمی دانید؟

باید حباب را تعریف کرد. ورود مردم و سرمایه گذاران به بازار سرمایه بر اساس امید حاکی از روند بورس است. در واقع جاهایی که امید ایجاد می شود، مردم مشارکت بیشتری در بازار سرمایه دارند. در گذشته در بازار سرمایه کشور "پی بر ای" 30 را هم تجربه کردیم!، باور کنید مردمی که برای خرید سهم به بورس مراجعه می کنند، آدم های فهیمی هستند. یک عده فکر می کنند وکیل دیگران هستند و دیگران را خطاب غلط می کنند، کسی که سهم می خرد، از قدرت تشخیص برای سرمایه گذاری برخوردار است.

- در حال حاضر "پی بر ای" بازار بیش از 5 است، شما چه "پی بر ای" به بازار می دهید؟

- این عدد تحت الشعاع برخی عوامل است. کاهش سود بانکی یکی از فاکتورهایی است که "پی بر ای" بازار را افزایش خواهد داد. از سوی دیگر باید به ارزش جایگزینی کارخانجات بورسی نیز توجه کرد. به عنوان مثال برای احداث یک کارخانه سیمان یک میلیون تنی، حداقل باید 400 میلیارد تومان سرمایه گذاری شود. این درحالیست که هم اکنون می توان با 100 میلیارد تومان، سهام یک کارخانه یک میلیون تنی را در بازار سرمایه خریداری کرد. در واقع باید به روند بازگشت سرمایه نیز توجه کرد که پس از خریداری سهمی در بازار سرمایه، امکان دارد که دیگر امکان خریداری آن سهم نباشد. بر این اساس سرمایه گذاران نباید لحظه ای نگاه کنند، در واقع سرمایه گذاری آنها باید دراز مدت باشد. بنابراین در این بازار افراد با شعور مختلف هستند و بر اساس توانایی ذهنی خود سود متفاوت می برند. یک عده هم فقط به کسب سود در لحظه فکر می کنند که با خرید یک سهم در امروز و ماه دیگر از یک سود سه درصدی برخوردار شوند. در مجموع بازار سرمایه از پتانسیل رشد برخوردار است. چرا که هنوز "پی بر ای" بورس پایین است و باید افزایش یابد. بر اساس تجربه، اگر ارزیابی در "پی بر ای" بازار سرمایه داشته باشیم، در سال های عادی عدد آن بالا بوده، لذا این "پی بر ای" هنوز جای رشد دارد.

- نظر شما در مورد بازار مسکن چیست؟ آیا این بازار از نظر سود آوری از دیگر بازار های سرمایه گذاری پیشی خواهد گرفت؟

بازار ملک از اول انقلاب تا کنون از بالاترین بازدهی برخوردار بوده است. اگر متوسط بازدهی این بازار را در هر 5 سال در نظر بگیریم و آن را با قیمت ارز و سود بانکی طی این سال ها مقایسه کنیم، قطعا مشاهده خواهیم کرد که ملک از بازدهی بهتری برخوردار بوده است. در واقع با تغییر زیر ساخت و بهینه سازی آن، حق تشرف به آن زمین داده می شود. مساله ای که معمولاکمتر مورد توجه واقع می شود. یعنی زمین هایی که قیمت آنها ظرف 20 سال گذشته، به واسطه حق تشرف هزار و 500 برابر افزایش یافته است، در واقع وقتی برای یک زمین راه دسترسی می گذاریم و امکانات مختلف مثل گاز، برق و ... را می دهیم، قیمت آن افزایش می یابد. از سوی دیگر در تهران، اصلا اصول مهندسی در ساخت و سازها رعایت نشده است. اما زمین های در 60 کیلومتری تهران وجود دارند که هنوز بکرند و می توان به صورت مهندسی، امکانات را در آنها توسعه داد.

- پس به این علت است که در پرتفوی شما، سهم ساختمانی نیز ملاحظه می شود؟

بنده از گذشته نیز در حوزه ملک و سیمان حضوری فعال داشته ام و این موضوع به امروز یا دیروز بر نمی گردد، در سال های 80 و 81 مدیرعامل شرکت سیمان کرمان بوده ام. اعتقاد من بر این است که پتانسیل هایی در کشور داریم که با ورود سرمایه گذاری خارجی پدیدار خواهند شد.

