سنا / هفته گذشته در نشست هم اندیشی فعالان بازار سرمایه با مسوولان ارشد اقتصادی کشور، 3 شاخص جدید به جمع شاخص های منتشر شده اضافه شد. البته این شاخص ها پیش از این منتشر می شد و چند سالی به دلیل برخی محدودیت های نرم افزاری جای خود را به شاخص کل دادند اما این شاخص ها چه مزیت هایی برای فعالان بازار سرمایه به همراه می آورد که فعالان بورسی انتشار مجدد آنها را در صدر مطالبات خود قرار دادند، برای پاسخ این پرسش زانیار احمدی، مسئول کارگروه پایش شاخص در کمیته شاخص یادداشتی نوشته است.
قبل از نصب سامانه محاسبه شاخص در آذرماه سال 1387 شاخص‌های قیمت و قیمت و بازده نقدی در بازار منتشر می‌شدند اما بعد از آن به دلیل محدودیت‌های عملیاتی نرم‌افزار، شاخص قیمت و بازده نقدی که امروز به‌عنوان شاخص کل نام برده می‌شود به علت نیاز فعالان در بازار محاسبه و منتشر و انتشار شاخص قیمت متوقف شد. شاخص‌های قیمت و قیمت و بازده نقدی (یا شاخص بازده کل) از نوع شاخص‌های موزون با ارزش بازار هستند، یعنی هر شرکت متناسب با ارزش بازاری خود روی شاخص تأثیر می‌گذارد. با بزرگ شدن بازار و همچنین تعداد کم شاخص منتشرشده در بازار، بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان در بازار در تحلیل روند بازار دچار ابهام شده و حتی در بعضی از تحلیل‌ها به تناقضاتی برخورد می‌کردند. در همین راستا، کمیته شاخص که دبیرخانه آن در مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار اسلامی قرار دارد از خردادماه سال 1392 تحقیقات گسترده‌ای در مورد نحوه محاسبه شاخص در سامانه انتشار شاخص و بازسازی شاخص قیمت از زمان توقف آغاز نمود. در این زمان به کمک شرکت مدیریت فناوری بورس، سامانه محاسبه شاخص قبل را موردبررسی قرار داده و جهت انتشار شاخص‌های موردنیاز سامانه جدیدی به‌عنوان آیکد (iCAD) طراحی کردند که علاوه بر قابلیت محاسبه چندین شاخص به‌طور همزمان از دقت بالاتری نیز برخوردار است، با پیشرفت و ارتقاء سامانه آیکد در تابستان سال 1393، شرکت بورس اوراق بهادار به‌عنوان متولی انتشار شاخص در ارتقاء این سامانه یاری‌رسان بود.
با توجه به ماهیت تحلیل‌هایی که در سطح کلان و در سطح خرد انجام می‌پذیرد نیاز به شاخص‌های مختلف ازجمله شاخص‌های قیمت، بازده کل و شاخص سود نقدی ضروری به نظر می‌رسید. این شاخص‌ها علی‌رغم ایجاد شفافیت در بازار، سرمایه‌گذاران را در جهت انتخاب درست سبد سهام و همچنین کاهش ریسک‌های بازار و سرمایه‌گذاری کمک می‌کنند. شاخص سود نقدی نماگری جهت رصد سود تقسیمی در بازار است که به‌صورت سالانه صفر می‌شود. انتشار این شاخص در کنار شاخص‌های ارزشی قیمت و بازده کل در روند تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری تأثیرگذار خواهد بود.
درروند مطالعات صورت گرفته و تحلیل‌های بازار نیاز به شاخص‌هایی که وزن تمام شرکت‌های مشمول در آن یکسان باشد احساس می‌شد زیرا به‌عنوان‌مثال در یک روز معاملاتی تمام نمادهای معامله‌شده در بورس بازدهی منفی داشتند و فقط یک شرکت بزرگ (پالایش نفت بندرعباس) بازده مثبت داشت و شاخص کل به علت تأثیر زیادی که از این شرکت می‌پذیرفت مثبت شده بود، این تغییر باعث شده بود بسیاری از سرمایه‌گذاران و فعالان بازار فکر کنند شاخص نادرست محاسبه می‌شود اما به علت وجود شرکت‌های کوچک و بزرگ مختلف و ماهیت موزون به ارزش شاخص کل، این افزایش منطقی بود. شاخص‌های هم‌وزن از نوع شاخص‌هایی هستند که فرض می‌کند تمام شرکت‌های مشمول در آن دارای یک وزن هستند، به‌عبارت‌دیگر می‌توان به این صورت تعبیر کرد که فرد سرمایه‌گذار در هریک از شرکت‌ها به یک اندازه سرمایه‌گذاری کرده است. به عنوان مثال اگر در شاخص، 10 شرکت وجود داشته باشد و سرمایه‌گذار ده میلیون ریال در اختیار داشته باشد، در هر شرکت یک میلیون ریال سرمایه‌گذاری خواهد کرد. برخلاف شاخص‌های موزون به ارزش که با افزایش سرمایه تعدیل می‌شود شاخص‌های هم‌وزن با افزایش سرمایه تعدیل نمی‌شوند و تنها با حذف و اضافه شرکت و تقسیم سود نقدی تعدیل می‌شوند.
با توجه به ویژگی‌های بورس اوراق بهادار تهران مانند، نوسانات بالا، نقدشونگی پایین و تعداد کم شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، شاخص‌های موزون ارزشی بیشتر تحت تأثیر نوسانات قرار می‌گیرند درحالی‌که شاخص‌های هم‌وزن به‌مراتب تأثیر کمتری می‌پذیرند.
ویژگی دیگر شاخص هم‌وزن این است که از هر صنعت به‌تناسب تعداد شرکت‌های آن صنعت تأثیر می‌پذیرد درحالی‌که در شاخص موزون به ارزش اگر در یک صنعت فقط یک شرکت وجود داشته باشد اما تعداد سهام منتشره بزرگی داشته باشد در مقابل با صنعتی با تعداد شرکت‌های بیشتر اما وزن پایین‌تر، تأثیر بیشتری روی شاخص می‌گذارد. علاوه بر موارد فوق، به علت نوسان کم شاخص هم‌وزن، این شاخص دارای ریسک کمتری نسبت به شاخص‌های ارزشی است.
کاربرد دیگر شاخص‌های هم‌وزن غیر از افزایش قدرت تحلیل و تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاران، در صندوق‌های شاخصی است که باعث کاهش ریسک، سادگی و شفافیت می‌شود.
مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار روی شاخص‌های دیگر مانند شاخص پایداری شرکتی، حاکمیت شرکتی، شاخص شرکت‌های کوچک و بزرگ و شاخص‌های کیفی جهت بالا بردن شفافیت در بازار، افزایش قدرت تصمیم‌گیری در سرمایه‌گذاری و ایجاد رقابت میان شرکت‌های بورسی مطالعات انجام داده است که امید است بتوان با انتشار این نوع شاخص‌ها در جهت ثبات و شفافیت قدم بزرگی برداشته شود.
نتیجه مطالعات در مورد نحوه محاسبه شاخص‌های قبل در بورس تهران به‌صورت گزارشی در سایت مدیریت پژوهش قرارگرفته است که لینک آن در زیر قرار داده‌شده است.
*زانیار احمدی، مسئول کارگروه پایش شاخص در کمیته شاخص
نظرات :
شما می توانید اولین نفری باشید که برای این مطلب نظر می دهید.