مرور سیر تاریخی یکی از ریسک های عمده سیستماتیک بازار

یکی از مباحث مهم حال حاضر در عرصه سیاسی و اقتصادی کشور، تحریم ­های اقتصادی و پیامدهای آن ها و مذاکرات صورت گرفته برای رفع این تحریم ها می­ باشد. مذاکرات هسته‌‌‌‌ ‌‌‌ای یک ماراتن پیچیده سیاسی است که با افت و خیزهای فراوانی مواجه بوده است. این افت و خیزهای سیاسی تاثیر قابل توجهی بر محیط اقتصادی ایران داشته ‌‌ است.

فن ­آوری هسته­ ای ایران طی یک دهه اخیر چالش بزرگی برای کشور و شرکای تجاری ایران بوده است. صدور قطعنامه ­های اقتصادی، محدودیت شرکای تجاری، تحریم اشخاص و شرکت­ ها، محدودیت در واردات و نهایتاً مذاکرات طولانی ­مدت و فرسایشی عمده رخدادهایی بوده است که طی این مدت رخ داده است. به نظر می­ رسد با توجه به گشایش حاصل شده در مذاکرات و افزایش امیدواری­ ها نسبت به رفع این مناقشه، بازنگری وقایع­ گارانه نسبت به موضوع تحریم بتواند دید مناسبی نسبت به عوارض این تحریم­ ها و گشایش ­های احتمالی ناشی از رفع آن ها ایجاد کند. بدین منظور در این نوشتار تحولات مثبت و منفی که طی حدود 10 سال اخیر که بر پرونده هسته­ ای ایران موثر بوده است به ترتیب رخداد زمانی ذکر شده است. هدف از این گزارش مروری مجدد بر رخدادهای هسته ­ای کشور و سیر تحولات مربوط به آن می ­باشد.

در ادامه به مهمترین اتفاقات مربوط به مذاکرات هسته ای از سال 2005 تا کنون اشاره می گردد:

تحولات منفی اثر گذار بر پرونده هسته ای ایران:

1- اتخاذ سیاست خارجی تهاجمی ایران و مواضع رئیس جمهوری وقت درخصوص امریکا و اسرائیل.(2005)

2- صدور قطعنامه 1737 توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران که به موجب آن: (دسامبر2006)

الف)ایران در زمینه تجارت مواد،تجهیزات،کالا­ها و فناوری قابل استفاده در غنی سازی تحریم شد.

ب) حسابهای بانکی و سفرهای خارجی 12 مقام ایرانی به بهانه ارتباط با برنامه هسته ای و موشکی ایران، تحریم شد.

3- صدور قطعنامه 1747 توسط شورای امنیت سازمات ملل متحد که به موجب آن : (مارس2007)

الف)ایران اجازه صادرات محصولات نظامی را ندارد.

ب) ایجاد محدودیت های داوطلبانه در زمینه فروش تسلیحات به ایران مورد توافق قرار گرفت.

ج) سفرهای خارجی و دارائی های 13 موسسه ایرانی و 15 مقام ایرانی دیگر به بهانه ارتباط با فعالیت های هسته ای و موشکی ایران تحریم گردید.

د) تحریم فعالیت های بین المللی بانک سپه

ه) با اعمال محدودیت داوطلبانه در زمینه پرداخت وام به ایران توسط تمام کشور ها موافقت گردید.

4- صدور قطعنامه 1803 توسط شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران(مارس 2008)

الف) افراد مرتبط با موضوع هسته ­ای ایران توسط تمام کشورها کنترل شود.

ب) از تمام اعضا خواسته شد که کالا­ها و محصولاتی که مصرف دو گانه داشته و در فعالیت هسته ای و موشکی قابل استفاده است را در اختیار ایران قرار ندهند.

ج) بازرسی هواپیما و کشتی های ایرانی توسط دولت ها امکان پذیر شد.