- با توجه به اینکه اعلام کرده بودید که در نظر دارید تا پرتفوی خود را اصلاح کنید، دلیل ورود شما به سهام شرکتهای ساختمانی چیست؟

هلدینگ سیدکو صرفا سیمانی است، ما در این شرکت 5 کارخانه اصلی شامل مازندران، فیروزکوه، سیمان شمال، کرمان و بوشهر داریم که مالکیت بیش از 50 درصد از سهام آنها را دارا هستیم. همچنین در چهار شرکت نیز بیش از 34 درصد سهم داریم، دو عضو هیات مدیره در سیمان های اردبیل، قائن و فراز فیروزکوه و ممتازان کرمان داریم و در سیمان نیزار و غرب نیز حدود 20 درصد سهام داریم، خانواده سیدکو صرفا سیمانی است. مسکن یکی از بخش هایی است که با ورود نقدینگی و گردش مالی از انجماد کنونی خارج خواهد شد. در مسکن روش پله ای حکم فرما است یعنی سه تا چهار سال غیر فعال است و یک مرتبه ممکن است جهش دو سه برابری داشته باشد. حداقل سه سال است که بازار مسکن انجماد داشته است. از سوی دیگر این مجموعه به دنبال درآمد بیشتر است اما صرفا نگاه ما این نسیت که فقط مسکن می تواند با ورود سرمایه، از رونق برخوردار شود.

- با توجه به تعرفه های صادراتی و مشکلات موجود در حوزه حمل و نقل، شرکت های تولید کننده سیمان با رکود در زمینه صادرات مواجه شده اند، همان طور که اشاره کردید این شرکتها حتی با ظرفیت کامل نیز فعالیت نمی کنند. بر این اساس برای دوران پساتحریم چه برنامه هایی باید برای این صنعت در نظر گرفته شود؟ و شما به عنوان یک مدیر هلدینگ سیمانی چه اقداماتی را انجام داده اید؟

ظرفیت تولید سیمان کشور در سال 92، حدود 72 میلیون تن بوده که این رقم در سال 93 به 67 میلیون تن کاهش یافته است، بر این اساس پیش بینی می شود در سال جاری این ظرفیت تولید به 64میلیون تن کاهش یابد در حال حاضر ظرفیت تولید سیمان کشور 80 میلیون تن است که 18 میلیون تن نیز در مراحل مختلف ساخت داریم. اگر برای احداث یک واحد یکی میلیون تنی سیمان نیاز به سرمایه گذاری 400 میلیارد تومانی باشد و این رقم را در 80 میلیون تن ظرفیت موجود ضرب کنیم، به این نتیجه می رسیم که در کشور برای صنعت سیمان تا کنون، 8 میلیارد دلار هزینه شده است، از طرفی نرخ سیمان در جهان به ازای هر تن 50 دلار است، ممکن است این نرخ در کشور ما 30 دلار باشد، با توجه به هزینه حمل و نقل 20 دلاری آن، سیمان در کشور ما از نرخ 50 دلاری برخوردار می شود. بر این اساس اگر 50 دلار را در 80 میلیون تن تولید سالانه سیمان ضرب کنید، از رقم 4 میلیارد دلار ی برخوردار می شود. این در حالی است که به دلیل رکود و رقابت های منفی در بازار، گردش مالی این صنعت کمتر از 2 میلیارد دلار در سال است. مسوولان انجمن صنفی سیمان به سه نکته اشاره دارند، مبنی بر اینکه 1- وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمانی که باید ایفای نقش می کرد، به درستی به این صنعت نپرداخت یعنی آنجا که امکان افزایش قیمت بود، جلوگیری کرد و در نتیجه صنایع تنوانستند تسهیلات خود را پرداخت کنند؛ بر این اساس در حال حاضر واحدهای به تولید رسیده با حبس قیمت نتوانستند تسهیلات بانکی خود را پرداخت کنند، 2- متاسفانه در داخل صنعت سیمان نیز با ایجاد رقابت منفی قیمتی، کاهش قیمت به وجود آمد ، 3- زیرساخت های مورد نیاز برای این صنعت ارائه نشد، در مجموع هم اکنون نگاه این صنعت به آینده دوخته شده و سال 94 ، سال بسیار بدی برای صنعت سیمان بوده است یعنی این صنعت با کاهش تقاضای داخلی و صادراتی مواجه بوده است. از سوی دیگر در نیمه دوم امسال به سرمای هوا برخوردیم. بر این اساس به طور قطع در سال 95 رونق در این صنعت رخ نخواهد داد. به نظر من، مشکلاتی که در سال جاری در این صنعت وجود دارد، با کمی کاهش، سال بعد نیز خواهد بود. جنگ رقابت کاهش قیمت به جایی رسید که همه صنعت متوجه شدند که در حال زیاندهی هستند. بر این اساس بود که یک ماه پیش انجمن صنفی سیمان طرحی را ارائه داد تا به واسطه آن هماهنگی میان تولید کنندگان برای کاهش عرضه صورت گیرد. در واقع این همان روشی است که اوپک در مورد قیمت نفت انجام می دهد. به موجب این طرح انجمن صنفی، زمانی که تقاضایی برای سیمان وجود ندارد، باید عرضه کاهش یابد تا قیمت متعادل شود. در حال حاضر برای هر تن سیمان 100 هزار تومان و برای هر تن سیمان پاکتی 115 هزار تومان قیمت درنظر گرفته شده است، اما به دلیل رقابت منفی این نرخ ها تا 60 درصد در برخی مناطق کاهش یافته است. بر اساس این طرح، هر واحد مجاز به تولید و توزیع مقدار مشخصی سیمان است که با اجرای آن، هم اکنون تقریبا نه تنها روند کاهش قیمت سیمان متوقف شده است بلکه قیمت سیمان در برخی مناطق 20 درصد نسبت به قبل رشد داشته است. این موضوع در مورد هلدینگ سیدکو نیز صدق می کند. فراموش نکنیم که این موضوع در بهمن ماه که فصل سرما است، رخ داده است، احتمالا در ماهای گرمتر صنعت سیمان در وضعیت بهتری قرار خواهد گرفت.

