چرا می گوئیم سهام ارزان است؟

نزدیك به سه ماه از سال ١٣٩٤ سپری شده و بازار سهام در شرایط مطلوبی قرار ندارد.با وجود تاكید سیاست گذاران اقتصادی كشور مبنی بر ارزنده بودن سهام شركت ها، بازار به آن واكنش منفی نشان می دهد. آیا مشاركت كنندگان بازار با نادیده گرفتن چشم انداز عوامل بنیادی و محرك های اصلی بازار ، امنیت مالی خود را به مخاطره می اندازند؟ یا این كه بازار خردمندانه ، حتی نادیدنی ها را در خشت خام می بیند؟ به هر حال دولت برای نشان دادن حمایت جدی خود از بازار سهام اقدام به كاهش نرخ سود سپرده های بانكی كرده است.

اقدامی كه در نظر فعالان بازار سرمایه چندان محسوس نبوده است. به هر روی گذشت زمان نشان خواهد داد كه قضاوت بازار در خصوص چشم انداز بازار سرمایه كشور درست بوده است یا سیاست گذاران اقتصادی. ارزیابی از محرك های بنیادی بازار سهام می تواند پیش بینی آینده بازار را امكان پذیر نماید البته باید تاكید كرد كه پیش بینی بازار سهام ایران تحت تاثیر شوك های سیاسی و اقتصادی بسیار سخت است.

١- اوضاع اقتصاد جهانی چندان بر وفق مراد فعالان بازار سهام نیست. دورنمای رشد اقتصادی موتورهای محرك اقتصاد جهانی ( چین و آمریكا) مناسب نیست،لذا چشم انداز افزایش قیمت های جهانی مواد خام مبهم است. درآمد و سود عمده شركت ها در بورس و فرابورس متاثر از قیمت های جهانی مواد خام است.

٢- وضعیت ناپایدار منطقه، قدرت گرفتن داعش و جنگ در یمن، امنیت اقتصادی منطقه و چشم انداز رشد را با ابهام مواجه كرده است. از طرف دیگر با توجه به پیش رو بودن انتخابات مجلس و خبرگان، اصطكاك سیاسی در كشور با نزدیك شدن به زمان انتخابات افزایش خواهد یافت.این موضوعات نرخ تنزیل بازار را افزایش می دهد. سرمایه گذاران در شرایط نامعلوم نرخ بازده بیشتری را در مقایسه با زمانی كه در مورد ریسك و بازده سرمایه گذاری احساس اطمینان می كنند، طلب می نمایند.

٣- سود بنگاه های اقتصادی از ناحیه درآمدها و هزینه ها تحت فشار است.اصولا عمده رشد سود شركت های بورسی و فرابورسی طی ده سال اخیر مرهون افزایش قیمت كالا و خدمات در بازارهای داخلی یا بازارهای جهانی بوده است. لذا با توجه به وضعیت نامناسب اقتصاد جهانی و سیاست كنترل قیمت ها در داخل ، رشد سود شركت ها منوط به افزایش مقدار تولید( فروش) آن ها و یا اخذ تصمیمات سخت از جانب دولت مبنی بر آزادسازی قیمت ها خواهد بود.

٤- در بازار سهام عدم اطمینان نسبت به تصمیمات سیاست گذاران افزایش یافته است. افزایش نرخ خوراك پتروشیمی ها، عوارض معادن و افزایش قیمت حامل های انرژی و اجرای سیاست كنترل قیمت ها، بازار را نسبت به سیاست های دولت بدبین كرده است. بدین ترتیب وعده های دولت و اعلام سیاست های حمایتی از سوی فعالان بازار چندان جدی گرفته نمی شود.

٥- افزایش ارزش بازار سهام و رشد شاخص مستلزم افزایش سود شركت ها و یا رشد P/E بازار است.با توجه به ركود اقتصادی كشور و وضعیت قیمت ها در بازارهای جهانی ، رشد سود شركت ها منطبق با واقعیت نخواهد بود. از طرف دیگر، در حال حاضر میانگین P/E بورس حدود 5.4 مرتبه است. در صورت تداوم شرایط موجود( بالا بودن نرخ سود سپرده های بانكی ، ركود فعالیت های اقتصادی و تشدید اصطكاك سیاسی) میانگین P/E بازار می تواند تا حدود ٢٠ درصد كاهش یابد. در چنین شرایطی بازار سهام ایران برای سال ١٣٩٤ چشم انداز مناسبی نخواهد داشت. البته با وجود شرایط سخت اقتصاد علی الخصوص برای سال ١٣٩٤ ، می توان همچنان به تغییر شرایط امیدوار بود. با توجه به این كه اقتصاد ایران برای مدت طولانی نرخ بهره بالای ٢٥ درصد را تجربه كرده است لذا با توجه به كاهش نرخ تورم ، به نظر می رسد كه كاهش نرخ سود سپرده های بانكی به تدریج و طی چند مرحله انجام خواهد شد. در میان مدت می توان انتظار داشت كه این نرخ به حول و حوش ١٧ درصد كاهش یابد.در صورت حل موفقیت آمیز مساله هسته ای، تعاملات با جهان افزایش خواهد یافت. كسری بودجه دولت ، بدهكاری دولت به بانك ها، هزینه معاملات بین المللی و اصطكاك با همسایگان كاهش یافته و ورود سرمایه و تكنولوژی به كشور امكان پذیر می شود. در این حالت قرار گرفتن میانگین P/E بورس حدود عدد 6.5 واحد منطقی به نظر می رسد. سود ناشران بورسی و فرابورسی تحت تاثیر افزایش مقدار فروش و كاهش سهم هزینه های ثابت در هر واحد از تولید، رشد مناسبی خواهد داشت.

با این اوصاف چشم انداز بازار سهام برای سال ١٣٩٤ امیدوار كننده بوده و تاییدی بر تاكید سیاست گذاران مبنی بر ارزنده بودن سهام است.