د) توصیه به هوشیاری دولت ها درخصوص همکاری با بانک های ملی و صادرات

ه)توصیه به هوشیاری دولت ها در خصوص اعطای تسهیلات به بخش خصوصی برای مبادله بازرگانی با ایران

5_ صدور قطعنامه 1835 شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران: (سپتامبر2008)

الف)تاکید بر تحریم های قبلی و توجه بیشتر کشورها بر این تحریم ها

ب) تاکید بر همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی

6- صدور قطعنامه 1929 شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران: (ژوئن2010)

الف)ایران را به عدم همکاری با آژانس متهم کرد

ب)کشتیرانی جمهوری اسلامی و سوخت رسانی به کشتی های ایرانی تحریم شد.

ج)این قطعنامه شامل مقرراتی است که استفاده ایران از نظام مالی بین المللی را محدود می کند و همچنین محدود کننده فعالیت بین المللی بانک های ایرانی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است

7- افزایش حملات رسانه ای غرب علیه ایران در خصوص فعالیت سایت فردو در قم

8- بیانات مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروز 1388:

ایشان دست دوستی امریکا را دست چدنی زیر دستکش مخملی توصیف نمودند.(مارس2009)

9- به نتیجه نرسیدن فعالیت ها و تلاش های دستگاه سیاست خارجی در خصوص قطعنامه های سازمان ملل علیه ایران.

10- طرح مشترک میان ایران،ترکیه و برزیل در خصوص تبادل سوخت هسته ای که برای اعتماد سازی از طرف ایران مطرح شده بود با قطعنامه شورای امنیت متوقف گردید.

11- پیشنهاد غرب مبنی بر تعلیق غنی سازی 20 درصدی توسط ایران و تعطیلی سایت فردو در ازای برداشتن برخی تحریم ها،با مخافت ایران روبرو شد.(آوریل2012)

12- مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروز92 تحریم ها را کم اثر خواندند­ و پاسخ قاطعی به تهدیدات رژیم صهیونیستی در خصوص حمله نظامی به ایران دادند.

13- رئیس جمهوری آمریکا در واکنش به سخنان مقام معظم رهبری،بر ادامه فشارها بدون در نظر گرفتن راه حل نظامی تاکید کرد.(می2013)

14_ مقام معظم رهبری در جمع مردم بر عدم خوش بینی به مذاکره با آمریکا تاکید فرمودند.(فوریه2014)

15_ رئیس جمهور فرانسه در اسرائیل: ایران بدون معطلی تمام تاسیسات خود را تحت نظارت بین المللی قرار دهد و غنی سازی 20 درصدی را متوقف کند.راکتور آب سنگین اراک متوقف گردد و ذخایر اورانیوم غنی شده ایران کاهش یابد.

16_ انتشار خبری مبنی بر ورود 1+5 به موضوع فناوری موشکی ایران در مذاکرات هسته­ ای(می2014)

17_ لس آنجلس تایمز:مانع توافق هسته­ای،تقاضای ایران مبنی بر برخورداری از ظرفیت غنی سازی در سطوح صنعتی به طور آزادانه و پایان تعلیق فعالیتهایش در دوره کمتر از 2 سال می باشد.(می2014)

18- وزرای خارجه عضو شورای همکاری خلیج فارس در خصوص برنامه هسته ای ایران وارد مذاکره شدند.(10 ژوئن 2014)

19_ مذاکره ایران و امریکا در خصوص برنامه اتمی برگزار گردید و طرفین اعلام کردند همچنان اختلافات به قوت خود باقیست.(10 ژوئن 2014)

21_ محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران طی یاد داشتی در روزنامه واشنگتن پست بر لزوم اعتماد دو جانبه و منتطقی کردن خواسته های طرف غربی تاکید نمود. از این یاداشت این طور به نظر می رسد که ظریف از طرح مطالب جدید و انتظارات طرف غربی نگران است.(13 ژوئن2014)

22_ با وجود نگارش متن توافق جامع هسته­ای اختلاف نظرها همچنان باقیست و یکی از دیپلماتهای ایران یکی از اختلافات را بر سر تعریف غنی ساری می داند.(20 ژوئن 2014)