- در این دوره آیا توقف تولید هم داشته اید، چون برخی شرکتها در این فصل از توقف دوماهه تولید نیز برخوردار بودند؟

برخی از شرکتها به واسطه بدهی به سیستم گاز و برق تولید خود را متوقف کردند. برخی دیگر از واحدهای تولیدی نیز به موجب موجودی که در انبارهای خود داشتند، تولید را متوقف کردند. هم اکنون در مجموعه سیدکو، برخی واحدها به واسطه بالا بودن موجودی کلینکرهایشان، از توقف حدود 2 تا 3 ماهه برخوردار بودند، اما در حال حاضر تمامی واحدهای ما، بدون استثنا وارد مدار تولید شده اند. تنها در سیمان مازنداران به واسطه موجودی کلینکر تقریبا 6 ماه است که یک خط تولید متوقف شده است. شرکت ساروج بوشهر بدون توقف کار کرده و با توجه به این که بدهی ارزی دارد، با صادرات خود توانسته بدهی خود را به طور کامل پرداخت کند.

- تنش های میان ایران و عربستان تا چه میزان در صادرات بوشهر به کشورهای عربی تاثیر گذار بوده است؟

صادراتی به این کشور عربستان نداشته ایم، صادرات سیمان به کشورهای قطر، عمان و کشورهای آفریقایی انجام می شود، که مشکلی در این صادرات به وجود نیامده است.

- آیا قصد ایجاد واحدهای تولیدی سیمان در قاره آفریقا را دارید؟

در دوره ای برنامه داشتیم که به یکی از کشورهای آفریقایی کلینکر صادر و در آن جا با ایجاد یک واحد آسیاب داشته باشیم. اما هم اکنون تقاضا روی کلینکر واحد ساروج مطلوب است و نیازی به این موضوع نیست. الان تمامی ظرفیت 6 هزار تنی ساروج روزانه پر است، خوشبختانه به هیچ عنوان کاهش تولید و صادرات نداشته ایم.

