قولنامه لوزان در وین یا نیویورک محضری می شود!؟

آنچه در لوزان اتفاق افتاد و در "فکت شیت " به صورت گزارشی ارائه شد ،حاوی اطلاعاتی بود که می توان بر مبنای آن وضعیت مذاکرات را تحلیل کرد. در این گزارش موارد بحث در مذاکرات لوزان شرح داده شده است و متوجه می شویم که موضوعات طرح و بحث شده چیست.

برای مثال :

- تعداد سانتریفیوژهای ایران از 19000 کنونی به 6104 دستگاه می رسد، که در 10 سال آینده تنها 5060 عدد از آن ها اورانیوم غنی سازی خواهد کرد. تمامی سانتریفیوژها از نوع IR-1 خواهد بود.

- ایران موافقت کرده دست کم به مدت 15 سال، بالای 3.67درصد غنی سازی نکند.

-ایران موافقت کرده تا به مدت دست کم 15 سال در تأسیسات فردو غنی سازی اورانیوم انجام ندهد.

- ایران موافقت کرده تا برای 10 سال، تنها با استفاده از سانتریفیوژهای نسل اول خود (IR-1) در نطنز غنی سازی کرده و تمامی سانتریفیوژهای پیشرفته خود را بردارد.

- فوردو از یک سایت غنی سازی به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فن آوری تبدیل خواهد گردید. در این مرکز همکاری بین المللی در حوزه های تحقیق و توسعه ی مورد توافق مورد تشویق قرار خواهد گرفت.

- رآکتور تحقیقاتی پیشرفته آب سنگین در اراک با همکاری مشترک بین المللی بازطراحی و نوسازی خواهد شد به گونه ای که پلوتونیوم با قابلیت تسلیحاتی در آن تولید نگردد. بازفرآوری صورت نخواهد گرفت و سوخت مصرف شده صادر خواهد گردید.

و....

با مطالعه این جزئیات می توان تحلیل کرد که طرفین مذاکره کننده به چارچوبی دقیق برای توافق دست یافته اند.وقتی تا این حد جزئی گزارش می دهند که تعداد سانتریفیوژها چقدر باشد یا هر کدام از مراکز چگونه و در چه زمینه ای فعالیت کنند.حتی طول زمان اعتبار و اجرای هرکدام از بند ها نیز مشخص شده است.در جایی دیگر از گزارش می آید که :

-اتحادیه اروپایی، اعمال تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده نیز اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را، همزمان با اجرای تعهدات عمده هسته ای ایران به نحوی که توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی راستی آزمایی شود، متوقف خواهد کرد.

-یک قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل متحد صادر خواهد شد که در آن برجام تائید شده، کلیه قطعنامه های قبلی مرتبط با موضوع هسته ای لغو خواهد گردید و برخی تدابیر محدودیت ساز مشخص، را برای یک دوره زمانی مورد توافق، لحاظ خواهد کرد.

می بینیم که چگونگی لغو تحریم های بین المللی و حتی حاشیه امن سازی برای کنترل و حفظ این توافق نیز پیش بینی شده است.

پس با قید این جزئیات و پیش بینی همه امور چگونه است که توافق در همان زمان انجام نشد؟

اگر آنچه در فکت شیت آمده توافق نامه نیست ،پس چیست؟

همانطور که مذاکره کنندگان در آذر ماه گذشته در وین گفته بودند که در بازه زمانی چهار ماهه به توافقی سیاسی خواهند رسید و سه ماه بعد توافق نهایی را انجام خواهند داد.اتفاق اول در زمان مقرر افتاد.این گزارشی که در لوزان ارائه شد همان توافق سیاسی بود.یعنی طرفین بر سر اختلافات مذاکره کنند و به یک نتیجه کلی برسند.اما این توافق بار حقوقی ندارد.سه ماه آتی زمانیست که طرفین بتوانند به آن توافق سیاسی جنبه حقوقی بدهند.

اگر بخواهیم مثالی بیاوریم مانند معامله خانه ای است که در دفتر مشاورین املاک اصطلاحا قولنامه می شود اما تا زمان ثبت سند در دفترخانه این معامله رسمیت پیدا نکرده است.وضعیت توافقنامه لوزان نیز بدین شکل است.کار در مرحله بروکراسی اداری و جزئیات حقوقی و چگونگی نوشتن متون مورد توافق است.پس کار تقریبا تمام شده است و توافق در همان لوزان انجام شد.در مذاکرات پیش رو امکان ویراستاری و جزئی نگاری و مراحل اداری ،حقوقی وجود دارد.

البته همانطور که معامله خانه که در مثال پیشین بدان اشاره کردیم تا در دفتر خانه ثبت نشود رسمیت نمی یابد و هرلحظه ممکن است طرفین معامله آن را فسخ کنند.اینجا نیز به دلیل غیر قابل اعتماد بودن طرف مقابل تا به رسمیت نرسیدن و امضای وزرای شش کشور پای توافقنامه ثبت نگردد نمی توان از قطعیت توافق سخن راند.اما با توجه به:

1- شرایط طرف های مذاکرات و زمانی که مصروف این مذاکرات کردند .

2- سطح مقامات شرکت کننده در مذاکرات .

3-امتیازات رد و بدل شده بین طرف های مذاکره .

4- فرصت های سرمایه گذاری در ایران.

5-حیثیتی شدن مذاکرات برای دولت آمریکا .

6-شرایط پیچیده منطقه و ناتوانی درمدیریت آن بدون همکاری ایران.

7-ضعف عربستان و ترکیه در مدیریت خاورمیانه.

8-حساسیتی که کشورهای عربی و اسرائیل نسبت به نزدیک شدن ایران و غرب نشان می دهند.

9-مواضع اصولی ایران نسبت به بحران های منطقه ای .

10-اعتماد سازی دولتمردان ایران در مذاکرات به نحوی که طرف مقابل صلح آمیز بودن برنامه هسته ای را راستی آزمایی کرده است،زیرا ایران از مذاکرات ژنو ایران به تمامی تعهداتش پایبند بوده است.

پس محتمل تر است که با اندکی نوسان زمانی توافق نهایی انجام پذیرد.بنابراین بهتر است که فعالان بازار سهام همچنان با عینک خوش بینی به روزهای آینده نگاه کنند.