23_ حرکت کند نگارش متن توافق در مذاکرات دور پنجم.(21 ژوئن2014

24_ انتشار خبر مذاکرات محرمانه اسرائیل وبرخی کشورهای عربی در خصوص برنامه هسته ای ایران و اعلام اتحاد آنها علیه ایران.(15آپریل 2014)

25_اعزام هیات اسرائیلی به کاخ سفید و برخی کشورهای غربی پیش از آغاز مرحله ششم مذاکرات اتمی ایران و 1+5.(28 ژوئن 2014)

26_ جنجال رسانه ای نتانیاهو در آستانه مذاکرات ایران و1+5 و در خواست او از کشورهای غربی که اجازه ندهند ایران قدرت غنی سازی اش را حفظ کند.(28 ژوئن2014)

27_ اعلام وصول طرحی در کنگره آمریکا مبنی بر اینکه تا زمانی که ایران ثابت نکرده بخش های اقتصادی اش از آنچه که آن را حمایت از تروریسم؛اشاعه هسته ای و پولشویی خوانده،دست کشیده است،لغو تحریم ها انجام نگیرد.(29 ژوئن 2014)

28- جان کری در مقاله ای در واشنگتن پست : تهران باید ثابت کند که برنامه هسته ای اش صلح امیز است.(1جولای 2014)

29- رویترز:کنگره آمریکا به دنبال تمدید توافق ژنو است.(12 جولای 2014)

30-کنگره آمریکا طی نامه ای به اوباما خواستار نقشی بیشتر در مذاکرات اتمی با ایران شد.کنگره لغو تحریم ها را منوط به هماهنگی بیشتر دولت با کنگره داتست.(11جولای 2014)

31- آسوشیتدپرس:وزیر خارجه روسیه در مذاکرات شرکت نمیکند.این خبرگزاری تاکید می کند که روسیه خواسته های امریکا را برای حصول توافق زیاد و غیر منطقی می داند.روس ها دستیابی توافق تهایی تا بیستم جولای را محتمل نمی دانند.(13جولای 2014)

تحولات مثبت تاثیر گذار بر پرونده هسته ای ایران:

1_ مذاکرات محرمانه ایران و امریکا در خاک کشور عمان. (فوریه2013)

2_ مقام معظم رهبری:به مذاکره با آمریکا خوش بین نیستم اما با آن مخالفتی ندارم. (فوریه2013)

3_ پیروزی حسن روحانی مذاکره کننده اسبق ایرانی در انتخابات ریاست جمهوری. (ژوئن2013)

4_ تعیین مبانی نرمش قهرمانانه توسط مقام معظم رهبری در عرصه سیاست خارجی(سپتامبر2013)

5_ آغازدور جدید مذاکرات به ریاست ظریف و با مسئولیت وزارت امور خارجه. (سپتامبر 2013)

6- مذاکره مستقیم وزرای خارجه ایران وامریکا. (سپتامبر2013)

7_ مذاکره تلفنی روسای جمهوری ایران و امریکا . (سپتامبر2013)

8_ توافق موقت هسته ای میان ایران و1+5 به مدت6 ماه. (سپتامبر2013)

9_ کاهش تنش رسانه ای میان ایران و غرب.

10_ تعلیق برخی تحریم ها و تعویق زمان اجرای برخی دیگر از این تحریم ها توسط دولت امریکا.

11_ فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر حرام بودن سلاح هسته ­ای و استقبال بین المللی از این فتوا.