- با توجه به تمایل سرمایه گذاران خارجی برای سرمایه گذاری در ایران، برای تنوع در محصولات خود چه اقدامی کرده اید؟

طی ماه گذشته مذاکراتی با شرکت La Vache Quirit در ایران داشته ایم. این شرکت در ماه گذشته با بررسی پتانسیل های ایران، در نظر دارد تا دفتر خاورمیانه خود را در کشور ما احداث کند. شرکت La Vache Quirit هم اکنون تمایل دارد تا درصد تولید و سرمایه گذاری خود در ایران را افزایش دهد. البته این موضوع تنها در حد مطالعات و بررسی است. در حال حاضر این شرکت در عراق و آذربایجان واحدهای سیمانی را راه اندازی کرده است. اما در خصوص تنوع تولیدات در بخش صنعت، به تقاضا باز می گردد، یعنی وقتی تقاضایی از سوی یک مصرف کننده خاص وجود داشته باشد، می توان به تولید پرداخت و در محصولات سیمانی تنوع ایجاد کرد. در حال حاضر این بحث وجود دارد که سیمان های آمیخته ترکیب شوند چه با پوزولان و چه با آهک. این مساله می تواند با کاهش بخشی از قیمت تمام شده، در بازار تقاضا ایجاد کند. در بحث کیفیت تولید هم طبیعتا بر اساس تقاضایی که از بیرون و داخل به مجموعه های سیمانی انتقال می یابد، کیفیت افزایش می یابد. در این میان بخش واحد تحقیقات وزارت مسکن درخصوص رویه های بتنی به طور جدی مشغول تحقیق است. اما نباید فراموش شود که همه محصولات رقیب دارد به عنوان مثال رقیب بتن، آسفالت است که در حال حاضر با توجه به کاهش قیمت نفت، نرخ آسفالت کاهش یافته است. یا در بخش ساختمان، زمانی اسکلت بتنی را اجرا می کنید که رقیب آن اسکلت فلزی با قیمت بالاتری اجرا شود، هم اکنون همزمان شاهد کاهش قیمت جهانی فولاد نیز هستیم بنابراین این امکان که بتوانیم سیمان های مختلف تولید شوند، وجود دارد اما بر حسب نیاز بازار. اگرچه برای تحریک و ترغیب بازار به استفاده از این محصولات اقداماتی انجام می دهیم اما رقبای جدی برای ما وجود دارد.

- رقبای شما در داخل کشور و منطقه خاورمیانه چه کسانی هستند؟

یکی از هلدینگ صنعت سیمان، هلدینگ فارس خوزستان با حدود 33 درصد ظرفیت تولید در کشور است. سیمان تهران، سیدکو و غدیر هر کدام 10 تا 11 درصد از بازار سیمان کشور را در اختیار دارند. بعد از این هلدینگ ها، شرکت های سیمانی اسپندار، امید و شرکت های دیگر با ظرفیت تولید یک میلیون تن سیمان که به بخش خصوصی نیز تعلق دارند، 20 درصد از بازار این صنعت را در اختیار دارند.

در خارج از ایران شرکت La Vache Quirit از مهمترین شرکت های سیمانی خارجی است که برای عراق و آذربایجان برنامه ریزی کرده است. اگرچه این کشورها از جمعیت 80 میلیونی مصرف کننده ایران برخوردار نیستند. در واقع امروز یکی از شاخص های مهم در این حوزه، میزان تناژ/ نفر است. به طور مثال در کشورهای پیشرفته، مصرف سرانه سیمان برای هر فرد 900 کیلوگرم است. در این میان جمعیت ایران در منطقه خاورمیانه با توجه به توان اقتصادی بالای خود، منحصر به فرد است. ضمن این که بعد از رفع مشکل تروریسم در عراق و سوریه، یک بازار جدی برای ما در این کشورها ایجاد می شود.

- آیا بررسی و مطالعه ای در شناسایی بازار جدید مصرفی در داخل کشور داشته اید؟

متاسفانه هم اکنون برخی از واحدهای تولید کننده سیمان با طی دو هزار کیلومتر پشت کامیون، کالای خود را در مناطق دیگر عرضه می کنند. به طور مثال شرکتی که در شرق کشور فعال است در حال عرضه محصولات خود در غرب کشور است یا بر عکس. در این میان قیمت حمل به شکلی است که امکان حمل و عرضه به همه نقاط را فراهم کرده است. در صورتی که در دنیا نرم اقتصادی برای حمل سیمان 150 کیلومتر است. در ایران به واسطه یارانه انرژی، گازوئیل یکهزار تومانی، به قیمت 350 تومان به کامیون ها عرضه می شود، مساله ای که سبب شده است تا وضعیت بازار یابی در صنعت سیمان به هم ریخته شود. حتی گاهی کارخانه های سیمان هزینه حمل را نیز بر عهده می گیرند.

- برنامه شما در شرکت های سیمان مازندران چیست؟ آیا برنامه توسعه ای در این شرکت دارید؟

مشکل اصلی ما در سیمان مازندران کاهش صادرات است . در گذشته سالانه یک میلیون تن از طریق این شرکت به کشورهای روسیه و آذربایجان صادرات داشتیم ، اما هر دو کشور واردات خود را به شدت کاهش داده اند، به طوریکه صادرات 90 هزار تنی سیمان مازندران به کمتر از 10 هزار تن رسیده است . درست است که ما ارتباط خوبی با روسیه داریم اما مشکلات اقتصادی در این کشور منجر به کاهش صادرات سیمان به روسیه شده است. با کاهش صادرات سیمان مازندران بیش از یک سوم ظرفیت این شرکت دچار خلا شده و چون عمده محصول آن صادر می شد بنابراین بازار داخلی نیز ندارد ؛ هم اکنون بیش از 14 شرکت تامین کننده بازار سیمان مازندران هستند. با توجه به اینکه استان مازندران یکی از استان های پرمصرف کشور است، بنابراین راهبرد ما در سیمان مازندران، ارائه یک قیمت متعادل است. از سوی دیگر با کنترل عرضه از سوی انجمن امیدواریم این شرکت دوباره به جایگاه واقعی خود دست یابد. در مورد کنترل عرضه یادآوری کنم که اگر به عنوان مثال ظرفیت تولید کشور 80 میلیون تن و کشش داخل 50 میلیون است باید تمام تولیدکنندگان حدود 70 درصد ظرفیت خود را تولید کنند تا قیمت در جایگاه حقیقی خود قرار گیرد .

- آیا به مطالعه بازار جدید داخلی نیز پرداخته اید؟

عمده توجه ما در حال حاضر بازار تهران به سمت شمال است، دراین مسیر کارخانه های شمال (جاجرود) ، فیروزکوه و مازندران را داریم که بیشتر نشست های ما در این مدت روی تنظیم این بازار بوده است.

- برنامه شما در استان کرمان چیست؟

منطقه کرمان با توجه به بازار پسته و معادن، پتانسیل اقتصادی بالا و در گردشی دارد، ساخت و ساز و تراکم همچنان در این منطقه مناسب است. تحلیل ما در 10 سال گذشته این بود که کرمان دچار مشکل خواهد شد، اما خوشبختانه در این استان مشکلی نداریم؛ بر این اساس سیمان ساروج با تمام ظرفیت خود در حال فعالیت است و بیش از 80 درصد بازار کرمان در اختیار ما قرار دارد . به طور کلی 3 شرکت سیمان کرمان، زرین رفسنجان و ممتازان تامین کننده بازار این استان هستند که در این میان ظرفیت سیمان کرمان و ممتازان یک میلیون تن است. سیمان زرین که سهامش متعلق به بخش خصوصی است کمتر از 300 هزار تن ظرفیت دارد .

- آیا می توان چشم انداز مناسبی را برای این صنعت در سال آینده متصور بود؟

با توجه به نرخ ارزش جایگزینی، قیمت سهام شرکت های سیمانی در حال حاضر یک چهارم ارزش جایگزینی آنهاست، بر این اساس این صنعت قطعا در سال 96 رشد جدی خواهد کرد؛ اما این که در کدام مقطع، بهترین فرصت برای خرید سهام شرکتهای سیمانی است، به تفکر سرمایه گذار باز می گردد.

- یکی از چالش های صنعت سیمان، اخذ وام از صندوق توسعه ملی و پرداخت بدهی آنها با نرخ ارز آزاد است، در حال حاضر وضعیت این بدهی ها به کجا رسیده است؟