12_ برگزاری همایش فقه هسته ای در پی صدور فتوای مقام معظم رهبری(فوریه2014)

13_ معاون وزیز خارجه آمریکا:در روابط دوجانبه ایران و امریکا تغییراتی بوجود آمده است.(فوریه 2014)

14_ آغاز اولین دوره مذاکرات هسته ای برای توافق نهایی در وین.(فوریه2014)

15_ تهیه پیش نویس توافق نهایی میان ایران و1+5(آپریل2014)

16_ رئیس سابق سازمان سیا به توافق هسته ای با ایران خوش بینم(آپریل2014)

17_گزارش آژانس بین المللی انرژی:ایران به توافق هسته ای پای بند بوده است.(آپریل2014)

18_ رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی:فعالیت های هسته ای ایران فاقد انحراف است.(می 2014)

19_ بیانیه جنبش عدم تعهد در حمایت از برنامه هسته ای ایران(می 2014)

20_ ظرفیت حصول توافق شش ماهه را ممکن دانست.(می2014)

21_ حمله داعش به عراق و تصرف برخی از شهر های این کشور. (می2014)

22_ روحانی:می توان به همکاری با آمریکا علیه داعش فکر کرد. (ژوئن2014)

23_ روحانی:در مذاکرات می توان به توافق رسید .(ژوئن2014)

24_ ولایتی در پی مذاکره با نماینده آلمان در1+5:گام های اولیه در مذاکرات را مثبت ارزیابی می کنم. (ژوئن2014)

25_ ظریف بهتر از حال نمی توان بحران غیرضروری هسته ای را خاتمه داد. (ژوئن2014)

26_ روحانی:اختلاف با1+5 در این پنج هفته قابل حل است. (ژوئن2014)

27_یک مقام امریکایی :تصمیم گیری در مورد تمدید زمان مذاکره با ایران به نفع هیچکس نیست.(ژوئن2014)

28_افزایش سطح مذاکره کننده امریکا با ایران در مذاکرات مستقیم.حضور ویلیام برنز قائم مقام وزیر خارجه آمریکا در مذاکرات. (ژوئن2014)

29_فرانسه:بر ادامه مذاکرات سخت و پیچیده با ایران مصمم هستیم. (ژوئن2014)

30_مقاله ظریف در لوموند: آنچه ایران را از تسلیحات هسته­­ ای دور کرده است باورهای مذهبی و اخلاقی و عقلانیت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران است. (ژوئن2014)

31-ظریف:حاضریم فتوای رهبری را به قانون تبدیل کنیم. (ژوئن2014)

32_سخنگوی سازمان انرژی اتمی :احتمال پذیرش پروتکل الحاقی توسط ایران وجود دارد. (ژوئن2014)

33_عراقچی:ایران آمادگی دارد تا پایان تیرماه به مذاکرات هسته ای ادامه دهد. (ژوئن2014)

34_روزنامه اسرائیلی معاریو:اسرائیل از تصمیم خود در باره منع داشتن هرگونه سانتریفیوژ توسط ایران،عقب نشینی کرد.(جولای 2014)

35_حضور مجدد برنز قائم مقام وزیر خارجه آمریا در دور نهائی مذاکرات. (جولای 2014)

36_روزنامه هاآرتص:رئیس موساد در جلسه ای خصوصی اعلام کرده است که برنامه هسته ایران بزرگترین تهدید علیه اسرائیل نیسست(6جولای 2014)

37-رهبر معظم انقلاب ضمن حمایت ازتیم مذاکره کننده هسته ای تاکید کردند که نیاز قطعی کشور 190000 سو می باشد که این میزان سو به کمتر از 10000 سانتریفیوژنسل جدید نیاز دارد.(8جولای 2014)

38-عراقچی:حدود60 تا 65 در صد بر سر متن توافق جامع پیشرفت داشته ایم.( جولای 2014)

39- حضور وزرای خارجه آلمان.آمریکا .انگلیس و فرانسه در مذاکرات در جهت کاهش شکاف ها.(13 جولای 2014)

40_اوباما:شانس توافق پایدار با ایران وجود دارد.

41_وب سایت اسرائیلی دبکا:اوباما به برنز در مذاکرات با هیات ایرانی دستور داده است از ژنودست خالی بر نگردد.

42_پایان دوران تصدی گری کاترین اشتون در پایان آکتبر 2014 یا اول آبان ماه سال جاری.

43_برگزاری انتخابات کنگره امریکا در نوامبر 2014 که دموکرات ها را به نتیجه این مذاکرات بسیار نیازمند خواهد کرد.