در بند " 20 " قانون رفع موانع تولید، پیشنهاداتی برای رفع این مشکل مطرح شد که بانکهای دولتی آن را پذیرفتند و به آن عمل کردند ، یعنی شرکت های سیمانی که تا 30 آذر، نرخ 25 درصد تبدیل دلار به ریال را در زمان گشایش پذیرفتند، بانک های دولتی سود آنها را کاهش دادند. در واقع میزان کاهش سود بستگی به نرخ روز گشایش بستگی داشت. اما برخی بانکهای خصوصی مانند ملت، تجارت و صادرات مقاومت کردند، با این استدلال که منابع صندوق توسعه ملی را شما گرفته اید، با طلب های خود تهاتر کرده ایم، لذا این امر برای ما امکان پذیر نیست. بر این اساس امید می رود که از طریق بانک مرکزی برای این موضوع، رهنمودی ارائه شود. در حال حاضر بدهی شرکتهای سیمان به صندوق توسعه حدود 700 میلیون دلار است که سیدکو منهای شرکت ساروج، هیچ گونه بدهی ارزی ندارد.

- برای کشورهای شمالی حاشیه خزر( سی آی اس) مثل تاجیکستان و آذربایجان چه میزان تخفیف در صادرات قائل می شوید؟

برای مرزها انجمن یک حداقل قیمت را مشخص کرده است.

- آیا این تخفیف تاز سوی تمام شرکت های صادر کننده رعایت می شود؟

همه متعهد هستند که نظر انجمن را تامین کنند، اما در پاسخ به سوال شما باید گفت که قیمت صادرات بستگی به کشور مقصد و فاصله آن تا مرزهای ما دارد. ممکن است سیمان مازندران برای کشور آذربایجان یک قیمت داشته باشد و برای ترکمنستان و قرقیزستان قیمت دیگر. قطعا سودصادارت مناسب تر از فروش داخلی است.

- آیا مذاکراتی برای فروش محصولات خود در رینگ صادراتی بورس کالا داشته اید؟

در مورد فروش در بورس کالا هم اکنون نقطه نظرات زیادی وجود دارد که تاکنون اجرایی نشده است. هم اکنون در بورس کالا در سطح کلان، نگاه های بسیار متفاوتی وجود دارد. می دانید که در مورد بعضی از کالاها مثل محصولات پتروشیمی چه نگاهی قالب است، بنابراین روی بحث سیمان نیز همان نگاه ها حاکم است.

- شما منابع مالی مورد نیاز خود را برای اجرای طرح های توسعه ای از چه محلی تامین می کنید ؟، آیا از ابزارهای موجود در بورس کالا برای این تامین مالی استفاده کرده اید؟

تاکنون ضرورتی به استفاده از ابزارهای موجود در بورس کالا نداشته ایم. یکی از ویژگی های سیدکو نسبت به سایر هلدینگها، سرمایه گذاری آن بر کارخانجاتی است که بیش از 5 سال از عمر آنها می گذرد. بنابراین این کارخانجات عمده تسهیلات بانکی خود را پرداخت کرده اند. در حال حاضر واحد مازندران این هلدینگ حدود 60 میلیارد تومان به علت سرمایه در گردش خود بدهکار است که این مساله یک جریان عادی است. براین اساس ما برای تامین مالی و گردش نقدینگی اغلب مشکلی نداشته ایم.

- آیا برنامه ای برای ورود شرکت غیر بورسی خود به بازار سرمایه ندارید؟

شرکت های فیروزکوه و ساروج از پتانسیل مناسبی برای ورود به بازار سرمایه برخوردارند، اما نظر ما بر این است که این ورود در شرایط مناسبتری انجام شود.

- علت ورود این مجموعه به پلی اکریل چیست، آیا به قصد دریافت سیت مدیریتی در آن وارد شده اید؟

خیر. منابع آزاد این شرکت در اختیار یکی از شرکت های کارگزاری قرار داده شد تا از محل خرید و فروش سهام سودی را کسب کند. در واقع این شرکت کارگزاری سودی را تضمین کرده است و به صورت سبدگردانی به نام سیدکو در بازار سرمایه سهم خرید و فروش می کند.

- با توجه به کاهش میزان دارایی هایتان در 9 ماهه امسال، آیا برنامه ای برای افزایش یا کاهش فروش دارایی های خود اتخاذ کرده اید؟ با توجه به رونق بازار تغییری در سیاست فروش دارایی هایتان حاصل شده است؟

سیاست فروش دارایی ها بیشتر در این چهار چوب بوده که پاسخگوی تعهدات مالی باشیم، یعنی اگر این فروش در حدی بوده که سود پرداخت شود. اما در بحث تهاتر سیمان برای افزایش پورتفوی خود هستیم.